Abstract
The Moravians as a political formation appear for the first time on the stage of history in the year 822 A.D. In the Annales regni Francorum, it is reported that late in that year Louis the Pious, the Frankish emperor, received in Frankfurt the embassies of “all of the Eastern Slavs,” which included the Abodriti, Sorabi, Wilzi, Beheimi, Marvani, Praedenecenti, together with the [non-Slav] Avars “residing in Pannonia.”1
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Preview
Unable to display preview. Download preview PDF.
Notes
Annales regni Francorum. 822. Ibique generali conventu congregatio necessaria quaeque ad utilitatem orientalium partium regni sui pertinentia more solemni cum optimatibus, quos ad hoc evocare iusserat, tractare curavit. In quo conventu omnium orientalium Sclavorum, id est Abodritorum, Soraborum, Wilzorum, Beheimorum, Marvanorum, Praedenecentorum, et in Pannonia residentium Abarorum legationes cum muneribus ad se directas audivit.
A most recent scholarly edition with comments by B. Horák and D. Trávníček, Descriptio civitatum ad septentrionalem plagam Danubii (Prague, 1956). It should be noted that the title, especially the phrase “ad septentrionalem plagam Danubii,” is a later interpolation and does not reflect the context of the source. Cf. Pramene k dejinám Vel’kej Moravy, Peter Ratkoš, ed., (Bratislava, 1964), pp. 23, 138–48.
Descriptio civitatum.… Beheimare, in qua sunt civitates XV. Marharii habent civitates XI. Vulgari regio est inmensa et populus multus, habens civitates V, eo quod multitudo magna ex eis sit et non sit eis opus civitates habere. Est populus, quern vocant Merehanos, ipsi habent civitates XXX. Istae sunt regiones, quae terminant in finibus nostris.
Einhardi vita Karoli, c. 15. … deinde omnes barbaras ac feras nationes, quae inter Rhenum ac Visulam fluvios oceanumque ac Danubium positae, lingua quidem poene similes, moribus vero atque habitu valde dissimiles, Germaniam incolunt, ita perdomuit, ut eas tributarias efficeret; inter quas fere praecipuae sunt Weletabi, Sorabi, Abodriti, Boemani — cum his namque bello conflixit —; ceteras, quarum multo maior est numerus, in deditionem suscepit.
While north of the Danube was Germania (cf. Cosmas I, 2), Moravia proper is always associated with terra Sclavorum, partes Sclavorum or Sclavonia.
Annales regni Francorum. 791. Inde autem itinere permoto partibus Baioariae perrexit, ad Reganesburg pervenit, ibi exer/citum suum coniunxit. Ibique consilio peracto Francorum, Saxonum, Frisonum, disposuerunt propter nimiam malitiam et intollerabilem, quam fecerunt Avari contra sanctam ecclesiam vel populum christianum, unde iustitias per missos impetrare non valuerunt, iter peragendi; cum Dei adiutorio partibus iamdictis Avarorum perrexerunt. Ad Anisam vero fluvium properantes ibi constituerunt laetanias faciendi per triduo missarumque sollemnia celebrandi; Dei solatium postulaverunt pro salute exercitus et adiutorio domini nostri Iesu Christi et pro victoria et vindicta super Avaros. Supradictus vero princeps de australi parte Danubio iter peragens, Saxones autem cum quibusdam Francis et maxime plurima Frisonum de aquilonale parte Danubii similiter iter peragentes, ubi ad loca pervenerunt, ubi iamdicti Avari firmitates habuerunt praeparatas: de australi vero parte Danubii ad Cumeoberg, de alia vero ripa in loco, qui dicitur Camp, quia sic nominatur ille fluvius, qui ibi confluit in Danubio. Avari enim cum videssent utrasque ripas exercitum continentes et navigia per medium fluvium venientes, a Domino eis terror pervenit: dereliquerunt eorum loca munita, quae supra nominata sunt, firmitatesque eorum vel machinationes dimiserunt fuga lapsi; Christo perducente populo suo utrosque exercitus sine laesione introduxit. Supradictus exercitus sic iter peragens usque ad fluvium, cuius vocabulum est Raba; et exinde uterque exercitus de ambobus ripis ad propria reversi sunt, magnificantes Deum de tanta victoria. Et celebravit domnus rex Carolus natalem Domini in Reganesburg, pascha similiter.
Annales regni Francorum (Annales qui dicuntur Einhardi). 791 Cuius partem Theoderico comiti et Meginfrido camerario suo committens eos per aquilonalem Danubii ripam iter agere iussit. Ipse cum alia parte, quam secum retinuit, australem eiusdem fluminis ripam Pannoniam petiturus occupavit, Baioariis cum commeatibus exercitus, qui vavibus devehebantur, per Danubium secunda aqua descendere iussis. Ac sic inchoato itinere prima castra supre Anesum posita sunt; nam is fluvius inter Baiorariorum atque Hunorum terminos medius currens certus duorum regnorum limes habebatur. Ibi supplicatio per triduum facta, ut id bellum prosperos ac felices haberet eventus;tum demum castra mota, et bellum genti Hunorum a Francis indictum est. Pulsis igitur Honorum praesidiis ac destructis munitionibus, quarum una super Cambum fluvium, altera iuxta Comagenos civitatem in monte Cumeoberg vallo firmissimo erat exstructa, ferro et igni cuncta vastantur. Cumque rex cum eo,quem ducebat, exercitu usque ad Arrabonis fluenta venisset, transmisso eodem fluvio per ripam eius usque ad locum, in quo is Danubio miscetur, accessit ibique per aliquot dies stativis habitis per Sabariam reverti statuit. Alias vero copias, quibus Theodericum et Meginfridum preafecerat, per Beehaimos via, qua venerant, reverti praecepit. Sic peragrata ac devastata magna parte Pannoniae cum incolomi exercitu Francorum in Baioariam se recepit. Saxones autem et Frisiones cum Theoderico et Meginfrido per Beehaimos, ut iussum erat, domum regressi sunt.
The three fragments are complete sentences, without omissions. The text of the Annales Hildesheimenses, with minor changes, is carried also in, e.g., Annales Altahenses maiores, Annales Lamberti, Annalista Saxo, and Annales Magdeburgenses.
Cf. Priscus, Fragmenta, I and II.
Cf. Tacitus, Annales II, 63. For both names see also Eberts Reallexikon, s.v. For the nortern Morava river see Słownik Starozytności Słoviańskich, s.v.
Annales Xantenses. 846. Eodem anno ivit Ludewicus de Saxonia contra Winidos ultra Albiam. Ipse vero cum exercitu suo contra Boemmanos perrexit, quos nos Beuwinitha vocamus, sed periculose valde; Karolus contra Brittanos, sed non profuit.
