Abstract
The enantioselective reduction of carbonyl groups is of interest for the production of various chiral compounds such as hydroxy acids, amino acids, hydroxy esters, or alcohols. Such products have high economic value and are most interesting as additives for food and feed or as building blocks for organic synthesis. Enzymatic reactions or biotransformations with whole cells (growning or resting) for this purpose are described. Although conversions with whole cells are advantageous with respect to saving expensive isolation of the desired enzymes, the products often lack high enantiomeric excess and the process results in low time-space-yield. For the synthesis of chiral alcohols, only lab-scale syntheses with commercially available alcohol dehydrogenases have been described yet. However, most of these enzymes are of limited use for technical applications because they lack substrate specificity, stability (yeast ADH) or enantioselectivity (Thermoanaerobium brockii ADH). Furthermore, all enzymes so far described are forming (S)-alcohols. Quite recently, we found and characterized several new bacterial alcohol dehydrogenases, which are suited for the preparation of chiral alcohols as well as for hydroxy esters in technical scale. Remarkably, of all these novel ADHs the (R)-specific enzymes were found in strains of the genus Lactobacillus. Meanwhile, these new enzymes were characterized extensively. Protein data (amino acid sequence, bound cations) confirm that these catalysts are novel enzymes. (R)-specific as well as (S)-specific ADHs accept a broad variety of ketones and ketoesters as substrates. The applicability of alcohol dehydrogenases for chiral syntheses as an example for the technical use of coenzyme-dependent enzymes is demonstrated and discussed in this contribution. In particular NAD-dependent enzymes coupled with the coenzyme regeneration by formate dehydrogenase proved to be economically feasible for the production of fine chemicals.
Preview
Unable to display preview. Download preview PDF.
Abbreviations
- ADH:
-
alcohol dehydrogenase
- YADH:
-
yeast alcohol dehydrogenase
- HLADH:
-
horse liver alcohol dehydrogenase
- TBADH:
-
Thermoanaerobium brockii alcohol dehydrogenase
- FDH:
-
formate dehydrogenase
References
Enzyme Nomenclature (1979) New York: Academic Press
Hummel W, Kula M-R (1989) Eur J Biochem 184: 1
Kula M-R, Wandrey C (1987) Meth Enzymol 136:9
Kragl U, Vasic-Racki D, Wandrey C (1993) Indian J Chem 32B: 103
Kim MJ, Whitesides GM (1988) J Am Chem Soc 110: 2959
Hogan JK, Parris W, Gold M, Jones JB (1992) Bioorg Chem 20: 204
Hummel W, Schütte H, Kula M-R (1983) Europ J Appl Microbiol Biotechnol 18: 75
Simon ES, Plante R, Whitesides GM (1989) Appl Biochem Biotechnol 22: 169
Bradshaw CW, Wong C-H, Hummel W, Kula M-R (1991) Bioorganic Chemistry 19: 29
Kim M-J, Kim JY (1991) J Chem Soc, Chem Commun: 326
Hummel W, Schütte H, Kula M-R (1985) Appl Microbiol Biotechnol 21: 7
