Skip to main content

Structural, mesomorphic and time-resolved studies of biological liquid crystals and lipid membranes using synchrotron X-radiation

  • Conference paper
  • First Online:
Synchrotron Radiation in Chemistry and Biology III

Part of the book series: Topics in Current Chemistry ((TOPCURRCHEM,volume 151))

Abstract

The prodigeous X-ray flux and tuneability of synchrotron radiation has proved an enormous boon in studies of the physicochemical properties of biological liquid crystals. Over the past several years synchrotron radiation has been used to advantage in investigations of the dynamics and mechanism of biological liquid crystal (lipid) phase transitions in bulk systems, lyotrope transport between and within bulk mesophases, X-radiation damage of lipid, lipid-lipid and lipid-lyotrope miscibility and of heavy atom location in Langmuir-Blodgett lipid films. A review of these disparate but related investigations is presented in this chapter.

Parts of this chapter are reproduced with permission from Ann. Rev. Biophys. Biophys. Chem. Vol 18, 1989 © by Annual Review, Inc.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this chapter

Institutional subscriptions

Preview

Unable to display preview. Download preview PDF.

Unable to display preview. Download preview PDF.

6 References

  1. Akiyama M (1981) Biochim. Biophys. Acta 644: 89

    PubMed  Google Scholar 

  2. Akiyama M, Terayama Y, Matsushima N (1982) Biochim. Biophys. Acta 687: 337

    PubMed  Google Scholar 

  3. Albert AD, Sen A, Yeagle PL (1984) Biochim. Biophys. Acta 771: 28

    PubMed  Google Scholar 

  4. Amemiya Y, Wakabayashi K, Tanaka H, Ueno Y, Miyahara J (1987) Science 237: 164

    PubMed  Google Scholar 

  5. Armitage D, Price FP (1978) J. Polym. Sci. Polym. Symp. 63: 95

    Google Scholar 

  6. Arndt UW (1986) J. Appl. Cryst. 19: 145

    Article  Google Scholar 

  7. Batterman B, Ashcroft NW (1979) Science 206: 157

    Google Scholar 

  8. Bedzyk MJ, Bilderback DH, Bommarito GM, Caffrey M, Schildkraut JS (1988) Science 241: 1788

    PubMed  Google Scholar 

  9. Bedzyk MJ, Bommarito GM, Caffrey M, Penner T (1988) CHESS Users Meeting, Ithaca, NY (Abstract)

    Google Scholar 

  10. Bilderback D, Moffat K, Owen J, Rubin B, Schildkamp W, Szebenyi M, Smith Temple B, Volz K, Whiting B (1988) Nucl. Instr. Meth. A266: 636