Annales Bertiniani. 846. Hludowicus rex Germanorum adversus Sclavos profectus, tarn intestino suorum conflictu quam hostium victoria conterritus, reversus est. 847. Hludowici Germanorum regis exercitus adversus Sclavos prospere dimicant, ita ut quod ante annum ex eis amiserat receperit. 848. Sclavi in regnum Hlodowici hostiliter irruentes, ab eo in Christi nomine superantur. Cf. Annales Fuldenses. 848. “…quasi mediante mense Augusto Boemanos eruptionem molientes (Hludowicus rex) per Hludowicum filium suum missa adversus eos expeditione contrivit legatosque pacis gratia mittere et obsides dare coegit.” The Sclavi of the Annales Bertiniani are obviously the Boemani of the Annales Fuldenses. A comparison of the Annales Bertiniani s.a. 849 with the Annales Xantensis s.a. 849 leads to the same observation: Annales Bertiniani: Hludowicus rex Germanorum egrotans, exercitum suum in Sclavos dirigit… Annales Xantenses: Infirmante Ludewico rege, hostis illius de Beioaria iter arripuit in Boemmanos …
Cf. note7 above, and Annales Fuldenses, s.a. 820: Tres exercitus contra Liudevitum in Pannoniam mittuntur; quorum unus de Italia… alter de Saxonia… tertius Francorum….
Annales Bertiniani. 853. Bulgari, sociatis sibi Sclavis, et, ut fertur, a nostris muneribus invitati, adversus Lodowicum Germaniae regem acriter permoventur, sed Domino pugnante vincuntur.
Annales Iuvavenses antiqui (Excerpta Aventini). 854. Rantopot cornes plagis orientalibus terminum dimisit. Rastislao carmulam fecit. (‘Rastislao’, in this case, is nominative.)
Annales Fuldenses. 855. Rex quoque Hludowicus in Sclavos Margenses contra Rastizen ducem eorum sibi rebellantem parum prospere ducto exercitu sine victoria rediit, malens adversarium firmissimo, ut fertur, vallo munitum ad tempus dimittere quam militum suorum periculose pugnando damna sustinere. Magnam tarnen provinciae partem praedis et incendiis vastavit exercitus non parvamque multitudinem hostium castra regis invadere cupientium usque ad internitionem delevit, sed non impune; quia post reditum regis Rastiz cum suis insecutus plurima trans Danuvium finitimorum loca praedando vastavit.
Herimanni chronicon. 855. Ludowicus rex Rastizen ducem Marahensium Sclavorum petens, vastata ex parte regione, subiugare nequivit. Quo reverso, Marahenses secuti, contigua trans Danubium loca vastant. Cf. also Annales Hildesheimenses, Annales Weisenburgenses, Annales Ottenburani, Annales Altahenses maiores, and Annales Lamberti.
Annales luvavenses antiqui (Excerpta Aventini). 856. Carolomanus terminum acceptit procurandum, marchia orientalis ei commendatur. Congregatio exercitu contra hostes ceptumiter peri […] imp.
Annales Fuldenses. 856. Mense vero Augusto Hludowicus rex collecto exercitu per Sorabos iter faciens ducibusque eorum sibi coniunctus Dalmatas proelio superat acceptisque obsidibus tributarios facit; inde per Boemanos transiens nonnullos ex eorum ducibus in deditionem accepit. In que expeditione perierunt comites Bardo et Erpf cum aliis quam pluribus.
Annales Fuldenses. 857. Otgarius episcopus et Hruodoltus comes palatii et Ernustus filius Ernusti ducis cum hominibus suis in Boemanos missi civitatem Wiztrachi ducis ab annis multis rebellem occupaverunt, expulso ab ea Sclavitago filio Wiztrachi, qui tyrannidem tune in ea exercebat. Quo per fugam lapso et ad Rastizen se conferente frater eius, qui ab eo patria pulsus apud Zistoboron Sorabum exulabat, ad regem fideliter veniens loco fratris dux constituitur. Cf. Herimanni chronocin, s. a. 857.
Annales Fuldenses. 858. (Rex Hludowicus)… reversus in Franconofurt, cum multa de utilitate regni cum cum suis tractaret atque disponeret, tum etiam decrevit tres exercitus in diversos regni sui terminos esse mittendos: unum quidem per Karlomannum filium suum seniorem in Sclavos Margenses contra Rastizen, alterum vero per Hludowicum filium suum minorem in Obodritos et Linones, tercium autem per Thachulfum in Sorabos dicto oboedire nolentes, ut sedatis extrinsecus adversariorum tumultibus facilius intrinsecus regni gubernacula disponeret.
Annales Iuvavenses antiqui (Excerpta Aventini). 858. Rastizolao iureiurando pactum fecit cum Carolamano et coeperunt iterum instaurari deserta Boiorum; in pace et absque bello sedebant.
Annales Fuldenses. 861. Karlmannus quoque filiorum regis maximus res novas molitus est; expulit enim duces, quibus custodia comissa erat Pannonici limitis et Carantani, atque per suos marcam ordinavit. Quod regis animum rebellionem suspicantis non parum commovit. Annales Bertiniani. 861. Carlomannus, Hludowici regis Germaniae filius, cum Resticio Winidorum regulo foederatus, a patre deficit et Resticii auxilio magnam sibi partem usque ad Hin fluvium paterni regni praesumit. Auctarium Garstense. 861. Papo a Karlomanno expulsus a Karantana Salzburch sedere cepit.
Conversio Bagoariorum, c. 13. Anno igitur DCCCLXV. venerabilis archiepiscopus Iuvavensium Adalwinus nativitatem Christi celebravit in Castro Chezilonis noviter Mosapurc vocato, quod illi successit moriente patre suo Priwina quem Maravi occiderunt.(Privina was not obviously a “Moravian” as normally assumed.)
Gradivo, v. 2, No. 169.
Annales Fuldenses s.a. 862.
Annales Bertiniani. 862. Carlomanus, Hludowici regis Germaniae filius, concessasibi a patre regni portione quam pridem invaserat, et dato sacramento, ne amplius inde sine patris voluntate invaderet, cum patre pacificatur… Hludowicus ad reconciliandum vel ad resistendum filio suo Karlomanno, qui auxiliante Resticio Winidorum regulo contra patrem rebellaverat, Baiorariam petiit.
Annales Fuldenses. 863. Karlmannus filius regis, qui praelatus erat Carantanis tam multis criminibus et tam magnis apud patrem absens accusatus est, ut merito reus maiestatis haben debuisset, si ea, quae in eum dicta sunt, ab accusatoribus probari potuissent. Quod regis animum adeo commovit, ut per se ipsum coram frequentia populi ui protestatus sit, Karlmannum filium suum ab eo tempore et deinceps, donee ipse viveret et regnaret, sua voluntate publicis honoribus numquam esse potiturum. Quo audito Karlmannus ab itinere, quo ad palatium ire coeperat, perterritus in Carinthiam se recepit, ibi tutari apud suos, quos sibi fideles arbitratus est, volens, donec patris ira quiesceret et ipse per internuntios veraces sibi fallaciter obiecta purgaret. Interea rex collecto exercitu specie quidem quasi Rastizen Margensium Sclavorum ducem cum auxilio Bulgarorum ab oriente venientium, ut fama fuit domaturus, re autem vera ad Carantanos filium expugnaturus accessit. Qui revera se ad id temporis defenderet, nisi proditione Gundachari comitis sui deciperetur incautus; qui totum pene robur exercitus secum habens quasi vada fluminis Swarzahae hostibus prohibiturus cum onmibus copiis transivit ad regem et praelatus est Carantanis, sicut ei prius occulte promissum est, si dominum suum fraude decepisset. Et hic quidem praefecturae dignitatem hoc modo promeruit. Karlmannus vero per iuramenta principum venit ad patrem, de obiectis sibi criminibus securus, quia innocens erat; et testimonio conscientiae fretus laetum se per omnia exhibebat atque iocondum. Annales Bertiniani. 863. Karolus ((II. Calvus)… et alium missum fratris sui Hludowici nomine Blitgarium accipit, petentem, ut Karlomannum, filium eius, a Restitiio Winido desertum et a se fugatum, si ad ilium venerit, non recipiat. Quern non longo post tempore, deceptum atque desertum a suis, sub conditione sacramenti pater suus Hludowicus recepit et secum in libera custodia tenuit.