Schütte H, Hummel W, Kula M-R (1984) Appl Microbiol Biotechnol 19: 167
Hummel W, Schütte H, Kula M-R (1988) Appl Microbiol Biotechnol 28: 433
Vasic-Racki D, Jonas M, Wandrey C, Hummel W, Kula M-R (1989) Appl Microbiol Biotechnol 31: 215
Bommarius AS, Drauz K, Hummel W, Kula M-R, Wandrey C, Biocatalysis 10: 37
Bommarius A, Schwarm M, Stingl K, Kottenhan M, Huthmacher K, Drauz K (1995) Tetrahedron: Asymmetry 6: 2851
Wandrey C, Bossow B (1986) Biotechnol Bioind 3: 8
Hanson RL, Singh J, Kissik TP, Patel RN, Szarka LJ, Mueller RH (1990) Bioorg Chem 18: 116
Hummel W, Schütte H, Schmidt E, Wandrey C, Kula M-R (1987) Appl Microbiol Biotechnol 26: 409
Seebach D (1990) Angew Chem 102: 1363
Nikolova P, Ward OP (1992) Biotechnol Bioeng 39: 870
Ward OP, Young CS (1990) Enzyme Microb Technol 12: 482
Servi S (1990) Synthesis: 1
Csuk R, Glänzer B (1991) Chem Rev 91: 49
Sih CJ, Chen C-S (1984) Angew Chem Int Ed Engl 23: 570
Buisson D, Azerad R, Sanner C, Larcheveque M (1992) Biocatalysis 5: 249
Seebach D, Roggo S, Maetzke T, Braunschweiger H, Cercus J, Krieger M (1987) Helv Chi Acta 70: 1605
Sheih W-R, Gopalan AS, Sih CJ (1985) J Am Chem Soc 107: 2993
Bernardi R, Ghiringhelli D (1987) J Org Chem 52: 5021
Bernardi R, Cardillo R, Ghiringhelli D, de Pavo V (1987) J Chem Soc Perkin Trans I: 1607
Ushio K, Inouye K, Nakamura K, Oka S, Ohno A (1986) Tetrahedron Lett 27: 2657
Nakamura K, Inoue K, Ushio K, Oka S, Ohno A (1987) Chem Lett: 679
Nakamura K, Kawai Y, Oka S, Ohno A (1989) Bull Chem Soc Jpn 62: 875
Ushio K, Ebara K, Yamashita T (1991) Enzyme Microb Technol 13: 834
Chibata I, Tosa T, Sato T (1974) Appl Microbiol 27: 878
Nakamura K, Higaki M, Ushio K, Oka S, Ohno A (1985) Tetrahedron Lett: 4213
Prelog V (1964) Pure Appl Chem 9: 119
Jones JB, Jakovac IJ (1982) Can J Chem 60: 19
Pereira RS (1995) Appl Biochem Biotechnol 55: 123
Kroner K-H, Schütte H, Stach W, Kula M-R (1982) J Chem Tech Biotechnol 32: 130
Cordes A, Kula M-R (1986) J Chromatography 376: 375
Wong C-H, Whitesides GM. 1994. Enzymes in synthetic organic chemistry. New York: Pergamon, Elsevier Science Inc
Faber K. 1995. Biotransformations in organic chemistry. Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag
Davies HG, Green RH, Kelly DR, Roberts SM. 1989. Biotransformations in preparative organic chemistry. London: Academic Press
Morrison JD. 1985. Chiral Catalysis. London: Academic Press
Sheldon JD. 1993. Chirotechnology. New York: Marcel Dekker
Millership JS, Fitzpatrick A (1993) Chirality 5: 573
Hummel W. (1997) In Frontiers in Biosensorics, ed. F. Scheller, J. Fedrowitz, F. Schubert. Basel: Birkhäuser, p. 47
Goodhue CT. 1982. In Microbial transformations of bioactive compounds, Vol. I, ed. J.P. Rosazza, pp. 9. Boca Raton, Florida: CRC Press
Elander RP. 1987. In Basic Biotechnology, ed. J. Bu'Lock, B. Kristiansen, pp. 217. London: Academic Press
Cheetham PSJ (1987) Enz Microb Technol 9: 194
Hummel W, Weiss N, Kula M-R (1984) Arch Microbiol 137: 47
