Abstract
While important scientific ideas have already been noted, especially in Kilwardby’s consultation, I would primarily like to show that the thesis of the non-anthropomorphic nature of the Celestial Movers is very important to the founding of a “natural” astrology within the Aristotelian system. This thesis forms the theoretical basis of the occult and yet still “natural” operations of magic. Whoever, like Albert, maintains this thesis also holds that magic is completely free of the evocations of necromancy and ceremonial rites or practices, which become impossible when there is no anthropomorphic and voluntary referent capable of responding to their requests. The refusal of the third type of talisman in the Speculum astronomiae l is not only a prudential measure to avoid being connected with some condemned practices, which can be summarily indicated by referring to the Picatrix and which were studied by Thorndike.2 Its primary purpose is to maintain the coherence of this thesis. The Speculum astronomiae 3 assumes a decidedly negative position on this point, concerning the anthropomorphic animation of heavens, and it is extremely coherent with Albert’s answer to the forty-three articles and with others of his later works which are surely authentic. It is interesting to see that this thesis in the Speculum astronomiae corresponds to the position taken by Albert in works definitely by him (for example, the commentary on the Sentences and the De quattuor coaequevis in the Summa de creaturis, and later the De coelo, the Metaphysica, the Problemata determinata XLIII and the De causis et processu universitatis), although one must admit that the statements in some of the later works are sharper than those to be found in his early theological writings. The Speculum’s formulation concerning “deaf and dumb stars”,4 inert instruments of a God who alone is endowed with life, is the most salient statement in the entire dialectic which was recorded in and also provoked by the 1271 consultation —certainly the most extensive and important among those promoted by John of Vercelli, who had sent at least another one to Thomas Aquinas in 1269.4
This is a preview of subscription content, log in via an institution.
Buying options
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Learn about institutional subscriptionsPreview
Unable to display preview. Download preview PDF.
Notes
Speculum, XI/4: “Est unus modus abominabils, qui suffumigationem et invocationem exigit” and cf. passim; XVI/2–3: “Partem vero quae est de imaginibus astronomicis propter vicinitatem quam habent ad necromanticas, non defendo”.
D. Pingree ed., Picatrix.The latin Version, London, The Warburg Institute, 1986 (= Stud¬ies of the Warburg Inst., XXXIX).
L. Thorndike, “Traditional Mediaeval tracts concerning engraved astrological Images”, Mélanges Petzer, Louvain 1947.
Cf above ch. 4 passim.
O. Lottin, `Problèmes concernants la Summa de creaturis et le Commentaire des Sentences de saint Albert le Grand’, Recherches de théologie ancienne et médiévale, XVII, 1950, pp. 319–328, who summarized his own former researches and those by Mandonnet, Pelster, Grabmann, Chenu, Doucet, etc., and proposed a chronology for the Summa de creaturis, placing it earlier than the commentary to the Sentences (whose second book is dated 1246), indeed, even earlier than 1243; on the other hand Weisheipl in Albertus Magnus and the Sciences cit., dates the Summa 1245–1250. Cf. also the `Prolegomena’ to Albertus Magnus, De bono, ed. by H. Kühle, B. Geyer, C. Feckes, W. Kübel, in Opera omnia, XXXVIII, Münster 1921, p. XI ff., who consider this book of the Summa de creaturis “arctissime secundum tempus...coniunctus cum Scriptis super Sententias”. They and Kübel, editor of the other unedited sections of the Summa de creaturis (De sacra-mentis, De incarnatione, De resurrectione) Opera omnia, XXVI, 1958, all agree with Lottin in placing the De quatuor coaequevis, earlier than the other sections and of the Commen¬tary In secundum Sententiarum.