Annales Bertiniani. 864. Hludowicus rex Germaniae hostiliter obviam Bulgarorum cagano — — nomine, qui se christianum fieri velle promiserat, pergit, inde ad componendam Winidorum marcam, si se prosperari viderit, perrecturus.
Nicolaus I papa ad Ludovici Germanici regis… XI. Quoniam nuntias, quod fidelis rex dispositum habeat venire Tullinam et deinde pacem cum rege Vulgarorum confirmare et Rastitium aut volendo aut nolendo sibi obedientem facere… Cf. Codex diplomaticus et epistolaris regni Bohemiae, I. document No. 10.
Herimanni chronicon. 864. Ludowicus rex Germaniae Rastizen Marahensium ducem petens, et apud Dowinam castrum obsidens, iussos obsides dare et in iusiurandum subiectionis iterare coartat.
Annales Fuldenses, 864. Hludowicus rex mense Augusto ultra Danubium cum manu valida profectus Rastizen in quadam civitate, que lingua gentis illius Dowina dicitur, obsedit. At ille, cum regis exercitibus congredi non auderet atque loca sibi effugiendi denegata cerneret, obsides, quales et quantos rex preacepit, necessitate coactus dedit; insuper cum universis optimatibus suis fidem se cunctis diebus regi servaturum esse iuramento firmavit, licet illud minime servaverit.
E.g. Annales Hildesheimenses, Annales Weisemburgenses, Annales Ottenburani, and Annales Lamberti.
Cf. Magnae Moraviae fontes historici, vol. 1, p. 98. footnote 2; Lubomír Havlík, Velká Morava a středoevropšti Slované (Prague, 1964). pp. 94,100. 213.
Fredegarius Scholasticus. Lib. IV, c. 72. A document issued by Louis the German in 860 refers to the posessions of Pribina between the river Raba and lake Balaton as located in “Slougenzin marcha” (i.e. Slovenian Mark), a more colloquial equivalent of the scholarly (or German?, cf. “Wenden”) form “Winidorum marca.” For the document see Gradivo I, No. 169.
Annales Guelferbytani. 797. Karolus rex iterum in Saxonia… et transmisit Pippinum cum hoste in Wenedum, et aliam hostem in Hunia. (Pippin was operating from Italy.)
Annales Fuldense. 865. Werinharius cornes, unus ex primoribus Francorum, apud Hludowicum regem accusatus, quasi Rastizen suis hortationibus adversus eum incitasset, publicis privatus est honoribus.
Annales Bertiniani. 865. Hludowicus Germanorum rex hostem suam contra Winedos directam et prospere agentem recepit.
Annales Bertiniani. 866. Nortmanni mense Iunio ab insula secus monasterium Sancti Dyonisii movent… Hludowicus Germaniae rex contra quosdam suorum in marca adversus Winidos rebellionem molentes hostem movit. Quam praecendes, in brevi rebellantes sine conflictu domat et hostem nondum pene promotum domi residere mandavit. Nortmanni mense Iulio mare intrant…
Annales Fuldenses. 866. Hludowicus Hludowici regis filius graviter ferens, quod rex quaedam beneficia illi subtrahens Carlmanno fratri suo reddidit, patri molestus efficitur. Nam nuntiis per universam Thuringiam et Saxionam missis, quoscumque potuit, ad se traxit et contra regem rebellare disposuit; Werinharium quoque, Utonem et Berengarium comites a patre suo depositos suis adhibens consiliis pristinam eis dignitatem se restituturum esse promisit. Sed et Heimricum principem militiae suae ad Rastizen destinavit, obnixe postulans, ut eiusdem conspirationis fautor fore non recusaret. Quo comperto rex Carlmannum ad tuitionem Baioariae derelinquens concitus venit in Franciam et a suis undique confluentibus apud Franconofurt honorifice susceptus est et conspirationem exortam facile restinxit. Tanta etenim multitudo fidelium suorum cum eo tune aderat, ut pars adversa, nisi timor filii eius adfuisset, ligari procul dubio potuisset. Interea Guntboldus quidam de satellitibus Carlmanni contra dominum suum dimicare volens amisso exercitu vix vivus evasit. Hludowicus vero mediante Liutberto archiepiscopo aliisque pacis amatoribus mense Novembrio apud Wormatiam patri suo reconciliatur. Annales Bertiniani. 866. Hludowicus, Hludowici Germaniae regis filius, consilio Warnarii ac ceterorum, a quibus pater eius propter infidelitatem suam honores tulit, rixam contra patrem suum movit, concitato Restitio Winido, ut usque ad Baiowariam praedatum veniat, quatenus, in illis partibus occupato patre vel eius fidelibus, ipse liberius quod coepit prosequi posset. Sed Karlomanno, cui pater ipsam marcham dederat, satagente, Restitius intra sua se chiobet. Hludowicus autem senior in talibus experientia prudens, concite ad palatium quod Franconofurdh dicitur properat et, datis mutuo dextris, eundem filium suum ad se venire facit, ipsaeque dexterae usque 5. Kalendas Novembris manere invicem promittuntur. Sicque Hludowicus ad confirmandam marcham suam contra Restitium velociter repedat, reversurus octavo die ante missam sancti Martini obviam fratri suo Karolo et nepoti suo Hlothario secus civitatem Mettensium.
Annales Fuldenses. 866. Legati Vulgarum Radesbonam ad regem venerunt, dicentes regem illorum cum populo non modico ad Christum esse conversum simulque petentes, ut rex ideones praedicatores christianae religionis ad eos mittere non differret. Additional information on Frankish-Bulgar relations in Annales Bertiniani, s.a. 866.
Annales Fuldenses 869. Sclavi, qui vocantur Behemi, terminos Baioariorum crebris incursionibus infestant et quasdam villas incendio tradentes mulieres inde duxere captivas. Contra quos Hludowicus rex tutores partium illarum interim misit, donec ipse oportuno tempore suorum vindicaturus iniurias in desertores arma corriperet. Carlmannus exercitibus Rastizi bis numero congressus victor extitit, praedam inde capiens non modicam, sicut ipse litteris ad patrem suum destinatis retulit. Sorabi et Siusli iunctis Behemis et ceteris circumcirca vicinis antiquos terminos Thuringiorum transgredientes plurima loca devastant et quosdam sibi incaute congredientes interficiunt. Gundacar vassallus Carlmanni, qui multis periuriis et dolosis machinationibus Hludowico regi eiusque filiis saepenumero extitit infidelis et proprium dominum derelinquens ad Rastizen defecerat, contra patriam more Catilino dimicare volens occisus est.