Hummel W, Schmidt E, Wandrey C, Kula M-R (1986) Appl Microbiol Biotechnol 25: 175
Hummel W, Schmidt E, Schütte H, Kula M-R. 1987. In Proceedings Biochemical Engineering, ed. H.-J. Chmiel, pp. 392 Stuttgart: Fischer Verlag
Hummel W, Wendel U, Sting S. 1992. In Biosensors: Fundamentals, Technologies and Applications., ed. F. Scheller, R.D. Schmid, pp. 381. Weinheim: VCH Publisher
Schneider KH, Jakel G, Hoffmann R, Giffhorn F (1995) Microbiology 141: 1865
Lamed R, Keinan E. J. G. Z (1981) Enzyme Microb Technol 3: 144
Guagliardi A, Martino M, Iaccarino I, Derosa M, Rossi M, Bartolucci S (1996) Int J Biochem Cell Biol 28: 239
Rella R, Raia CA, Pensa M, Pisani FM, Gambacorta A, de Rosa M, Rossi M (1987) Eur J Biochem 167:475
Ammendola S, Raia CA, Caruso C, Camardella L, Dauria S, Derosa M, Rossi M (1992) Biochemistry 31: 12514
Bradshaw CW, Fu H, Shen G-J, Wong C-H (1992) J Org Chem 57: 1526
Bradshaw C, Shen G-J, Wong C-H (1991) Bioorg Chem 19: 398
Suzuki Y, Oishi K, Nakano H, Nagayama T (1987) Appl Microbiol Biotechnol 26: 546
Wilks HM, Hart KW, Freeney R, Dunn CR, Muirhead H, Chia WN, Barstow DA, Atkinson T, Clarkee AR, Holbrook JJ (1988) Science 242: 1541
Luyten MA, Bur D, Wynn H, Parris W, Gold M, Friesen JD, Jones JB (1989) J Am Chem Soc 111: 6800
Corbier C, Clermont S, Billard CP, Skarzynski T, Branlant C, Wonacott A, Branlant G (1990) Biochemistry 29: 7101
Seelbach K, Riebel B, Hummel W, Kula M-R, Tishkov VI, Egorov AM, Wandrey C, Kragl U (1996) Tetrahedron Lett 37: 1377
Tishkov VI, Galkin AG, Kulakova LB, Egorov AM. 1993. In Enzyme Engineering XII. Deauville, France
Tishkov VI, Galkin AG, Marchenko GN, Tsygankov YD, Egorov AM (1993) Biotechnol Appl Biochem 18: 201
Cronin CN, Malcolm BA, Kirsch JF (1987) J Am Chem Soc 109: 2222
Murali C, Creaser EH (1986) Protein Engineering 1: 55
Zhong Z, Liu JL-C, Dinterman LM, Finkelman MAJ, Mueller WT, Rollence ML, Whitlow M, Wong C-H (1991) J Am Chem Soc 113: 683
Bonneau PR, Graycar TP, Estell DA, Jones JB (1991) J Am Chem Soc 113: 1026
Pantoliano MW, Whitlow M, Wood JF, Dodd SW, Hardman KD, Rollence ML, Bryan PN (1989) Biochemistry 28: 7205
Russell AJ, Fersht AR (1987) Nature: 328
Russell AJ, Fersht AR (1987) Nature: 496
Fersht A, Winter G (1992) TIBS: 92
Wells JA, Estell DA (1988) Trends Biochem Sci 13: 291
Jörnvall H, Persson B, Jeffery J (1987) Eur J Biochem 167: 195
Reid MF, Fewson CA (1994) Crit Rev Microbiol 20: 13
Persson B, Krook M, Jörnvall H (1991) Eur J Biochem 200: 537
Persson B, Zigler JS, Jörvall H (1994) Eur J Biochem 226: 15
Schauder S, Schneider K-H, Giffhorn F (1995) Microbiology 141: 1857
MacKintosh RW, Fewson CA (1988) Biochem J 250: 743
Mallinder PR, Pritchard A, Moir A (1992) Gene 110: 9
Hummel W (1990) Appl Microbiol Biotechnol 34: 15
Lamed RJ, Zeikus JG (1981) Biochem J 195: 183
Lamed RJ, Zeikus JG (1980) J Bacteriol 141: 1251
Conway T, Ingram LO (1989) J Bacteriol 171: 3754
Riebel B, Hummel W. 1996 pers. commun.