    Google Scholar 

  11. Bilderback DH, Moffat JK, Szebenyi DME (1984) Nucl. Instr. Meth. 222: 245

    Article  Google Scholar 

  12. Blume A, Hillmann M (1986) Eur. Biophys. J. 13: 343

    Article  PubMed  Google Scholar 

  13. Blumenthal R (1987) Curr. Topics Membr. Transport 29: 203

    Google Scholar 

  14. Buras B, Materlik G (1986) Nucl. Instr. Meth. A246: 21

    Google Scholar 

  15. Bretcher MS (1987) Scientific American 257: 72

    PubMed  Google Scholar 

  16. Brown GS, Lindau I (eds) (1986) Synchrotron Radiation Instrumentation Nucl. Instr. Meth. A246

    Google Scholar 

  17. Caffrey M (1984) Nucl. Instr. Meth. 222: 329

    Article  Google Scholar 

  18. Caffrey M (1985) Biochemistry 24: 4826

    Article  PubMed  Google Scholar 

  19. Caffrey M (1986) In: Leopold AC (ed) Membranes, metabolism and dry organisms. Comstock, Ithaca, New York p 242

    Google Scholar 

  20. Caffrey M (1987) Biochemistry 26: 6349

    Article  PubMed  Google Scholar 

  21. Caffrey M (1987) Biochim. Biophys. Acta 896: 123

    PubMed  Google Scholar 

  22. Caffrey M (1987) Biophys. J. 51: 444a (Abstract)

    Google Scholar 

  23. Caffrey M (1989) Biophys. J. 55: 47

    PubMed  Google Scholar 

  24. Caffrey M, Bilderback DH (1983) Nucl. Instr. Meth. 208: 495

    Article  Google Scholar 

  25. Caffrey M, Bilderback DH (1984) Biophys. J. 45: 627

    PubMed  Google Scholar 

  26. Caffrey M, Bywater MT (1988) J. Soc. Cosmet. Chem. 39: 159

    Google Scholar 

  27. Caffrey M, Feigenson GW (1984) Biochemistry 23: 323

    Article  PubMed  Google Scholar 

  28. Caffrey M, Fonseca V, Leopold AC (1988) Plant Physiol. 86: 754

    Google Scholar 

  29. Caffrey M, Hing FS (1987) Biophys. J. 51: 37

    PubMed  Google Scholar 

  30. Caffrey M, Lew RR (1986) Plant Cell Physiol. 27: 1091

    Google Scholar 

  31. Caffrey M, Mencke A (1988) CHESS Users Meeting, Cornell University, Ithaca, New York

    Google Scholar 

  32. Chang H, Epand RM (1983) Biochim. Biophys. Acta 728: 319

    PubMed  Google Scholar 

  33. Chen SC, Sturtevant JM, Gaffney BJ (1980) Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 77: 5060

    PubMed  Google Scholar 

  34. Chernavskii DS, Edius VL, Polezhaev AA (1981) BioSystems 13: 171

    Article  PubMed  Google Scholar 

  35. Cho KC, Choy CL, Young K (1981) Biochim. Biophys. Acta 663: 14

    PubMed  Google Scholar 

  36. Clark NA, Rothschild KJ, Luippold DA, Simon BA (1980) Biophys. J. 31: 65

    PubMed  Google Scholar 

  37. Clark R, Sigler P, Mills D (1988) Argonne National Laboratory. Workshop Report Number ANL/APS-TM-2

    Google Scholar 

  38. Corless JM, Costello MJ (1981) Exp. Eye Res. 32: 217

    PubMed  Google Scholar 

  39. Crowe JH, Crowe LM, Carpenter JF, Rudolph AS, Wistrom CA, Spargo BJ, Anchordogny TJ (1988) Biochim. Biophys. Acta 947: 367

    PubMed  Google Scholar 

  40. Cullis PR, DeKruijff B (1979) Biochim. Biophys. Acta 559: 399

    PubMed  Google Scholar 

  41. Cullis PR, De Kruijff B, Hope MJ, Nayar R, Schmid SL (1980) Can. J. Biochem. 58: 1091

    PubMed  Google Scholar 

  42. Cullis PR, DeKruijff B, Hope JM, Verkleij AJ, Nayar R, Tilcock CPS, Madden TD, Bally MB (1983) In: Aloia RC (ed) Membrane fluidity in biology Academic, New York, vol 1 p 39