Annales Fuldenses. 869. Mense vero Augusto rex Hludowicus collectis copiis in tres partes divisit exercitum: nam aequivocum suum cum Thuringiis et Saxonibus ad comprimendam Sorabum audaciam destinavit, Baioarios vero Carlmanno in adiutorium for praecepit contra Zuentibaldum nepotem Rastizi dimicare volenti, ipse autem Francos et Alamannos secum retinuit adversum Rastizen pugnaturus. Cumque iam proficiscendum esset, aegrotare coepit; unde necessitate conpulsus Karolum filiorum suorum ultimum eidem exercitui praefecit Domino exitum rei commendans. Qui dum cum exercitu sibi commissio in illam ineffabilem Rastizi munitionem et omnibus antiquissimis dissimilem venisset, Dei auxilio fretus omnia moenia regionis illius cremavit incendio et abscondita quaeque in silvis vel defossa in agris reperiens cum suis diripuit omnesque sibi congredientes fugere compulit vel interfecit. Nec minus Carlmannus regnum Zuentibaldi nepotis Rastizi igne et gladio depopulatur: vastataque omni regione Karolus et Carlmannus fratres convenerunt, de victoria sibi caelitus data gratulantes. Interea Hludowicus frater illorum cum Sorabis manum conserens primo quidem quibusdam occisis hostes terga vertere coegit; deinde vero non modica ex eis multitudine prostrata et Behemis, qui a Sorabis mercede conducti fuerant, partim occisis partim turpiter ad sua redeuntibus ceteros in deditionem accepit.
Cf. J. F. Böhmer and E. Mühlbacher, Regesta imperii, vol. I (Innsbruck, 1900), No. 1473b: “869… contigit piissimum Karlmannum, Hludovici regis filium, ire orientales partes cum caterva non modica veniens ad Padun.”
For the use of term “nepos” see notes 46 and 47.
Herimanni chronicon. 869. Ludowicus rex… tres filios suos cum totidem exercitibus contra diversos miserat hostes. E quibus Karolus caeteris iunior, cunctis Rastizi munitionibus captis, totam Marahensem regionem ferro, igne praedaque vastavit, Karlomannus regnumque Zuentibaldi, nepotis Rastizi, nihilominus depopulatur… The same is evident from the following annalistic notations: Annales Fuldenses, s.a. 870: Zuentibald nepos Rastizi propriis utilitatibus consulens se Carlomanno una cum regno, quod, tenebat, tradidit… Karlmannus vero regnum illius (i.e., Rastizi) nullo resistente ingressus cunctas civitates et castella in deditionem accepit; et ordinato regno atque per suos disposito ditatusque gaza regia revertitur. Herimanni chronicon, s.a. 870: Zuentibaldus cum regno suo Karlomanno se tradidit…
Annales Bertiniani. 870. Karolus… mense Maio ad Attiniacum venit; ubi et duodecim missos fratris sui Hludowici pro divisione regni acceptit; qui superciliose tam de sanitate corporis Hludowici quam de prosperitate — quia Resticium Winidum, sibi diutino tempore infestissimum, tarn dolo quam bello captum — Hludowicus… ad Reghinisburch pergens, Restitium Winidorum regulum, a Karlomanno per dolum nepotis ipsius Restitii captum et aliquandiu in custodia detentum, post iudicium mortis excaecari et in monasterium mitti praecepit… Annales Fuldenses. 870. Hludowicus rex… circa Kalendas Novembris in Baioariam profectus est; ibique cum suis colloquium habens Rastizen gravi catena ligatum sibi praesentari iussit eumque Francorum iudicio et Baioariorum necnon Sclavorum, qui de diversis provincis regi munera deferentes aderant, morte damnatum luminibus tantum oculorum privari praecepit. Cf. also Herimanni chronicon, s.a. 870.
Annales Fuldenses. 871. Zuentibald nepos Rastizi apud Karlmannum infidelitatis crimine insimulatus in custodiam missus est. Sclavi autem Marahenses ducem suum perisse putantes quendam presbyterum eiusdem ducis propinquum nomine Sclagamarum sibi in principem constituunt, ei minantes interitum, ni ducatum super eos susciperet. Qui eisdem necessitate coactus assensum praebens contra Engilscalcum et Willihelmum duces Karlmanni proelia movere et eos ex obsessis civitatibus expellere nititur. Illi vero adversus hostem pari inten tione dimicantes et nonnullos de exercitu eius prosternentes eum fugere compulerunt… Interea Zuentibald, cum nullus crimina, quae ei obiecta fuerant, probare potuisset, a Karlmanno dimissus et muneribus regiis honoratus in regnum suum rediit, ducens secum Karlmanni exercitum quasi Sclagamarum expugnaturus; sic enim per dolum Karlmanno promiserat, si ei ad patriam reditus concederetur. Sed sicut solet incautos et de se praesumentes sequi ignominia, sic illi contigit exercitui; nam Zuentibald ceteris castramentantibus urbem antiquam Rastizi ingressus est statimque Sclavisco more fidem mentitus et iuramenti sui oblitus non ad expugnandum Sclagamarum, sed ad ulciscendam contumeliam a Karlmanno sibi illatam vires studiumque convertit. Denique Baioarios nihil mali suspicantes et minus se observantes cum magno exercitu in castris aggressus est et multos ex eis vivos comprehendit ceteris pene omnibus occisis, exceptis his, qui se prius prudenter de castris subtraxerant; omnisque Noricorum laetitia de multis retro victoriis conversa est in luctum et lamentationem. Quibus auditis Karlmannus de exercitus sui interitu nimium consternatus est et necessitate compulsus omnes obsides, qui in suo regno erant, iussit colligi et Zuentibaldo reddi; vixque unum virum nomine Ratbodonem inde seminecem recepit. Cf. also Annales Bertiniani, s.a. 871, and Herimanni chronicon, s.a. 871. It is usually assumed in modern historiography that Sclagamar was elected prince to replace Sventopolk.
Annales Fuldenses. 871. Rex vero mense Octobrio cum suis colloquium habuit in Franconofurt; inde in Baioariam profectus contra Behemos inruptionem in regnum suum molientes tutores partium suarum misit, Arnum videlicet episcopum et Ruodoltum comitem aliosque cum eis. Adversarii autem quendam locum vallo firmissimo circumdederunt, iter angustum in ipso aditu facientes ad insidias scilicet illorum, qui terminos observabant, ut, si forte aliquis ex illis illuc veniret, in ipso angusto itinere nusquam declinare valens occideretur. Interea Sclavi Marahenses nuptias faciunt, ducentes cuiusdam ducis filiam de Behemis; quod cum supradicti viri, id est Arn et alii, qui cum eo erant, comperissent, ilico armati adversarios sequebantur. Illi autem fugientes ad vallum memoratum ignari venerunt; ibique propter loci angustiam equis et armis derelictis vix nudi evaserunt. Nostrates vero supervenientes DCXLIIII equos cum frenis et sellis atque eiusdem numeri scuta, quae fugientes dimiserant, invenerunt; et haec nullo resistente tollentes ad castra laeti reversi sunt.