In Secundum Sententiarum, L.II, d.XIV, C.a.6, in Opera omnia, ed. Jammy, XV, p.147B: “omnes philosophi arabum dixerunt et probaverunt multipliciter, quod caelum movetur ab anima coniuncta sibi: et hoc dicit Aristoteles, et Avicenna, et Averroes, et Algazel, et Alpharabius, et Maurus Albumasar, et Rabbi Moyses, et quod habet motorem triplicem, scilicet causam primam, quae est desideratum primae intelligentiae, quae est plena formis explicabilibus per motum sui orbis: sed quia intelligentia simplex est, ideo non potest intendere motum particularem in hoc vel in illo situ, et ideo tertius motor coniunctus coelo est anima secundum ipsos, et natura caeli est dispositio ad motum: quia naturaliter circulariter fertur et in compositione non est contrarietas”.
De quatuor coaequaevis cit., tr. III, q. xvi, a. 2; ed. Jammy, XIX, p. 73b: “Ista omnia diximus secundum philosophos, qui non contradicunt quibusdam Sanctis negantibus caelum animam habere, nisi in nomine solo, qui abhorrent nomen animae et tarnen bene concedunt quod intelligentiae quaedam sive angeli movent caelum iussu Dei.”
Metaphysica cit., L. XI, tr. ii, c. 21; p. 509/87–94: “Hoc autem ideo non est dictum quod aliqua sit influentia superioris super inferiorem nisi per motum corporis animati secundum Peripateticos. Sed quia animatum primum indeterminatas et universalissimas influit et exquiritur formas, et illae determinantur ad materiam plus et plus, secundum quod magis et magis descendunt ad materiam hanc et illam.” Cf. Speculum, XIII/25 ss.: “Ego autem dico, quod omnis operatio causae agentis supra rem aliquam est secundum proportionem materiae recipientis ipsam operationem, ut unus idemque ignis operatur in luto arefac¬tionem atque liquefactionem in cera”.
Metaphysica cit., L. XI, tr. ii, c. 21; p. 509/94–510/5: “Si autem est aliqua alia irradiatio superioris super inferiora, sicut dixit Plato et sicut dicunt theologi, ilia per rationem investigari non potest, sed oportet quod ad illam investigandam ponantur alia principia ex revelatione spiritus et fide religions: et de hac non est loquendum in philosophia peripateticorum, quia cum eis ista scientia non communicat in principiis.”
Metaphysica cit., L. XI, tr. ii, c. 26; p. 516/81–88: “ita intelligentia agens quae movet orbem et stellam vel stellas, luminari invehit formam, et per lumen luminaris traducit eam in materiam, quam movet, et hoc sic tangens materiam educit earn de potentia ad actum. Et huius signum est, quod sapientes astronomi per haec principia quae sunt loca stellarum, pronosticantur de effectibus, qui luminibus stellarum inducuntur rebus inferioribus.”
Metaphysica cit., L. XI, tr. ii, c. 21; p. 510/21–24: “Deus deorum pater dixit superioribus caelestibus dus, quod ipse esset qui sementem generationis faceret et ipsis traderet se¬mentem ilium ad exsequendum.”
In Secundum Sententiarum cit., II, d. III, A, a.3, in Opera omnia, ed. Jammy, XV, p.36B: “An theologi vocant angelos illas substantias separatas quas philosophi vocant intelligen¬tiae? ...Videtur quod sic: quia (1) Ita dicit Avicenna, quod intelligentiae sunt quas populus et loquentes in leges angelos vocant. (2) Item, hoc idem dicit Algazel ante finem Meta¬physicae suae. (3) Item Rabbi Moyses dicit hoc in secunda collectione Ducis Neutrorum: ergo videtur quod ipsi hoc intendunt”.
Albertus Magnus, Problemata determinata, ed. J.A. Weisheipl [and P.Simon], in Opera omnia, XVII/1, Münster 1975, p. 50/55–62: “Apud nullos enim infallibiliter probatum est angelos esse motores corporum caelestium. Sed quidam arabi et quidam iudaei dicunt quod apud vulgus angeli sunt intelligentiae, nec illi probaverunt hoc esse verum, nec dic¬tum vulgi approbaverunt: quin immo sicuti divina scriptura loquitur de angelis et phi¬losophia de intelligentiis, intelligentiae non sunt angeli”.
