Abstract
The Renaissance treatise (Latin, tractatus) is an explanatory text presenting descriptions, arguments, and evidence to formulate a valid opinion about an object of knowledge. The variety of topics in this format covers the entire range of scholarly disciplines. Renaissance authors used the notion of tractatus in philosophy, broadly defined, to present the following types of reasoning: encyclopedic overviews of a discipline; interpretations and reorganizations of ancient and medieval texts; mathematical, astrological, and cosmographical descriptions; and logical thinking. Whereas these forms evince different aspects of reasoning and modes of discussion, the term tractatus was also employed merely as an organizational element, in the manner of the late ancient notion of separate essays on the same subject within the same volume.
The notion of a philosophical treatise with which we are nowadays familiar through, for example, the Tractatus Logico-Philosophicus of Ludwig Wittgenstein (1922), was not the sole form that Renaissance philosophical treatises assumed. On the contrary, there were a wealth of forms and formats and different ways of presenting arguments and collecting of evidence, all connected under the headings “philosophy” and tractatus. Authors in this period were highly experimental, trying out new forms for reasoning and explaining.
References
Primary Literature
Manuscripts
Palladius, Rutilius Taurus Aemilianus. Tractatus de architectura. c. 1250. Philadelphia, University of Pennsylvania Library, MS SCHOENBERG_103870.
Tractatus de Herbis. 1440. London, British Library, MS Sloane 4016.
Printed Books
Boccadifuoco, Costanzo. 1576. Expositiones quaestionum Doctoris Subtilis Joannis Duns Scoti in Universalia Porphyrii. Venice: Francesco De Franceschi.
Caselius, Martin, and Christoph Boehm. 1633. De accurato disputandi genere tractatus logicus. Wittenberg: Rothius.
Donatus, Aelius. 1527. Grammaticae methodus ut succinctissima, ita et utilissima, eruditissimaque videlicet, Donati De octo orationis partibus libellus. Strasbourg: Johann I Knobloch.
Donatus, Aelius. 1535. Methodus primum scholiis utilissimis D[omini] Henrici Glareani P[oetae] L[aureati]. Deinde octo eiusdem epitomis sive tractatibus aucta. Freiburg im Breisgau: Johannes Faber aus Emmich.
Donatus, Aelius. 1540. Methodus scholiis D[omini] Henrici Glareani P[oetae] L[aureati] illustrata, ac eiusdem subsequentibus octo tractatibus aucta. Zurich: Froschauer.
Johannes of Cuba. 1507. Ortus sanitatis. Strasbourg: Johann I Prüß.
Reisch, Gregor. 1503. Margarita philosophica. Freiburg: Johann Schott.
Scheibler, Christoph. 1619a. Tractatus logicus de propositionibus sive axiomatibus. Giessen: Chemlinus.
Scheibler, Christoph. 1619b. Tractatus logicus de syllogismis & methodis. Giessen: Chemlinus.
Scotus, John Duns. 1583. In universam Aristotelis logicam exactissimae quaestiones quibus singulis perutiles quaedam adiectae sunt dubitationes cum earum solutionibus, nec non, et tractatus de secundis intentionibus... nuper a fratre Constantio Sarnano,... editus. Venice: Francesco De Franceschi.
Trismegistus, Hermes. 1566. Ars chemica, quod sit licita recte exercentibus, probationes doctissimorum iurisconsultorum. Septem tractatus seu capitula ... aurei. Eiusdem Tabula Smaragdina, in ipsius sepulchro inventa, cum commento Hortulani Philosophi. Studium consilii coniugii de massa solis et lunae. Strasbourg: Samuel Emmel.
Virués, Alfonso. 1530. Tractatus de matrimonio regis Angliae. Salamanca: [Alfonso de Porras].
Wittgenstein, Ludwig. 1922. Tractatus logicus-philosophicus. London: K. Paul, Trench, Trubner & Co., Ltd.; and New York: Harcourt, Brace & Co.
Secondary Literature
Databases
Universal Short Title Catalogue: USTC Database. 2015. http://www.ustc.ac.uk. Accessed 4 July 2015.
Verzeichnis der im deutschen Sprachbereich erschienenen Drucke des 16. Jahrhunderts (VD 16): https://opacplus.bib-bvb.de/TouchPoint_touchpoint/start.do?SearchProfile=Altbestand&SearchType=2. Accessed 20 Sept 2015.