    Google Scholar 

  43. Cunningham BA, Lis LJ, Quinn PJ (1986) Mol. Cryst. Liq. Cryst. 141: 361

    Google Scholar 

  44. Cunningham BA, Tamura-Lis W, Lis LJ, Quinn PJ (1988) J. Coll. Inter. Sci. 121: 193

    Article  Google Scholar 

  45. Dafler JR (1977) J. Am. Oil Chem. Soc. 54: 249

    Google Scholar 

  46. Deamer DW, Leonard R, Tardieu A, Branton D (1970) Biochim. Biophys. Acta 219: 47

    PubMed  Google Scholar 

  47. Demus D, Diele S, Grande S, Sackmann H (1983) Adv. Liq. Cryst. 6: 1

    Google Scholar 

  48. Dupont Y, Gabriel A, Chabre M, Gulik-Krzywicki T, Schechter E (1972) Nature 238: 331

    PubMed  Google Scholar 

  49. Eck V, Holzwarth JF (1984) Surfactants in Solution 3: 2059

    Google Scholar 

  50. Eisenberger P (1986) Science 231: 687

    Google Scholar 

  51. Elamrani K, Blume A (1983) Biochemistry 22: 3305

    Article  Google Scholar 

  52. Elamrani K, Blume A (1984) Biochim. Biophys. Acta 769: 578

    Google Scholar 

  53. Epand RM (1985) Chem. Phys. Lipids 36: 387

    Article  Google Scholar 

  54. Frankel RD, Forsyth, JM (1979) Science 204: 622

    PubMed  Google Scholar 

  55. Frankel RD, Forsyth JM (1985) Biophys. J. 47: 387

    PubMed  Google Scholar 

  56. Franks F (1985) Biophysics and biochemistry at low temperatures, Cambridge University Press, New York

    Google Scholar 

  57. Genz A, Holzwarth JF (1986) Eur. Biophys. J. 13: 323

    Article  PubMed  Google Scholar 

  58. Genz A, Holzwarth JF, Tsong TY (1986) Biophys. J. 50: 1043

    PubMed  Google Scholar 

  59. Gerritsen H, Caffrey M (1989) J. Phys. Chem. (in press)

    Google Scholar 

  60. Gordon-Kamm WJ, Steponkus PL (1984) Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 81: 6373

    PubMed  Google Scholar 

  61. Graham I, Gagne J, Silvius JR (1985) Biochemistry 24: 7123

    Article  PubMed  Google Scholar 

  62. Green RE (1977) Flash radiography symp. proc. American Society for Nondestructive Testing, Columbus, Ohio 43221

    Google Scholar 

  63. Grubb DT, Liu J-H, Caffrey M, Bilderback DH (1984) J. Polym. Sci., Polym. Phys. Ed. 22: 367

    Google Scholar 

  64. Gruenewald B (1982) Biochim. Biophys. Acta 687: 71

    PubMed  Google Scholar 

  65. Gruenewald B, Blume A, Watanabe F (1980) Biochim. Biophys. Acta 597: 41

    PubMed  Google Scholar 

  66. Gruenewald B, Frisch W, Holzarth, JF (1981) Biochim. Biophys. Acta 641: 311

    PubMed  Google Scholar 

  67. Gruner SM (1987) Science 238: 305

    PubMed  Google Scholar 

  68. Gruner SM (1985) Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 82: 3665

    PubMed  Google Scholar 

  69. Gruner SM, Milch JR, Reynolds GT (1982) Nucl. Instr. and Meth. 195: 67

    Article  Google Scholar 

  70. Hammes GG, Tallman DE (1970) J. Am. Chem. Soc. 92: 6042

    Article  PubMed  Google Scholar 

  71. Helliwell JR (1984) Rep. Prog. Phys. 47: 1403

    Article  Google Scholar 

  72. Holzwarth JF, Frisch W, Gruenewald B (1982) Microemulsions In: Robb ID (ed) Proc. Conf. Phys. Chem. Microemulsions, Plenum, New York p 185