Ibid., p. 50/30 ff.
Ibid., p. 50/15–23.
Ibid., p. 48/42–54: “Quia si dicitur quod angelus aliquando missus ad Abraham venit, dicit Rabi Moyses, quod fuit propheta vel bonus homo, quia intelligentia nec venit nec recedit, quae omnia de angelis Et si aliquando hoc non est, dicunt quod est virtus quaedam caeli mavens homines instictu naturae ad aliquid [...] Ex hoc ergo patet, quod de angelis non loquuntur, quemadmodum scriptura loquitur”.
De quatuor coaequevis cit., p. 71b: “motus processivus est ad omnem partem, scilicet ante, retro, dextrum, sinistrum, sursum, et deorsum: principium autem motus cocu non movet nisi in uno circa medium”. Cf. De caelo cit., p. 153/22–25: “totum orbem philosophi assimilaverunt uni animali, in quo principale membrum et locum cordis habens sit hoc, propter quod etiam solis orbis in medio orbium positus est a natura, sicut cor in animali”; however, cf ibid., p. 28/42–43 where Albert, following Averroes, De caelo, bk. 2 text. com. 42, and Averroes’ Destructio (Tahafut al-Tahafut -The Incoherence of the Incoherence-, Transl. from the Arabic, Introd. and Notes by S. van den Bergh, London 1954, I, pp. 285, 310: “XIV Discussion: to refute their proof that heaven is an animal moving in a circle in obedience to God”) discussed the “sacerdotes Aegypti, qui primum in scholam ad inquirendum de caeli natura intraverunt. Dixerunt enim illi quod caelum animal est, quod nutritur umore oceani... Contra quos Avicenna in Sufficientia de libro caeli et mundi procedit ex diffinitione et proprietatibus nutrientis et nutriti et ex diffinitione augmenti”; he was even more severe (pp. 135/55–61) against the thesis — that reached Leonardo and Galilei — of the nutrition of a planet: “Aegyptii autem alias causas assignaverunt ex gravi¬tate et levitate astrorum sumentes causas harem diversitatum, quia videbatur eis, quod astra attracto humore oceani nutrirentur et tunc essent graviora et descenderent, et digesto illo essent leviora et ascenderent. Quorum sermo fabulosus est et contemptibilis...”; Ibid., L. II, tr. 3, c. 9: “Quod stellae non moventur secundum motum processivum”; p. 161/ 35–46: “Possent enim aliquis dicere, quod quia caeli habent motores, qui sunt intellectus, et habent aliquem actum animae in corpora illa, eo quod movent ea, quod illi intellectus movent ea, sicut corpora animalium moventur ab anima, quae habent vires movendi localiter, quibus viribus respondent organa motus, sicut pedes et alas in animalibus, et in isto motu diceret forte aliquis stellas per se moveri. Sed quod hoc omnino sit incoveniens, manifestum est ex hoc quod nos nullo modo videmus instrumenta motus in stellis, quia nec habent pedes neque alas. Quae enim habent huiusmodi organa, non sunt rotunda omnino”. Cf. Denifle-Chatelain, Chartularium cit., art.102: “quad anima caeli est intelli¬gentia, et orbes caelestes non sunt instrumenta intelligentiarum, sed organa, sicut auris et oculus sunt organa virtutis sensitivae”; on it see also Hissette, Enquete sur les 219 articles cit., p.139: “La proposition paraît expliciter la thèse avicennienne selon laquelle l’âme du ciel est la forme de son mobile. Guillaume de la Mare, dans ses Declarationes, l’attribue à tort à Thomas d’Aquin”.