Annales Fuldenses. 872. Mense autem Maio misit Thuringios et Saxones contra Sclavos Marahenses, qui, quoniam regem secuum non habebant et inter se concordes esse nolebant, idcirco hostibus terga verterunt et plurimis suorum amissis turpiter redierunt; ita ut quidam comites in ilia expeditione fugientes a mulierculis illius regionis verberati et de equis in terrain fustibus deiecti referantur. Iterum quidam de Francia mittuntur Karlmanno in auxilium contra Sclavos supradictos: alii destinantur contra Behemos. Qui Dei adiutorio freti duces quinque quorum ista sunt nomina: Zuentislan, Witislan, Heriman, Spoitimar, Moyslan cum maxima multitudine sibi rebellare nitentes Dei auxilio freti in fugam verterunt et alios quidem occiderunt, alios vero in fluvio Waldaha submerserunt; qui autem evadere potuerunt, in civitates defecerunt. Deinde parte non modica illius provinciae depopulata incolumes reversi sunt. In hac expeditione Liutbertus archipiescopus primatum tenuit. Hi vero, qui Karlmanno missi sunt in auxilium, id est Arn episcopus et Sigihartus abbas Fuldensis monasterii, quamvis fortiter hostes premendo pugnassent, plurimis tarnen suorum amissis cum magna difficultate regressi sunt. Sed dum Karlmannus caedes et incendia in Marahensibus exercuisset, Zuentibald misso clam exercitu copioso Biaoarios, qui ad tuendas naves in litore Histri fluminis relicti fuerant, occupavit et alios occidit, alios necavit in flumine, alios vero duxit captivos; nullusque inde nisi Embricho Radasbonae civitatis episcopus cum paucis evasit. Herimanni chronicon. 872. Ludowicus rex, pacificatis secum et inter se filiis, regni post se particionem disposuit. Exercitus contra Marahenses missus, cum sine duce sibi dissentiret, ab hostibus victus, cacsus et ludibrio habitus, turpiter aufugit. Liudpertus archiepiscopus cum exercitu in Boemanos missus, quinque duces eorum pugna vicit, et regionem ex parte vastavit. Kariomannus Marahenses vastat. Sed custodes navium eibus a hostibus trucidati sunt, Embricone Ratisbonae episcopo vix fuga elapso.
Cf. note 7 on page 33.
Cf. Słownik Starozytności Słowiańskich, s.v. ‘Dunaj’; Paulys Real-Encyklopedie, s.v. ‘Danuvius’.
Cf. note 63 on page 55.
Annales Iuvavenses antiqui (Excerpta Aventini). 872. Carolomanus cum exercitu Ultimos fines Moravorum intendit; predatus victor rediit.
Cf. note
See text preceding note
Annales Fuldenses. 873. Quidam etiam de Alamannia nomine Berehtrammus, qui superiore anno in Marahensibus Sclavis fuerat comprehensus, a Zuentibaldo dimissus venit ad regem et legationem sibi ab eodem duce iniunctam retulit, sicut prius iuramento constrictus se facturum esse pollicitus est.
Annales Bertiniani. 873. Hludowicus rex Germaniae apud Mettis civitatem placitum suum tenere disponens, nuncium accepit, quod, nisi citissime filio suo Karlomanno in marcha contra Winidos subveniret, ilium ulteries non videret… Ad Reghinisburg au tern perveniens, per missos suos Winidos sub diversis principibus constitutos modo quo potuit sibi reconcilivait; legatos autem ab illis qui Behim dicuntur cum dolo missos suscipiens, in carcerem misit. On precize dating of the events cf. E. Muehlbacher, Regesta Imperii, vol. I, s.a. 873.
Annales Fuldenses. 874. Rex autem Hludowicus in ebdomada paschali Fuldense monasterium petiit causa orationis et inde refersus generalem habuit conventum in villa Tribure. Inde in Italiam per Alpes Noricas transiens cum Hludowico nepote suo et Iohanne Romano pontifice haud procul ab urbe Verona colloquium habuit. Indeque rediens cum Karlmanno et Hludowico filiis suis in villa Forahheim locutus est ibique legatos Zuentibaldi pacem petentes et fidelitatem promittentes sucepit. Cuius legationis princeps erat Iohannes presbyter de Venetiis, qui etiam, ut ei rex omni ambiguitate remota crederet, quicquid verbis dicebat, sacramento firmabat, videlicet ut Zuentibald regi fidelis permaneret cunctis diebus vitae suae et censum a rege constitutum per annos singulos solveret, si ei tantummodo quiete agere et pacifice vivere concederetur. Behemorum quoque nuntia rex audivit et absolvit et post haec in Baioariam se recepit. Herimanni chronicon. 874. Idem [Ludowicus rex Germaniae] cum Zuentibaldo duce Marahensium, subiectionem per legatos promittente et fidem consumque annuum pollicente, pacem fecit, Boemanosque idem facientes suscepit.
Reginonis chronicon. 876. Carlomannus sortitus est Baioariam, Pannoniam et Carnutum, quod corrupte Carantanum dicitur, nec non et regna Sclavorum, Behemensium et Marahensium.
Reginonis chronicon. 880. Ludowicus comperto, quod frater obiisset, Baioariam ingressus Reganasburch venit, ubi omnes optimatesregni ad eum confluentes eius ditioni se subdiderunt. Concessit autem idem rex Arnulfo Carantanum, quod ei pater iam pridem concesserat…
Gradivo vo. 2, No. 51; Monumenta Germaniae historica, Leges I. p. 198.
Annales Fuldenses. 884. Quippe Pannonia magnum detrimentum patitur; cuius rei unde exordium narratur assumpsisse, stilo enucleamus. Igitur cum duo fratres, Willihalmus et Engilscalchus, terminum regni Baiowariorum in oriente a rege, id est seniore Hludowico, concessum contra Maravanos tenuerunt multaque pro patria tuenda conflictando sudasse feruntur, tandem diem ultimum huius aeris in eadem voluntatefinivere permanentes, non vero esset honor illorum filiis redditus, Arbo in comitatum domno rege concedente successit. Quod praedictorum virorum pueruli illorumque propinqui in contrarium accipientes dixerunt alterutrum fieri, vel Arbonem comitem, si non recederet de comitatu parentum suorum, vel se ipsos ante faciem gladii morituros. Hoc experimento Arbo concussus amiciciam iniit cum Zuentibaldo duce Maravorum gentis firmataque inter illos foedera filium suum obsidem fieri non tardavit. Nec minus ipsi praedicti pueri consulunt quosdam primores Baiowarici gentis collatisque propinquis ac undique copiis fortior manus in id tempus illis adstabitur; comitem a rege constitutum inhonorifice expellebant comitatumque illis in usum usurpaverunt. Hoc ergo factum est post obitum regis Hluduwici natorumque eius Carlmanni et Hluduwici, quorum successor frater illorum minimus in regno extitit. Qui mox prout antea tenuit, Arboni preadictum comitatum reddidit; sed tarnen ex hac re cottexta, ut praediximus, detrimentum Pannoniam sentire IUI versiculis prose intertextis ad suavitatem legentis, quonam modo hoc fieret, pandemus: Omne dicit Iesus fieri non stabile regnum In se dividuum et nil dissociabile firmum; Hinc dolus, anxietas tibi, formosissima tellus, Hinc labor exoritur, quondam Pannonia felix. Igitur eodem anno, quo illi pueri praedictum comitem id est Arbonem, a rege commendatorum exortem fieri honorum impetraverunt, Zwentibaldus dux Maravorum, plenum doli et astutiae cerebrum, non inmemor utriusque, quanta ab antecessoribus istorum puerorum cum gente sua, usque dum ad illos terminum Baiowariorum praetenderunt, passus sit mala, insuper etiam amicitie ac iuramenti, quae cum Arbone iniit pepigitque, ad hoc vindicare proficiscitur et perfecit. Nam de septentrionali parte Histri fluminis apprehenso Werinhario de pueris Engilscalchi, qui tres habuit, mediocri, Vezzilloni quoque comiti, qui illorum propinquus erat, dexteram manum cum lingwa et — monstrum simile — verenda vel genitalia, ut nec signaculo desistente absciderunt; homines vero illorum quosdam sine dextra levaque reversi sunt. Exercitus scilicet iussu ducis igne devastat omnia; insuper ultra Danubium missis specularotibus, ubicumque proprietas vel substantia praedictorum fit puerorum, igni tradita sine mora est. (This quotation is continued in note 65.)