Saliola M, Shuster JR, Falcone C (1990) Yeast 6: 193
Bränden C-I, Jörnvall H, Eklund H, Furugren B. 1975. In The Enzymes Vol. 11 ed PD Boyer, pp. 103 New York Academic Press
Jörnvall H, von Bahr-Lindström H, Jeffery J (1984) Eur J Biochem 140: 17
Riebel B. 1996. Thesis, University of Düsseldorf, Düsseldorf
Jörnvall H, Persson B, Jeffery J (1987) Eur J Biochem 167: 195
Borrás T, Persson B, Jörnvall H (1987) Eur J Biochem 28: 6133
Aronson BD, Somerville RL, Epperly BR, Dekker EE (1989) J. Biol Chem 264: 5226
Karlsson C, Maret W, Auld DS, Höög J-O, Jörnvall H (1989) Eur J Biochem 186: 543
Bright JR, Byrom D, Danson MJ, Hough DW, Towner P (1993) Eur J Biochem 211 549
Amy CM, Witkowski A, Naggert J, Williams B, Randhawa Z, Smith S (1989) Proc Natl Acad Sci USA 86: 3114
Donadio S, Staver MJ, McAlpine JB, Swanson SJ, Katz L (1991) Science 252: 675
Eklund H, Nordström B, Zeppezauer E, Söderlund G, Ohlsson I, Boiwe T, Brändén C-I (1974) FEBS Lett 44: 200
Eklund H, Nordström B, Zeppezauer E, Söderlund G, Ohlsson I, Boiwe T, Söderberg B-O, Tapla O, Bränden C-I (1976) J Mol Biol 102: 27
Eklund H, Samama J-P, Wallen L, Brändén C-I (1981) J Mol Biol 146: 561
Cedergen-Zeppezauer ES, Andersson I, Ottonello S (1985) Biochemistry 24: 4000
Jörnvall H, Eklund H, Branden CI (1978) J Biol Chem 253: 8414
Ganzhorn AJ, Green DW, Hershey AD, Gould RM, Plapp BV (1987) J Biol Chem 262: 3754
Jörnvall H, von Bahr-Lindström H, Jany K-D, Ulmer W, Fröschle M (1984) FEBS Lett 165: 190
Jörnvall H, Persson M, Jeffery J (1981) Proc Natl Acad Sci USA 78: 4226
Thatcher DR, Sawyer L (1980) Biochem J 187: 884
Villarroya A, Juan E, Egestad B, Jörnvall H (1989) Eur J Biochem J 180: 191
Dothie JM, Giglio JR, Moore CB, Taylor SS, Hartley BS (1985) Biochem J 230: 569
Taylor SS, Rigby PJW, Hartley BS (1974) Biochem J 141: 693
Pauly HE, Pfleiderer G (1975) Hoppe-Seylers Z Physiol Chem. 356: 1613
Jany KD, Ulmer W, Froschle M, Pfleiderer G (1984) FEBS Lett 165: 6
Conway T, Sewell GW, Osman YA, Ingram IO (1987) J Bacteriol 169: 2591
Williamson VM, Paquin CE (1987) Mol Gen Genet 209: 374
Chou PY, Fasman GD (1974) Biochemistry 13: 222
You KS (1984) Crit Rev Biotechnol 17: 313
Arnold LJ, You K, Allison WS, Kaplan NO (1976) Biochemistry 15: 4844
Dodds DR, Jones JB (1988) J Am Chem Soc 110: 577
Nakazaki M, Chikamatsu H, Naemura K, Hirose Y, Shimizu T, Asao M (1978) J Chem Soc Chem Commun: 667
Nakazaki M, Chikamatsu H, Naemura K, Asao M (1980) J Org Chem 45: 4432
Nakazaki M, Chikamatsu H, Naemura K, Suzuki T, Iwasaki M, Sasaki Y, Fujii T (1981) J Org Chem 46: 2726
Nakazaki M, Chikamatsu H, Fujii T, Susaki Y, Ao S (1983) J Org Chem 48: 4337
Hansch C, Bjorkroth (1986) J Org Chem 51: 5461
Dutler H, Branden C-I (1981) Bioorg Chem 10: 1
Horjales E, Branden C-I (1985) J Biol Chem 260: 15445
Lemière GL, van Osselaer TA, Lepovire JA, Alderweireldt FC (1982) J Chem Soc Perkin Trans II: 1123
Kuassman J, Petterson G (1980) Eur J Biochem 103: 557
Klinman JP (1981) Crit Rev Biochem: 39