Problemata determinata cit., p. 49/61–64: “non est dubium quod corpora caelestia non movent angeli. Angeli enim habent aliam distinctionem ad actus virtutis assistricis et ministrativae, sicut tradunt Dionysius et Gregorius”.
Ibid., p. 50/1–20: in this context Albert quotes Gregorius Magnus, Homelia 34 in Evangelia /PL 76, 1254 ff. 9; ibid., p. 49/81–50/5, he cites extensively the definition of angel from chapter 9 of Ps.Dionysius’ De caelesti hierarchia: “caelestes animi et divini intellectus theophaniis et theoriis a deo in ipsos descendentibus illuminati et purgati et perfecti per conversionem ad fontem illuminationis primae, qui recipiendo per modum passionis perficiuntur”.
Ibid., p. 50/15–23. Cf very similar observation by Albert in his almost contemporary commentary to De causis et processu universitatis, L. II, tr. ii, c. 35, in Opera omnia, ed. Jammy, V, p.612B: “Prima enim potestas intelligentiae est producendi formas ex seipsa. Proxima autem potestas sub illa est formas intellectuales intellectualiter recipere, et ad quiditates rerum determinare. Perceptio autem ilia duobus modis est, scilicet per appli¬cationem quae vocatur influentia, et per quandam generationem quae vocatur exitus de potentia ad actum et motus quidem vel mutatio. Cuius exemplum est quod dicunt as¬tronomi, quod inferior Stella applicatur superiori, et non econverso, sicut Jupiter Saturno et non Saturnus Jovi. Superior enim potestas semper eminet et non restringitur ab inferiori. Inferius autem lumen, vel inferior potestas format et determinat et distinguit superiorem, sicut lumen Satumi se habet ad lumen Jovis, et sicut lumen Jovis se habet ad lumen Martis, et sic de alüs”.
Ibid., p. 49/59–62: “Quod enim quaeritur, an omnia quae moventur naturaliter, moveantur ministerio angelorum movente corpora caelestia, non est dubium quod corpora caelestia non movent angeli”. Cf. p. 50/35–38: “Et si sic est, quod certissime probatum est, tunc angeli per ministerium non movent corpora caelestia, et sic ulterius sequitur, quod nec alia inferiora corpora moventur ab ipsis’
Ibid., p.48/55 ff. “quidam aliam defendunt posicionem dicentes virtutem intelligentiae alicuius orbis sive caeli influxam inferioribus vocari angelum”.
Ibid., p. 50/39 ff.: “Si quis autem dicat quod deo imperante movent sphaeras caelestes, ille motus erit motus oboedientiae et non naturalis. Et de hoc nihil secundum philoso¬phiam determinari potest, quia principia philosophiae, quae sunt dignitates per se notae, non sufficiunt ad hoc. Et ideo sic dicens, quia non est tenens principia philosophiae, nihil debet loqui cum philosopho; dicit enim Aristoteles, quod non est sermo geometrae cum non geometra.”
Ibid. cit., L. XI, tr. ii, c. 10; p. 495/53–56: “quod caelestes quidem circuli habent animas, sed praeter animas sunt intelligentiae separatae operativae, praesidentes eis, et has intel¬ligentias secundum vulgus angelos vocant.”
Ibid. cit., L. XI, tr. ii, c. 10; p. 495/5–10• “animas has intellectu et imaginatione et desiderio sive appetitu distingui... oportet eas esse intellectuales intellectu activo quia formas per motum sui orbis efficiunt sicut artifex explicat formam artis per artis instrumenta.”
Ibid., L. XI, tr. ii, c. 1; p. 535/38–40: “ad hoc enim est caelum, ut sit instrumentum intelligentiae, sicut manus est instrumentum architectonici.”
Ibid. cit., L. XI, tr. ii, c. 10; p. 495/24–26: “ideo dederunt illi animae etiam desiderium, sensum autem negaverunt finesse ideo, quia caelestis circulus nullius est sensibilis receptivus.”