Cf. Lubomír Havlík, “Die alten Slaven im österreichischen Donaugebiet,” Österreich in Geschichte und Literatur 9 (1965), No. 4, 192, and Michael Mitterauer, Karolingische Markgrafen im Südosten (Vienna, 1963), 178–88 [Archiv für österreichische Geschichte, vol. 123].
Annales Fuldenses. (A continuation of the citation in note 63) 884. Hoc scandalum antefati puerilis consilii spatio unius anni sentitur; hinc equidem non confidentibus a rege pueris aliquid boni propter delictum, quod in Arbone commisere, recesserunt statueruntque fieri homines Arnolfi, Carlmanni regis filii, qui tunc Pannoniam tenuit. Quo audito Zwentibaldus dux misit nuntios ad eum, ait alli: ‘Inimicos meos sustentas; si eos non dimiseris, nec me tecum pacificatum habebis’. Alteram etiam occasionem adversus eum protulit: Tui homines in vitam meam nec minus in regnum meum dolose cum Vulgaris conciliaverunt’, qui priore anno suum regnum vastavere, ‘hoc volo mihi cum iuramento verum non esse contestari; quorum neutrum umquam se facturum Arnolfus renuntiavit. Itaque dux non diu collectis ex omni parte Sclavorum copiis magno cum exercitu invadit Pannoniam, inmaniter ac cruenter more lupi mactat, igne et ferro maximam partem devastat, deterit et consumit, ita ut non inmerito istam ad miseriam hic versus conponi: Hic patrie planctus simul et miserabile funus. Quo acto dolore per antefatum puerile consilium spatio unius anni dux cum exercitu suo non lesus remeavit in sua. Ceterum vero instanti anno, quo ista conputamus, iterum dux coagulata multitudine hostiliter in Pannoniam host1em exercitum infert, ut, si quid antea remaneret, nunc quasi ore lupi per totum devorasset. Tanta enim multitudine in isto itinere pollebat, ut in uno loco ab ortu usque ad vesperum lucis exercitus eius preterire cernitur. Cum tanta enim multitudine in regno Arnolfi per XII dies exspoliando versabatur, demum, prout voluit, prospere reversus est, postea quoque missa quadam exercitus sui parte supra Danubium. Quod audientes filii Willihelmi et Engilscalchi, qui maiores natu erant, Megingoz et Papo, quibusdam Pannoniorum secum assumptis contra illos incaute venerunt; sed tarnen pugnam certaminis iniere non utile, nam ad illos victoria concessit. Isti fuge presidium querentes Megingoz et Papo in flumine, qui dicitur Hrapa, vitam finivere; frater vero Bertholdi comitis cum aliis quamplurimis a Sclavanis tentus est. Attendant, iudicent atque contendant detractores veri; et quibus huius suasoribus rei vel consilii primordia placuerint, placeant etiam subsequentia mala. Vituperavere autem pacem, qua conservata Pannonia concervata est, qua vero viciata per spatium tantum isto continuatim tertio anno dimidio instanti Pannonia de Hraba flumine ad orientem tota deleta est. Servi et ancillae cum parvulis suis consumpti sunt, primoribus quibusdam tentis, quibusdam occisis et, quod turpior erat, truncatis manu, lingwa genitalibus remissis. Haec enim omnia procul dubio geruntur sive per misericordiam sive per iram Dei; sed iram Dei iustam vindictam fieri appellamus, quae indubitanter non nisi iusti, sit, umquam evenire creditur.
Annales Fuldenses (continuatio Ratisbonensis). 884. Imperator per Baiowariam ad Orientem proficiscitur veniensque prope flumen Tullinam Monte Comiano colloquium habuit. Ibi inter alia veniens Zwentibaldus dux cum principibus suis, homo, sicut mos est, per manus imperatoris efficitur, contestatus illi fidelitatem iuramento et, usque dum Karolus vixisset, numquam in regnum suum hostili exercitu esset venturus.
Annales Fuldenses. 884 Imperator in terminus Noricorum et Sclavorum cum Zuentibaldo colloquium habuit; inde Italiam profectus cum Witone et caeteris, quorum animos anno priore offenderat, pacificatur.
Annales Fuldenses (cont. Ratisbonensis) 885. Pax in Oriente inter Arnolfo et Zwentibaldo, praesentibus scilicet Baiowariorum principibus, iusiurando constare firmatur. Herimanni chronicon. 885. Pax inter Arnolfum, Carentani et Pannoniae ducem, et Zuentibaldum Marahensem ducem confirmatur.
See first paragraph of note 63 on p. 55.
Annales Fuldenses (cont. Ratisbonensis). 890. Mediante vero quadragesima rex Pannoniam proficiscens generale conventum cum Zwentibaldo duce loco, quern vulgo appellatur Omuntesperch, habuit. Ibi inter alia prefatus dux ab apostolico rogatus regem enixe interpellabat, ut urbe Roma domum sancti Petri visitaret et Italicum regnum a malis christianis et inminentibus pagadanis ereptum suum opus restringendo dignaretur tenere. Sed rex multimodis causis in suo regno excrescentibus praepeditus quamvis no libens postulata denegavit.
Herimanni chronicon. 890. Arnolfus rex, habito in Pannonia de diversis colloquio, a Zuentibaldo duce Marahensi ex verbis apostolici obnixe rogatur, ut Roman veniens, Italiamque sub dicione sui retinens, a tantis earn eruat tyrannis. Quod ille, allis praepeditus, ad praesens f acere distulit.
Reginonis chronicon. Anno dominicae incarnationis DCCCLXXXVIII. gens Hungarium fericissima et omni belua crudelior, retro ante seculis ideo inaudita quia nec nominata, a Scythicis regnis et a paludibus, quas Thanais sua refusione in immnesum porrigit, egressa est… Et primo quidem Pannoniorum et Avarum solitudines pererrantes, venatu ac piscatione victime cotidianum quaeritant; deinde Carantanorum, Marahensium ac Vulgarum fines crebris incursionem infestationibus irrumpunt, perpaucos gladio, multa milia sagittis interimunt, quas tanta arte ex corneis arcubus dirigunt, ut earum ictus vix precaveri possit.