Verzeichnis der im deutschen Sprachbereich erschienenen Drucke des 17. Jahrhunderts (VD 17): http://www.vd17.de/; integrated into VD 16. Accessed 20 Sept 2015.
Books and Articles
Brown, Sister Mary Anthony. 1966. The role of the Tractatus de obligationibus in mediaeval logic. Franciscan Studies 26: 26–35.
Dreyer, Mechthild, Édouard Mehl, and Matthias Vollet, eds. 2013. La réception de Duns Scot=Die Rezeption des Duns Scotus=Scotism through the centuries. Münster: Aschendorff. St. Bonaventure: Franciscan Institute Publications.
Hartbecke, Karin. 2006. Metaphysik und Naturphilosophie im 17. Jahrhundert: Francis Glissons Substanztheorie in ihrem ideengeschichtlichen Kontext. (Frühe Neuzeit: Studien und Dokumente zur Deutschen Literatur und Kultur im Europäischen Kontext.) Tübingen: Niemeyer.
Hirsch, August. 1876. Cuba, Johann von. In In Allgemeine Deutsche Biographie, IV: 637. Leipzig: Duncker & Humblot.
Kenny, Anthony, and Jan Pinborg. 1982. Medieval philosophical literature. In The Cambridge History of Later Medieval Philosophy, ed. Norman Kretzmann, Anthony Kenny and Jan Pinborg, 9–42. Cambridge, etc.: Cambridge University Press.
Marti, Hanspeter. 2011. “Dissertationen.” In Quellen Zur Frühneuzeitlichen Universitätsgeschichte: Typen, Bestände, Forschungsperspektiven. Wolfenbütteler Forschungen 128, 293–312. Wiesbaden: Harrassowitz.
Moroni, Gaetano. 1840. Dizionario di erudizione storico-ecclesiastica. V: 261–62. Venice: Tipografia Emiliana.
Mulsow, Martin, ed. 2009. Spätrenaissance-Philosophie in Deutschland, 1570–1650: Entwürfe zwischen Humanismus und Konfessionalisierung, okkulten Traditionen und Schulmetaphysik. Tübingen: Niemeyer.
Pettegree, Andrew. 2010. The book in the Renaissance. New Haven: Yale University Press.
Posy, Carl J., and Michael T. Ferejohn, eds. 1993. Logic and metaphysics in Aristotle and early modern philosophy: Robert Leet Paterson Conference. Dordrecht: Kluwer.
Roncaglia, Gino. 2003. Modal logic in Germany at the beginning of the seventeenth century: Christoph Scheibler’s Opus logicum. In The medieval heritage in early modern metaphysics and modal theory 1400–1700, ed. Russell L. Friedman and Lauge O. Nielsen, 253–307. Dordrecht: Kluwer.
Russell, Bertrand. 1922. Introduction. In Tractatus Logico-Philosophicus, ed. Ludwig Wittgenstein, 8. London: K. Paul, Trench, Trubner & Co., Ltd.; and New York: Harcourt, Brace & Co.
Sgarbi, Marco. 2014. The Italian mind: Vernacular logic in Renaissance Italy. Leiden: Brill.
Smith, Kurt. 2010. Matter matters: Metaphysics and methodology in the early modern period. Oxford: Oxford University Press.
White, Paul. 2013. Defining commentary. In Jodocus Badius Ascensius. Commentary, commerce and print in the Renaissance, ed. Paul White, 61–106. Oxford: Oxford University Press.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Editor information
Editors and Affiliations
Section Editor information
Rights and permissions
Copyright information
© 2017 Her Majesty the Queen in Right of United Kingdom
About this entry
Cite this entry
Goeing, AS. (2017). Treatise. In: Sgarbi, M. (eds) Encyclopedia of Renaissance Philosophy. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-02848-4_245-1
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-02848-4_245-1
Received:
Accepted:
Published:
Publisher Name: Springer, Cham
Print ISBN: 978-3-319-02848-4
Online ISBN: 978-3-319-02848-4
eBook Packages: Springer Reference Religion and PhilosophyReference Module Humanities and Social SciencesReference Module Humanities
Publish with us
Chapter history
-
Latest
Treatise, Renaissance- Published:
- 15 October 2019
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-02848-4_245-2
-
Original
Treatise- Published:
- 07 February 2017
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-02848-4_245-1