Ibid., p. 495/77–79: “ipsas animas de virtutibus animae nihil habere dixerunt nisi agentem universaliter intellectum et desiderium sive appetitum.”
Ibid., p. 496/49–54: “ideo animae caelorum superflue haberent tales virtutes, cum virtutes corporis caeli ad hoc sufficiunt...: nunquam fit inoboedientia inter motorem et id quod movetur”.
Ibid., p. 496/65–68: “quia non considerant motum caelestium secundum principia motus, sed potius secundum numerum et mensuram quantitatis suae.”
De quatuor coaequaevis cit., tr. III, q. xvi, a. 2; p. 73: “non est contrarium fidei quosdam angelos miraculosa facere et legibus naturae concurrere: ita non est contrarium fidei quosdam angelos iuvare naturam in movendo et gubernando sphaeras caelorum, quos angelos moventes sive intelligentias philosophi dicunt animas. Sancti vero timentes ne forte dicere cogantur caelos esse animalia, si concedunt ipsos habere animas, negant motores caelorum esse animas. Et ita patet quod non est contradictio inter eos: antiqui enim deos et angelos dicebant animas mundi.”
De motibus animalium, L. I, cap. 3, ed. Jammy, V, p. 112: “si enim haec essent ex solo animae imperio vel motorum caelestium sine motu orbis, non esset scientia per artem inventa, unde prognosticarentur talium [monstrorum] nativitates. Habemus autem scien¬tiam nobis a multis rusticis traditam, ex qua talia prognosticamus ex situ stellarum et motu orbis.”
Ibid., p. 147b: “est sine labore et poena, ut dicunt, et non inducit lassitudinem, ut motus animae quo movet corpus nostrum”.
De quatuor coaequevis cit., p. 69b: “Hoc etiam patet ex dicto Averrois in libro De substantia orbis, qui dicit, quod coelum non lassatur in motu: eo quod motor movet ipsum secundum convenientiam formae mobilis ipsius, quaker non movet anima corpus animatum ele¬mentatum: et ideo animalia in motu corporis lassantur”.
De quatuor coaequevis cit., p. 70b: “Augustinus Super Genesim ad Litteram,... reliquit pro dubio, utrum stellae lint animalia, vel non. Nam si esset haeresis, videtur quod ipse determinare deberet”.
In Secundum Sententiarum cit., p. 147b:“rationes supradictae non probant nisi quod non moveantur a natura quae sit forma corporis moyens: et hoc dicunt etiam alii philosophi, sicut astronomi et Ptolemaeus, et Albategni, et Albumasar, et Geber, et alii quamplures.”
De quatuor coaequevis cit., Tract. III, q. 16, a. I: “Utrum motor primus sit Deus”, p. 68b: “Cum igitur primus motor sit, qui non alia causa motus, immobilis per se et per accidens, ut habitum est, movet caelum et mundum, primus motor est Deus”. Cf. p. 74: “primus motor movet non motus, et movet inferiores, ut desideratum movet desiderium.” For sake of space I cannot analyse here this important Aristotelian idea, according to which not only God, but the Heavens act as final causes. It has had enormous resonance in the Middle Ages, and even in Dante.
Ibid., p. 69b: “Solutio: dicendum quod, si velimus loqui secundum Philosophos, ponemus in coelo triplicem motorem, scilicet Deum qui est motor extra, non proportionatum mobili: et hoc attendit Ptolemaeum, qui dicit, quod nihil movet caelum nisi solus Deus, et Rabbi Moyses... et de hoc etiam intelligitur dictum Boetii in libro De consolatione philosophiae [cf. p. 69a where is cited the whole Metrum nonum of book. III]. Secundus motor est forma coniuncta coelo non divisibilis divisione coeli: et isti motori convenit, quod sit mobilis per accidens, quemadmodum probat Rabbi Moysis, et convenit ei, quod virtus sua proportionatur mobili; et hoc dicit Commentator super librum De coelo et mundo...Et hoc tangit Avenalpetras in Astrologia sua... Tertius motor est forma materialis divisibilis secundum divisionem coeli. Sicut enim est grave in terra et leve in igne, quae sunt potentiae ad motum sursum et ad motum deorsum, ita est quaedam forma in coelo que est potentia ad motum circularem”. At p. 70a Albert prevents some objections with the statement “prima causa extra genus naturae est Deus, cuius causata sunt omnia creata”.