Auctarium Garstense. 889. Ungari ex Scithia egressi Pannoniam ingrediuntur, humano sanguine et crudis carnibus utentes.
Reginonis chronicon. Anno dominicae incarnationis DCCCXC. Arnulfus rex concessit Zuendibolch Marahensium Scalvorum regi ducatum Behemensium, qui hactenus principem suae cognationis ac gentis super se habuerant Francorumque regibus fidelitatem promissam inviolato foedere conservaverant, eo quod illi, antequam in regni fastigio sublimaretur, familiaritatis gratio fuerit conexus: denique filium eius, quern ex pelice susceperat, a sacro fonte levavit eumque ex nomine suo Zuendibolch appelari fecit. Quae res non modicum discordiarum et defectionis prebuit incitamentum. Nam et Behemi a fidelitate diutius custodita recesserunt et Zuendibolch ex adiectione alterius regni vires non parvas sibi accessisse sentiens fastu superbiae inflatus contra Arnulfum rebellavit. Quod cum cognovisset Arnulfus, cum exercitu regnum Marahensium ingressus cuncta, quae extra urbes reperit, solotenus demolitus est. Ad ultimum cum et ceterae fructiferae arbores radicitus exciderentur. Zuendibolch pacem poposcit et dato filio obside hanc sero promeruit.
Chronicon Magni presbiteri. 889. Hic Arnulfus Ungaros primus eduxit de sedibus suis, in auxilium suum eos vocans contra Maravenorum gentem… Cf. also note 72.
Cosmas Pragensis, Chronica Boemorum, Lib. I, cap. XIV. Anno dominice incarnationis DCCCLXXXXIIII…. Eodem anno Zuatopluk rex Moravie, sicut vuigo dicitur, in medio exercitu suorum delituit et nusquam comparuit. Sed re vera turn in se ipsum reversus, cum recognovisset, quod contra dominum suum imperatorem et compatrem Arnulfum iniuste et quasi inmemor beneticii arma movisset, qui sibi non solum Boemiam, verum etiam alias regiones hinc usque ad flumen Odram et inde versus Ungariam usque ad fluvium Gron subiugaret… This is the first instance for the use of the term ‘Moravia’ in Latin sources. Cosmas (c. 1045–1125) based his report on Reginonis chronicon in which the term Marahenses Sclavi was used Cf. note.
Cf. note 74.
Annalista Saxo. 890. Arnulf us rex Zuendibolh Marahensium Slavorum regi ducatum Boemiae concessit… Zuendibolh de adiectione alterius regni praesumens, rebellavit. Arnulfus in auxilium vocavit gentem scelestissiman Ungarorum. … Arnulf us per Ungaros Zwendibolh vicit, cum exercitu Marahense regnum ingressus, cuncta quae extra urbes repperit demolitus est. Cumque fructiferae arbores radicitus exciderentur, Zuendibolh pacem proposcit, et dato filio obside, sero promeruit.
Annales Fuldenses (continuatio Ratisbonensis). 892. Rex de Francia cum victoria in Alamannia, curte regia Ulma, honorifice natalem Domini celebravit. Inde Orientem proficiscitur, sperans sibi Zwentibaldum ducem obvium habere; sed ille more solito ad regem venire rennuit, fidem et omnia ante promissa mentitus est. Inde rex irato animo in Hengistfeldon cum Brazlavone duce colloquium habuit, ibi inter alia quaerens tempus et locum, quomodo possit terram Maravorum intrare; consultum est enim, ut tribus exercitibus armatis regnum illud invaderet. Rex equidem assumptis secum Francis, Baioariis, Alamannis mense Iulio Maraviam venit; ibi per IIII epdomadas cum tanta multitudine, Ungaris eciam ibidem ad se cum expeditione venientibus, omnem illam regionem incendio devastandam versabatur. Missos etiam suos inde ad Bulgaros et regem eorum Laodomir ad renovandam pristinam pacem cum muneribus mense Septembrio transmisit et, ne coemptio salis inde Maravanis daretur, exposcit. Missi autem propter insidias Zwentibaldi ducis terrestre iter non valentes habere de regno Brazlavonis per fluvium Odagra usque ad Gulpam, dein per fluenta Save fluminis navigio in Bulgaria perducti. Ibi a rege honorifice suscepti eadem via, qua venerant, cum muneribus mense Maio reversi sunt. Herimanni chronicon. 892. Arnolfus rex Pannonias adiens, cum Zuentibaldum ducem Marahensem iterum sibi rebellantem cognovisset, colloquio cum Brazlavone duce Pannoniae ulterioris habito, trifariam cum tribus exercitibus, Ungariis etiam auxiliatoribus, nuper illas in partes de aquilone adventibus, per continuum mensem Marahensem devastat regionem.
Annales Fuldenses. 893. Arrepto itaque rex itinere iterum regnum Zwentibaldi ducis ingreditur cum exercitu, maxima parte illius regionis expoliata propter insidias positas magna cum dificultate itineris in Baioaria ad reginam curtem Otingam reversus est. Herimanni chronicon. 893. Arnolfus rex Marahensem iterum vastat regionem.
Annales Fuldenses. 894. Zwentibaldus, dux Maravorum et vagina totius perfidiae, cum omnes regiones sibi affines dolo et astucia perturbando humanuni sanguinem siciens circumiret, ultimum hortando suos, ne pacis amatores, sed pocius inimici domesticis persisterent, diem ultimum clausit infeliciter. Avari, qui dicuntur Ungari, in his temporibus ultra Danubium peragrantes multa miserabilia perpetravere. Nam homines et vetulas matronas penitus occidendo, iuvenculas tantum ut iumenta pro libidine exercenda secum trahentes totam Pannoniam usque ad internetionem deleverunt. Pax tempore autumni inter Baioarios et Maravos compacta est.
Reginonis chronicon. 894. Circa haec etiam tempora Zuendibolch rex Marahensium Sclavorum, vir inter suos prudentissimus et ingenio callidissimus, diem clausit extremum; cuius regnum filii eius pauco tempore infeliciter tenueruut, Ungaris omnia usque ad solum depopulantibus.
Annales Fuldenses. 895. Mediante mense Iulio habitum est urbe Radasbona generale convention; ibi de Sclavania omnes duces Boemanorum, quos Zwentibaldus dux a consortio et potestate Baioaricae gentis per vim dudum divellendo detraxerat, quorum primores erant Spitignewo, Witizla, ad regem venientes et honorifice ad eo recepti per manus, prout mos est, regiae potestati reconciliatos se subdiderunt. (Significant in this report is the fact that the duces Boemanorum returned from Sclavonia, i.e., from the realm of Sventopolk. They were allowed to return to Bohemia, obviously now controlled by the Bavarians.)