MacLeod R, Prosser H, Fikentscher L, Lanyi J, Mosher HS (1964) Biochemistry 3: 838
Nakamura K, Miyai T, Kawai J, Nakajima N, Ohno A (1990) Tetrahedron Lett: 1159
Wong C-H, Whitesides GM (1983) J Am Chem Soc 105: 5012
Mansson MO, Larsson PO, Mosbach K (1982) Meth Enzymol 89: 457
Wang SS, King C-K (1979) Adv Biochem Eng 12: 119
Dodds DR, Jones JB (1982) J Chem Soc, Chem Commun: 1080
Keinan E, Hafeli EK, Seth KK, Lamed R (1986) J Am Chem Soc 108: 162
Keinan E, Seth KK, Lamed R, Ghirlando R, Singh SP (1990) Biocatalysis 3: 57
Keinan E, Sinha SC, Shinha-Bagchi A (1991) J Chem Soc, Perkin Trans 1: 3333
Lee LG, Whitesides GM (1986) J Org Chem 51: 25
Carrea G, Bovara R, Longhi R, Riva S (1985) Enzyme Microb Technol 7: 597
Carrea G (1984) Trends Biotechnol 2: 102
Carrea G, Bovara R, Longhi R, Barani R (1984) Enzyme Microbiol Technol 6: 307
Hummel W, Boermann F, Kula M-R (1989) Biocatalysis 2: 293
Hata H, Sihimizu S, Hattori S, Yamada H (1990) J Org Chem 55: 4377
Peters J, Zelinski T, Minuth T, Kula M-R (1993) Tetrahedron Asymmetry 4: 1173
Peters J, Minuth T, Kula M-R (1993) Enzyme Microb Technol 15: 950
Shimizu S, Hattori S, Hata H, Yamada H (1988) Eur J Biochem 174: 37
Hata H, Shimizu S, Hattori H, Yamada H (1989) FEMS Microbiol Lett 58: 87
Hata H, Shimizu S, Hattori H Yamada H (1989) Biochim Biophys Acta 990: 175
Shimizu S, Hata H, Yamada H (1984) Agric Biol Chem 48: 2285
Tischer W, Bader J, Simon H (1979): Eur J Biochem 97: 103
Simon H, Günther H, Bader J, Tischer W (1981) Angew Chem Int Ed Engl 20: 861
Simon H, Bader J, Günther H, Neumann S, Thanos J (1985) Angew Chem Int Ed Engl 24: 539
Keinan E, Seth KK, Lamed R (1987) Ann NY Acad Sci 501: 130
Hummel W (1990) Biotechnol Lett 12: 403
Humel W, Goffwald, C. (1991) Ger. Pat. Appl. P 42.09.022.9
Kruse W, Hummel W, Kragl U (1996) Recl Trav Chim Pays-Bas 115: 239
Bradshaw CW, Hummel W, Wong C-H (1992) J Org Chem 57: 1532
Hughes MN, Poole RK 1989 Metals and micro-organisms London, Chapman and Hall
Westerhausen D, Herrmann S, Hummel W, Steckhan E (1992) Angew Chem Int Ed Engl 31: 1592
1974. Bergey's Mannual of Determinative Bacteriology. Baltimore: Willians & Wilkins
Orla S. 1919 The lactic acid bacteria Copenhagen: Fred Host and Son
Orla S. 1943 The lactic acid bacteria, Corpenhagen: Munksgaard
Rogosa M (1970) In J System Bact 20: 519
Wilkinson BJ, Jones D (1977) J Gen Microbiol 98: 399
Williams RAD (1971) J Dent Res 50: 1104
Buyze G, van den Hamer CJA, de Haan PG (1957) J Microbiol Serol 23: 345
Delong A, Calderonurrea A, Dellaporta SL (1993) Cell 74: 757
Yoshimoto T, Hagashi H, Kanatani A, Lin XS, Nagai H, Oyama H, Kurazono K, Tsuru D (1991) J Bacteriol 173:2173
Krook M, Marekov L, Jörnvall H (1990) Biochemistry 29: 738
Yamamoto-Otake H, Koyama Y, Horiuchi T, Nakano E (1991) Appl Environ Microbiol 57: 1418
Neidle E, Hartnett C, Ornston N, Bairoch A, Rekik M, Harayama S (1992) Eur J Biochem 204: 113
Hofer B, Eltis LD, Dowling DN, Timmis KN (1993) Gene 130: 47