Ibid., p. 70a: “Articulus II: Utrum motor ille, qui est infra [ed.: intra] et non est divisibilis secundum quantitatem mobilis, sit anima mundi vet non?”; “videtur quod sic: 1)...prout videtur in secundo De caelo et mundo, ubi dicit Philosophus, quod si coelum habet animam, et est in ipso principium motus, tuns procul dubio sunt ei sursum et deorsum, dextrum et sinistrum. Ex quo patet quod Philosophus ponit pro causa dextri et sinistri caelum habere animam” He goes on: “Vita est in coelo fixa et sempiterna in saecula saeculorum, quae non finitur neque deficit et est melior vita”, and Albert notices that some readers had concluded: “ergo anima caeli est motor caeli”.
Ibid., p. 70a: “coelum habet intellectum, qui est forma indivisibilis secundum quantitatem cod’, et ille est anima”; “corpus coeleste movetur ex se et anima”.
Ibid., p.70b: “corpus coeleste non est necessarium in suo esse, sicut est dispositio in corporibus animalium quae sunt hic:... apparet quod animae eorum sunt necessariae in esse corporum suorum, et quod non salventur nisi per sensibilem animam et imaginativam. Corpus autem coeleste, quia est simplex et intrasmutabile ab aliquo extrinseco, non indiget in suo esse anima sensibili, nec imaginativa, sed tantum indiget anima spiritum movente in coelo, et virtute quae non sit corpus neque sit in corpore secundum divisionem ipsius ad largiendum ipsi permanentiam aeternam et motum aeternum, qui non habet principium neque finem.” Thus heaven’s soul “non est sensibilis, sed motiva secundum locum, quae largitur ei permanentiam et motum”.
Ibid., p. 70b: “Caeli sunt animalia rationalia, scilicet apprehensores creatoris. Haec autem est ventas probata ex parte Legis, et non secundum corpora motiva sicut ignis et terra, sicut putant insipientes,sed sicut dixerunt Philosophi, animalia obedientia creatori, et laudant ipsum et cantant ei canticum sublime”.
Ibid., p. 70b: “expresse dicit quod caelum habet animam et phantasiam, cui obedit universa materia mundi, sicut corpus animalis obedit animae animalis: et sicut corpus animalis immutatur secundum imagines delectabilis vel tristis apprehensas ab anima animalis, ita materia elementorum mutatur ad imaginationem motorum coeli”, and he mention a surprising example: “et ideo fiunt quandoque terraemotus et scissurae terrae in inferioribus”.
Ibid., q. XVI, a. II, p. 72b: “quod ipse vocat phantasiam et imaginationem applicationem intellectus ad particularia naturae”.
Ibid., p.70b: “Nullus corpus simplex potest esse animatum, ...coelum est corpus simplex, ergo non potest esse animatum”; ibid., p. 71a: “non videmus ibi organa sensuum: ergo non habet animam sensibilem. Si forte dicatur quod habet animam intellectualem praeter sensibilem et vegetabilem, et illa non indiget organis, neque in se neque in suis operationi¬bus. Contra: Intellectus non efficitur in actu nisi per abstractionem a phantasmatibus: si igitur habet intellectum, aut ille intellectus nunquam erit in actu et sic erit sicut dormiens, aut oportet quod habeat phantasiam et sensibilem animam, et hoc absurdum est ponere in coelo”.