    Google Scholar 

  73. Hui SW, Stewart TP, Boni LT (1981) Science 212: 921

    PubMed  Google Scholar 

  74. Hui SW, Stewart TP, Yeagle PL (1980) Biochim. Biophys. Acta 601: 271

    PubMed  Google Scholar 

  75. Hyde ST, Andersson S, Ericsson B, Larsson K (1984) Z. Krist. 168: 213

    Google Scholar 

  76. Hyde ST, Andersson S, Larsson K (1986) Z. Krist. 174: 237

    Google Scholar 

  77. Inoue S, Nishimura M, Yasunaga T (1981) J. Phys. Chem. 85: 1401

    Article  Google Scholar 

  78. Inoue T, Ohshima H, Kamaya H, Ueda I (1985) Biochim. Biophys. Acta 818: 117

    PubMed  Google Scholar 

  79. Jabarin SA, Stein RS (1973) J. Phys. Chem. 77: 409

    Article  PubMed  Google Scholar 

  80. Jain MK, Wu NY-M, Wray LV (1975) Nature, 255: 494

    PubMed  Google Scholar 

  81. Janesick J, Blouke M (1987) Sky and Telescope, 74: 238

    Google Scholar 

  82. Jensen JW, Schutzbach JS (1984) Biochemistry 23: 1115

    Article  Google Scholar 

  83. Johnson ML, Van Osdol WW, Frasier SG (1985) Comments Mol. Cell. Biophys. 3: 77

    Google Scholar 

  84. Johnson ML, Winter TC, Biltonen RL (1983) Anal. Biochem. 128: 1

    Article  PubMed  Google Scholar 

  85. Johnson ML, Van Osdol WW, Biltonen RL (1986) Methods Enzymol. 130: 534

    PubMed  Google Scholar 

  86. Kalata K (1981) IEEE Trans. Nucl. Sci. NS-28: 852

    Google Scholar 

  87. Koynova RO, Boyanov AI, Tenchov BG (1987) Biochim. Biophys. Acta 903: 186

    Google Scholar 

  88. Krog NJ, Riisom TH, Larsson K (1985) In: Bercher P (ed) Encyclopedia of emulsion technology: applications. Marcel Dekker, New York, vol 2 p 321

    Google Scholar 

  89. Laggner P (1987) Springer Ser. Biophys. 1: 281

    Google Scholar 

  90. Laggner P (1988) Topics in Current Chemistry 145: 173

    Google Scholar 

  91. Laggner P, Kriechbaum M, Hermetter A, Paltauf F, Hendrix J, Rapp G (1989) Trends Coll. Interface Sci. (in press)

    Google Scholar 

  92. Laggner P, Lohner K, Muller K (1987) Mol. Cryst. Liq. Cryst. 151: 373

    Google Scholar 

  93. Laggner P, Muller K, Lipka G, Lohner K (1985) Int. Surf. Coll. Sci. Meet, Potsdam, NY.

    Google Scholar 

  94. Larson BC, White CW, Noggle TS, Barhorst JF, Mills DM (1983) Appl. Phys. Lett. 42: 282

    Article  Google Scholar 

  95. Laughlin RG (1984) In: Tadros TF (ed) Surfactants, Academic, London, p 53

    Google Scholar 

  96. Lentz BR, Freire E, Biltonen RL (1978) Biochemistry 17: 4475

    PubMed  Google Scholar 

  97. Leopold AC (1986) Membranes, metabolism and dry organism, Comstock, Ithaka, NY, p 374

    Google Scholar 

  98. Levine YK (1973) Progr. Surf. Sci. 3: 279

    Article  Google Scholar 

  99. Lindblom G, Larsson K, Johansson L, Fontell K, Forsen S (1979) J. Am. Chem. Soc. 101: 5465

    Article  Google Scholar 

  100. Lis LJ, Quinn PJ (1986) Biochim. Biophys. Acta 862: 81

    Google Scholar 

  101. Lis LJ, Quinn PJ (1986) Mol. Cryst. Liq. Cryst. 140: 319

    Google Scholar 

  102. Lis LJ, Quinn PJ (1987) Mol. Cryst. Liq. Crys. 146: 35

    Google Scholar 

  103. Longley W, McIntosh T (1983) Nature 303: 612

    Article  Google Scholar 

  104. Lutton ES (1965) J. Am. Oil Chem. Soc. 42: 1068

    PubMed  Google Scholar 

  105. Luzzati V (1968) In: Chapman D (ed) Biological membranes, physical fact and function. Academic, New York, vol 1, p 71