Verwoert IIGS, Verbree EC, van der Linden KH, Nijkamp HJJ, Stuitje AR (1992) J Bacteriol 174: 2851
Yin SJ, Vagelopoulos N, Lundquist G, Jörnvall H (1991) Eur J Biochem 197: 359
Marekov L, Krook M, Jörnvall H (1990) FEBS Lett 266: 51
Tannin GM, Agarwal AK, Monder C, New MI, White PC (1991) J Biol Chem 266: 16653
Agarwal AK, Monder C, Eckstein B, White PC (1989) J Biol Chem 264: 18939
Albalat R, Gonzàlez-Duarte R, Atrian S (1992) FEBS Lett 308: 235
Ensor CM, Tai H-H (1991) Biochem Biophys Res Commun 176: 840
Chen Z, Jiang JC, Lin ZG, Lee WR, Baker ME, Chang SH (1993) Biochemistry 32: 3342
Krook M, Prozorovski V, Atrian S, Gonzàlez-Duarte R, Jörnvall H (1992) Eur J Biochem 209: 233
Murdock GL, Chin CC, Warren JC (1986) Biochemistry 25: 641
Wong C-H, Whitesides GM (1981) J Am Chem Soc 103: 4890
Johnson SL, Tuazon PT (1977) Biochemistry 16: 1175
Oppenheimer NJ, Kaplan NO (1974) Biochemistry 13: 4675
Janssen DB, Keuning S, Witholt B (1987) J Gen Micorbiol 133: 85
Rigby DJ, Dodgson KS, White GF (1986) J Gen Microbiol 132: 35
Steinbüchel A, Schlegel HG (1984) Eur J Biochem 141: 555
Bellion E, Wu GT-S (1978) J Bacteriol 135: 251
Yamanaka K, Minoshima R (1984) Agric Biol Chem 48: 171
Hou CT, Patel R, Laskin AI, Barnabe N, Marczak I (1979) Appl Environ Microbiol 38: 135
Hou CT, Patel R, Barnabe N, Marczak I (1981) Eur J Biochem 199: 359
Hiu SF, Zhu C-X, Yan R-T, Chen J-S (1987) Appl Environ Microbiol 53: 697
Chenault HK, Whitesides GM (1987) Appl Biochem Biotechnol 14: 147
Jones JB, Sneddon DW, Higgins W, Lewis AJ (1972) J Chem Soc Chem Commun: 856
Vandecasteele J-P, Lemal J (1980) Bull Soc Chim France 101
Wienkamp R, Steckhan E (1983) Angew Chem Int Ed Engl 22: 497
Mandler D, Willner I (1984) J Am Chem Soc 106: 5352
Mandler D, Willner I (1986) J Chem Soc, Perk Trans 2: 805
Bader J, Günther H, Nagata S, Schütz H-J, Link M-L, Simon H (1984) J Biotechnol 1: 95
Günther H, Frank C, Schütz H-J, Bader J, Simon H (1983) Angew Chem Int Ed Engl 22: 322
Day RJ, Kinsey SJ, Seo ET, Weliky N, Silverman HP (1972) Trans NY Acad Sci 34: 588
Steckhan E, Hermann S, Ruppert R, Dietz E, Frede M, Spika E (1991) Organometallics 10: 1568
Ruppert R, Herrmann S, Steckhan E (1987) Tetrahedron Lett 28: 6583
Ruppert R, Herrmann S, Stekhan E (1988) J Chem Soc Chem Commun: 1150
Steckhan E, Herrmann S, Ruppert R, Thömmes J, Wandrey C (1990) Angew Chem Int Ed Engl 29: 388
Wichmann R, Wandrey C, Bückmann AF, Kula M-R (1981) Biotechnol Bioeng 23: 2789
Shaked Z, Whitesides GM (1980) J Am Chem Soc. 102: 7104
Schen G-J, Wang Y-F, Wong C-H (1990) J Chem Soc, Chem Commun 9: 677
Wong C-H, Drueckhammer DG, Sweers HW (1985) J Am Chem Soc 107: 4028
Egorov AM, Avilova TV, Dikov MM, Popov VO, Radionov YV, Berezin IV (1979) Eur J Biochem 99: 569
Wong C-H, Matos JR (1985) J Org Chem 50: 1992
Wong C-H, McCurry SD, Whitesides GM (1980) J Am Chem Soc 102: 7938
Lee LG, Whitesides GM (1985) J Am Chem Soc 107: 6999
Carrea G, Bovara R, Cremonesi P, Lodi R (1984) Biotechnol Bioeng 26: 560