Ibid., p. 72a.
Ibid., p. 72a: “Nos cum Sanctis confitemur coelos non habere animas, nec esse animalia, si anima secundum propriam rationem sumatur. Sed si vellemus philosophos ad idem reducere cum Sanctis, dicemus quod quaedam intelligentiae sunt in orbibus deservientes primo in motu orbium, et intelligentiae illae dicuntur animae orbium, et non univoce cum intelligentiis hominum, eo quod non egrediuntur in actum per abstractionem a phantas¬matibus, sed ipsae revertuntur super essentiam suam, et per essentiam super aliud redi¬tione completa.” Here he mentions the definition of such an intelligence given in the pseudo-aristotelian Liber de causis, a text which shortly before 1271 was the subject of his last commentary, a very important one also for the present discussion.
Ibid., p. 72a-b: “illae intelligentiae non habent nisi dual potentias, scilicet intellectum et appetitum moventem secundum locum; nec habent comparationem ad orbes secundum istam rationem animae, qua dicitur quod anima est entelechia corporis organici physici potentiam vitam habentis...Operatur autem ad corpus ut nauta [ed. erroneamente: natura] ad navem, hoc est secundum rationem movendi ipsum et regendi, sicut dicitur in libro De anima” as well as “in secunda propositione De causis”.
Ibid., pp. 72b-73a: “diximus quod motores sphaerarum per motum causarum causant omnem diversitatem quae est in inferioribus secundum naturam: et ideo cognoscentes se in quantum causae sunt, cognoscunt naturalia omnia. Similiter inferiores motores sphae¬rarum cognoscunt superiores per hoc quod sunt moti ab eis, ut desideratum movet desiderium. Et ita patet quod haec scientia non est in universali, nec in particulari: per hoc enim quod cognoscunt se, cognoscunt universalia et particularia causata a motoribus suis.”
Summa de creaturis cit., p. 73b: “Ista omnia diximus secundum Philosophos, qui non contradicunt quibusdam sanctis negantibus coelum animam habere, nisi in nomine solo, qui abhorrent nomine animae, et tamen bene concedunt, quod intelligentiae quaedam sive angeli movent coelum iussu Dei. Sicut ponimus secundum catholicam fidem quosdam angelos miraculosa facere et legibus naturae concurrere: ita non est contrarium fidei quosdam angelos iuvare naturam in movendo et gubemando sphaeras coelorum, quos angelos moventes sive intelligentias philosophi dicunt animas. Sancti vero timentes ne forte dicere cogantur coelos esse animalia, si concedunt ipsos habere animas, negant motores coelorum esse animas. Et ita patet quod non est contradictio inter eos: antiqui enim Deos et angelos dicebant animas mundi.”