    Google Scholar 

  106. Mariani P, Luzzati V, Delacroix H (1988) J. Mol. Biol. 204: 165

    Article  PubMed  Google Scholar 

  107. Mackay AL (1985) Nature 314: 604

    Article  Google Scholar 

  108. Mateu L, Kirchhausen T (1979) Acta Cient. Venez. 30: 478

    PubMed  Google Scholar 

  109. Mattai J, Shipley GG (1986) Biochim. Biophys. Acta 859: 257

    PubMed  Google Scholar 

  110. Mayorga OL, Lacomba JL, Freire E (1988) Biophys. J. 53: 125a (Abstract)

    Google Scholar 

  111. McCray J, Trentham DR (1988) Ann. Rev. Biophys. Chem. 18: 239

    Article  Google Scholar 

  112. Melchior DL, Bruggemann EP, Stein JM (1982) Biochim. Biophys. Acta 690: 81

    PubMed  Google Scholar 

  113. Miller IR, Bach D (1986) Biochim. Biophys. Acta 863: 121

    PubMed  Google Scholar 

  114. Moffat K (1988) Ann. Rev. Biophys. Chem. 18: 309

    Article  Google Scholar 

  115. Mollevanger LCPJ, DeGrip WJ (1984) FEBS Lett. 169: 256

    PubMed  Google Scholar 

  116. Nagle JF, Wilkinson DA (1982) Biochemistry 21: 3817

    Article  PubMed  Google Scholar 

  117. Navarro J, Toivio-Kinnucan M, Racker E (1984) Biochemistry 23: 130

    Article  PubMed  Google Scholar 

  118. Noordam PC, Van Echteld CJA, De Kruijff B, DeGier J (1981) Biochim. Biophys. Acta 646: 483

    Google Scholar 

  119. Owen JD, Hemmes P, Eyring EM (1970) Biochim. Biophys. Acta 219: 276

    PubMed  Google Scholar 

  120. Patton JS, Carey MC (1979) Science 204: 145

    PubMed  Google Scholar 

  121. Persson PKT (1984) Chem. Phys. Lipids 35: 11

    Article  Google Scholar 

  122. Phonphok N, Westerman PW, Lis LJ, Quinn PJ (1989) J. Coll. Interfac. Sci. 127: 487

    Article  Google Scholar 

  123. Price FP, Wendorff JH (1971) J. Phys. Chem. 75: 2839

    Article  Google Scholar 

  124. Price FP, Wendorff JH (1971) J. Phys. Chem. 75: 2849

    Article  Google Scholar 

  125. Pringle MJ, Chapman D (1980) Biochem. Soc. Trans. 8: 686

    PubMed  Google Scholar 

  126. Quinn PJ, Lis LJ (1986) Biochem. Soc. Trans. 14: 650

    Google Scholar 

  127. Quinn PJ, Lis LJ (1987) J. Coll. Interfac. Sci. 115: 220

    Article  Google Scholar 

  128. Ranck JL (1983) Chem. Phys. Lipids 32: 251

    Article  Google Scholar 

  129. Ranck JL, Lattelier L, Shechter E, Krop B, Pernot P, Tardieu A (1984) Biochemistry 23: 4955

    Article  PubMed  Google Scholar 

  130. Rand RP, Sengupta S (1972) Biochim. Biophys. Acta 255: 484

    PubMed  Google Scholar 

  131. Rega H-U, Sackmann E (1974) Ber. Bunseng. 78: 915

    Google Scholar 

  132. Rowe EM (1981) Physics Today 34: 38

    Google Scholar 

  133. Rowe EM, Weaver JH (1977) Sci. Am. 236: 32

    Google Scholar 

  134. Ruocco MJ, Shipley GG (1982) Biochim. Biophys. Acta 691: 309

    Google Scholar 

  135. Serrallach EN, Dijkman R, deHaas GH, Shipley GG (1983) J. Mol. Biol. 170: 155

    PubMed  Google Scholar 

  136. Shipley GG (1973) in: Chapman D, Wallach DFH (eds) Biological Membranes, Academic, New York, vol 2 p 1

    Google Scholar 

  137. Shyamsunder E, Gruner SM, Tate MW, Turner DC, So PTC, Tilcock CPS (1988) Biochemistry 27: 2332

    Article  PubMed  Google Scholar 

  138. Siegel DP (1984) Biophys. J. 45: 399

    PubMed  Google Scholar 

  139. Siegel DP (1986) Biophys. J. 49: 1171

    PubMed  Google Scholar 

  140. Siegel DP (1987) Chem. Phys. Lipids 42: 279

    Article  Google Scholar 

  141. Small DM (1987) Handbook of lipid research: The physical chemistry of lipids from alkanes to phospholipids. Vol 4. Plenum, NY 672 p

    Google Scholar 

  142. Spegt PA, Skoulios AE (1963) Acta Cryst. 16: 301

    Article  Google Scholar 

  143. Steponkus PL (1984) Ann. Rev. Plant Physiol. 35: 543

    Google Scholar 

  144. Strehlow U, Jahnig F (1981) Biochim. Biophys. Acta 641: 301

    PubMed  Google Scholar 

  145. Subezynski WK, Kusumi A (1986) Biochim. Biophys. Acta 854: 318

    PubMed  Google Scholar 

  146. Tate MW (1987) Equilibrium and kinetic states of the Lα-HII phase transition. Ph.D. thesis, Princeton Univ., Princeton