Wong C-H, Whitesides GM (1982) J Org Chem 47: 2816
Lemière GL, Lepoivre JA, Alderweireldt FC (1985) Tetrahedr Lett 26: 4527
Chambers RP, Walle EM, Baricos WH, Cohen W (1978) Enz Eng 3: 363
Jones JB, Taylor KE (1973) Chem Comm: 205
Jones JB, Taylor KE (1976) Can J Chem 54: 2974
Jones JB, Taylor KE (1976) Can J Chem 54 2969
Hummel W, Riebel B (1996) Enz Eng 13: 713
Cambou B, Klibanov AM (1984) J Am Chem Soc 106: 2687
Yokozeki K, Yamanaka S, Takinami K, Hirose Y, Tanaka A, Sonomoto K, Fukui S. (1982) Eur J Appl Microbiol Biotechnol 14: 1
Martinek K, Semenov AN, Berezin IV (1981) Biocheim Biophys Acta 658: 76
Klibanov AM, Samokhin GP, Martinek K, Berezin IV (1977) Biotechnol Bioeng 19: 1351
Dastol FR, Musto NA, Price S (1966) Arch Biochem Biophys 115: 44
Laane C, Boeren S, Hilhorst RC, Veeger C. 1987. In Biocatalysis in Organic Media, ed. C. Laane, J. Tramper, M.D. Lilly, pp. 65. Amsterdam
Laane C, Boeren S, Vos K, Voeger C (1987) Biotechnol Bioeng 30: 81
Zaks A., Klibanov AM (1988) J Biol Chem 263: 8017
Zaks A, Klibanov AM (1988) J Biol Chem 263: 3194
Schinkel JE, Downer NW, Rupley JA (1985) Biochemistry 24: 352
Liusi PL, Laane C (1986) TIBTECH: 153
Careri G, Gratton E, Yang P-H, Rupley JA (1980) Nature 284: 572
Kragl U, Kruse W, Hummel W, Wandrey C (1996) Biotechnol Bioeng (in press)
Zagalak B, Frey PA, Karabatsos GL, Abeles RH (1966) J Biol Chem 241: 3028
Krawczyk AR, Jones JB (1989) J Org Chem 54: 1795
Nakazaki M, Chikamatsu H, Taniguchi M (1982) Chem Lett: 1761
Jones JB, Takemura T (1984) Can J Chem 62: 77
Davies J, Jones JB (1979) J Am Chem Soc 101: 5405
Haslegrave JA, Jones JB (1982) J Am Chem Soc 104: 4666
Sadozai SK, Lepoivre JA, Dommisse RA, Alderweireldt FC (1980) Bull Soc Chim Belg 89: 637
Jones JB, Schwartz HM (1981) Can J Chem 59: 1574
Jones JB. 1985. In Enzymes in organic synthesis, pp. 3. London: Pitman
Drueckhammer DG, Sadozai SK, Wong C-H, Roberts SM (1987) Enzyme Microb Technol 9: 564
Naemura K, Katoh T, Chikamatsu H, Nakasaki M (1984) Chem Lett: 1371
Bridges AJ, Raman PS, Ng GSY, Jones JB (1984) J Am Chem Soc 106: 1461
Jakovac JJ, Goodbrand HB, Lok KP, Jones JB (1982) J Am Chem Soc 104: 4559
Yamazaki Y, Hosono K (1988) Tetrahedron Lett 29: 5769
Author information
Authors and Affiliations
Additional information
Dedicated to Professor Dr. Maria-Regina Kula on the occasion of her 60th birthday
Rights and permissions
Copyright information
© 1997 Springer-Verlag Berlin Heidelberg
About this chapter
Cite this chapter
Hummel, W. (1997). New alcohol dehydrogenases for the synthesis of chiral compounds. In: New Enzymes for Organic Synthesis. Advances in Biochemical Engineering/Biotechnology, vol 58. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/BFb0103304
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/BFb0103304
Published:
Publisher Name: Springer, Berlin, Heidelberg
Print ISBN: 978-3-540-61869-0
Online ISBN: 978-3-540-70728-8
eBook Packages: Springer Book Archive