De caelo cit., L. II, tr. 3, cap. 5; pp. 150–153. Cf ibid., p. 152/25–41: “Oportet absque dubio quod stellae, quae sunt quasi membra quaedam cadi, sint primi motores, ad quos reducuntur omnes alterationes et augmentationes et generationes materiae universalis generatorum et corruptorum. Habent enim stellae virtutem in se intellectuum moventium, qui sunt intellectus operativi formales, sicut est intellectus artificis formalis ad opus, quod producit; et actiones stellarum informantur ex illis, quemadmodum informatur calor complexionalis a virtute animae. Et ideo influunt per motum suum illas formas, sicut calor naturalis in cibum et corpus inducit formam carnis et sanguinis, quando informatus est a virtute animae. Et haec est causa etiam, quod quando sciuntur virtutes stellarum ex sitibus et motibus eius, tunc coniecturatio habetur verisimiliter de productione generandorum et duratione et Omni formatione eorum”; see also ibid., p. 152/81–92: “egregie dixit Aristo¬teles in Primae philosophiae 1. VII [cap. 7, 1032 b/11–12] quod sicut sanitas est ex sanitate et domus ex domo in operibus artis, eo quod sanitas in corpore est ex sanitate quae est in anima medici, et domus quae est ex lignis et lapidibus est ex domo quae est in anima aedificantis domum, ita est in formis naturalibus. Et haec fuit causa inducens Platonem quod dixit omnes formas esse a Datore formarum et non esse in materia, cum tarnen hoc non sit verum quia isti motores educunt eas de materia in quae sunt potentialiter et non secundum actum.” Cf. p. 138/67 ff., where Albert pointed out that it was not a living and emotional being — easy to influence — but “intelligentia sive caelestis animus sive mens caelestis vel quocumque alio nomine motor primi caeli potest convenienter nominari”; he also added that “intellectus formarum moventium nihil extra se habet, quemadmodum habet intellectus hominis variabilis”, and concluded: “hic motor non alio actu movet et alio causat naturalia inferiora in causis suis distincta, sed eodem sicut artifex eodem actu quo movet instrumentum inducit formam artis in materia artificiati”. See also the other Albertinian texts touching upon the theme of the heavens seen as instruments quoted by TH, II, 581–582. The analogy between the intelligence of the heavens and those of the artist and the craftsman survived for a long time in the Renaissance, from Ficino’s De amore (a commentary to the Symposion) to Della Porta and Bacon, through the Aristo telian Pomponazzi (De incantationibus, in Opera, Basileae 1567, Hildesheim 1970, p. 170: “quandoquidem ars imitatur natura”; p. 229: “sicut natura adiuvat artem, sic et ars naturam”), and more specifically in his unpublished Quaestio de alchimia “pro comple¬mento tertii Metheorologicorum”, written three years after the clandestine De incantatio¬nibus, ms. Ambros. R. 76, f. 110r, a work I am going to analyze and publish elsewhere); cf. also the distinctions I deployed in my `Il problema della magia naturale nel Rinasci¬mento’, Rivista critica di storia della filosofia, XXV, 1973, pp. 292–293. It is useful to com¬pare the first text here quoted from the De caelo with the thesis of the Speculum we have quoted on the issue of the “heavens not alive”, but seen as a mere instrument of God, cf.. De mineralibus cit., III, ii, c. 3; p. 240; Metaphysica cit., p. 1 XI, tr. iii, c. 2; p. 535/93–94: “quando artifex est naturae minister, sicut est medicus et alchimicus aliquando.”
De caelo cit., p. 152/76–81: “Statuarius enim per se et essentialiter facit statuam, non tarnen materialiter disponitur secundum formam statuae. Et sic stellae essentialiter agunt formas, sed habent eas spiritualiter et intellectualiter [non per essentiam materialem et corpo¬ralem], secundum quod sunt instrumenta intellectuum moventium.”
Speculum, III/4–8: “sic ordinavit Deus altissimus sua summa sapientia mundum istum, ut ipse qui est Deus vivus, Deus caeli non vivi, veut operari in rebus creatis, quae inveniuntur in his quatuor elementis inferioribus, per stellas surdas et mutas sicut per instrumenta”. He continues by pointing out that nothing will be more desirable for the preacher than to have a “scientia media” (“ligamentum naturalis philosophiae et mathematicae”) which shows him how the changing of the heavenly bodies influences that of the terrestrial ones.
Author information
Authors and Affiliations
Rights and permissions
Copyright information
© 1992 Springer Science+Business Media Dordrecht
About this chapter
Cite this chapter
Zambelli, P. (1992). Not the Heavens, But God Alone is Endowed with Life and the Stars are Simply His Instruments. In: The Speculum Astronomiae and Its Enigma. Boston Studies in the Philosophy of Science, vol 135. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-017-3467-7_9
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-017-3467-7_9
Publisher Name: Springer, Dordrecht
Print ISBN: 978-90-481-4098-5
Online ISBN: 978-94-017-3467-7
eBook Packages: Springer Book Archive