    Google Scholar 

  147. Tenchov BG (1986) Chem. Phys. Lipids 39: 155

    Article  PubMed  Google Scholar 

  148. Tenchov BG, Lis LJ, Quinn PJ (1987) Biochim. Biophys. Acta 897: 143

    PubMed  Google Scholar 

  149. Tenchov BG, Lis LJ, Quinn PJ (1988) Biochim. Biophys. Acta 942: 305

    PubMed  Google Scholar 

  150. Tessie J (1979) Biochim. Biophys. Acta 555: 553

    PubMed  Google Scholar 

  151. Tilcock CPS, Bally MB, Farren SB, Cullis PR, Gruner SM (1984) Biochemistry 23: 2696

    Article  PubMed  Google Scholar 

  152. Trundell JR (1977) Anesthesiology 46: 5

    PubMed  Google Scholar 

  153. Tsong T-Y (1974) Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 71: 2684

    PubMed  Google Scholar 

  154. Tsong T-Y, Kanehisa MI (1977) Biochemistry 16: 2674

    PubMed  Google Scholar 

  155. Tsuchida K, Hatta I, Imaizumi S, Ohki K, Nozawa Y (1985) Biochim. Biophys. Acta 812: 249

    Google Scholar 

  156. Tummler B, Hermann U, Maass G, Eibl H (1984) Biochemistry 23: 4068

    Article  PubMed  Google Scholar 

  157. Van Echtfeld CJA, Van Stigt R, DeKruijff B, Leunissen-Bijvelt J, Verklkeij AJ, DeGier J (1981) Biochim. Biophys. Acta 648: 287

    Google Scholar 

  158. Van Venetic R, Verkleij AJ (1981) Biochim. Biophys. Acta 645: 262

    PubMed  Google Scholar 

  159. Whiting BR, Owen JF, Rubin BH (1988) Nucl. Instr. Meth. A266: 628

    Google Scholar 

  160. Winick H, Brown G, Halbach K, Harris J (1981) Physics Today 34: 50

    Google Scholar 

  161. Winick H, Doniach S (1980) Synchrotron Radiation Research, Plenum, New York

    Google Scholar 

  162. Wu W-G, Chong PL-G, Huang C-h (1985) Biophys. J. 47: 237

    PubMed  Google Scholar 

  163. Wu W-G, Huang C-h (1983) Biochemistry 22: 5068

    Article  Google Scholar 

  164. Wu W-G, Huang C-h, Conley TG, Martin RB, Levin IW (1982) Biochemistry 21: 5957

    Article  PubMed  Google Scholar 

  165. Yager P, Peticolas WL (1982) Biochim. Biophys. Acta 688: 775

    PubMed  Google Scholar 

  166. Yoshino H, Kobayashi M, Samejima M (1982) Chem. Pharm. Bull. 30: 2941

    PubMed  Google Scholar 

  167. Yoshino H, Kobayashi M, Samejima M (1982) Chem. Pharm. Bull. 29: 2661

    Google Scholar 

Download references

Author information

Authors and Affiliations

Authors

Editor information

Eckhard Mandelkow

Rights and permissions

Reprints and permissions

Copyright information

© 1989 Springer-Verlag

About this paper

Cite this paper

Caffrey, M. (1989). Structural, mesomorphic and time-resolved studies of biological liquid crystals and lipid membranes using synchrotron X-radiation. In: Mandelkow, E. (eds) Synchrotron Radiation in Chemistry and Biology III. Topics in Current Chemistry, vol 151. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/3540512012_14

Download citation

  • DOI: https://doi.org/10.1007/3540512012_14

  • Published:

  • Publisher Name: Springer, Berlin, Heidelberg

  • Print ISBN: 978-3-540-51201-1

  • Online ISBN: 978-3-540-46177-7

  • eBook Packages: Springer Book Archive

Publish with us

Policies and ethics