Annales Fuldenses. 896. Pacem ergo Greci eodem anno cum Avaris, qui dicuntur Ungari, facientes; quod eorum concives Bulgari in pravum vertentes hostili expeditione contra eos insurgunt et omnem regionem illorum usque portam Constantinopolitanam devastando insecuntur. Quod ad ulciscendum Greci astucia sua naves illorum contra Avaros mittunt ac eos in regnum Bulgarorum ultra Danuvium transponunt. Illi transpositi manu cum valida gentem Bulgarorum ingressi maximam partem cedendo neci tradiderunt. Hoc audientes positi in expedicione Bulgari cum omni festinatione patriam deliberare ab infesto hosti recurrunt consertoque ilico proelio victi sunt; iterum pari tenore recuperare nitentes secundo caruere victoria. Tandem miseri, inscii, quam consolationis causam vel remedii potuissent invenire, currunt omnes ad vestigia vetuli illorum regis Michaelis, qui eos primum ad christianae religionis veritatem convertit, inquirentes, quid eis ab imminenti periculo evadendum consuleret. Qui indicto triduano ieiunio penitenciam de inlata christianis inuiria agere, dein auxilium a Deo querendum esse premonuit. Quo peracto durum iniere certamen; pugnantibus vero ambabus acerrime partibus ad ultimum misericordia Dei victoria quamvis cruenta christianis concessa est. Quis enim gentilium Avarorum strages tantis congressionibus enumerando possit exponere? cum Bulgarorum, ad quos victoria concessit, numera XX milia equitum cesa inveniuntur. Stipantibus denique isdem in partibus inter se conflictibus imperator Pannoniam cum urbe Paludarum tuendam Brazlavoni duci suo in id tempus commendavit. Leo vero imperator Grecorum Lazarum quendam vocatum episcopum ad cesarem augustum cum muneribus transmisit; quem ille apud urbem Radasbonam gratanter accipiens paucos eum dies secum retinuit, tandem honoribus ditatum remisit in sua.
Annales Fuldenses. 897. His ita expletis contigit, ut gentis Behemitarum duces ad imperatorem Arnulfum, qui tune temporis civitate Radaspona moratus est, devenerunt, offerentes ei munera regia et sua suorumque fidelium suffragia contra eorum inimicos, Marahabitas scilicet, postulantes, a quibus saepe, ut ipsi testificati sunt, durissime conprimebantur. Quos ergo duces imperator gratuito suscipiens, verbaque consolationis eorum pectoribus habundantius inseruit et laetabundos donoque honoratos patriam in suam abire permisit, totumque illius anni tempus autumnale finitimis in locis aquilonalibus Danubii Ymbrisque fluminis sese sustentavit, hac etiam in ratione, ut, si supradictae genti necessitas auxilli sui immineret, paratus cum suis fidelibus existeret.
Annales Fuldenses. Postea vero anno incarnationis Domini DCCCXCVIII. inter duos fratres gentis Marahensium, Moymirum videlicet ac Zentobolchum, eorumque populum dissensio atque discordia gravissima exorta est; ita etiam, ut, si uterque alterum suis viribus insequi atque conprehendere valeret, capitalem subiret sententiam. Tunc vero rex imperator ista sciens marchiones suos, Liutbaldum scilicet et Arbonem comitem, una cum ceteris fidelibus suis parti, quae ad se spem ac confugium habuit, auxilium ad eorum liberationem protectionemque Bawarios suos primates transmisit. At illi in ore gladii igneque, prout poterant, inimicos suos humiliaverunt et devastando necaverunt. Istius ergo dissensionis et disruptae pacis inter supranominatos fratres Arbo comes Isanrico filio suo instigante instructor delatorque atque proditor esse convincitur et ob hanc causam praefectura sua ad tempus caruit; quam non multo post accepit. Herimanni chronicon. 898. Discordia capitalis inter fratres Zuentibaldum et Moymarum, Marahenses duces, facta. Liutpaldus marchio cum aliis Marahenses imperatori rebelles vastat.
Annales Fuldenses. 899. Iterum autem expeditione ordinata tempore hiemali Bawariorum principes cum suis fines Marahabitarum fortiter atque hostiliter invaserunt et manu valida loca illorum desertantes predamque colligentes domumque revertantes, habentes ea. Denique non post multum temporis Bawarii terminos Maraborum confidenter iterato intrantes et, quaecumque poterant, diripiendo populati sunt et Zentobolchum puerum, filium antiqui ducis Zuentibolchi suumque populum de ergastulo civitatis, in quo inclusi morabantur, eripuerunt ipsamque civitatem igni succenderunt atque in fines patriae suae pro miserucordia secum abduxerunt.
In nomine stae. et individuae Trinitatis. Arnolfus Imperator Augustus. Noverit igitur omniumscte. dei ecclesiae fidelium nostrorumque praesentium scilicet ac futurorum industria qualiter nos rogatu Iringi et Isingrimi dilectorum comitum nostrorum Cuidam uiro progeniae bonae nobilitatis exorto. Zuentiboblh videlicet nominato. Liutbaldi carissimi propinqui ac illustris nri. marchionis uasallo, quasdam res juris nri. hoc est in Charentariche in comitatu ipsius consanquinei nri. curtem quae dicitur Gurca cum omibus pertinentiis suis mobilibus et immobilibus, et quidquid isdem praeterea nra. donatione, et sepe dicti marchionis nri. concessione in Gurcatala, et in alio loco qui dicitur Zuetzah in eodem inquam comitatu posito, in beneficium habere visus est, cum omi integritate curtibus edificiis campis, agris pratis pascuis silius aquis aquarumq. decursibus molinis piscationibus terris cultis et incultis uineis familiis mancipiis utriusq. sexus uiis et inuiis censibus exitibus et reditibus quaesitis et inquirendis mobilib. et inmobilib. perenni jure in proprium concedentes donauimus. Jussimus quoq. inde hoc praesens preaceptum conscribi. per quod volumus firmiterq. jubemus. ut praescriptus Zventibolch ex cunctis in praesenti pagina nrae minificentiae rebus praelibatis cum omib. accedentiis suis firmissimam habeat potestatem illas donandi vendendi commutandi seu quidquid sibi libuerit exinde faciendi. Et ut haec auctoritas nra. firmiorem in Dei nomine obtineat stabilitatem, manu nra. subter earn roboravimus, anuloq. nro. jussimus insigniri. Signum Domini Arnolfi serenissimi Imperatoris. Vuichingus* cancellarius ad vicem Theotmari archicapellani recognovi. Et (signatura cum sigillo) Data II Kl. Sept. Anno. Incarn. dni. DCCC. XC. VIII. Indict. I. Anno domni regni Arnolfi XI. Actum Ranterdorf. am. Akademie der Wissenschaften, München. Abhandlungen. Historische Klasse, vol. 2, part 3b (1840). *N.B. Wichingus was the sufragan bishop of St. Methodius.
Cf. note 86.
W. Hauthaler, Salzburger Urkundenbuch, vol. 1 (Salzburg, 1910); pp. 69–165. Moimar, the brother of Sventopolk II, appears in the same collection of documents (pp. 72–157).
Urkundenbuch des Landes ob der Enns, vol. 2, p. 51
Conversio Bagoariorum, c. 11. Aliqua verointerim occasione percepta, rogantibus praedicti regis fidelibus praestavit rex Privinae aliquam inferioris Pannoniae in beneficium partem circa fluvium qui dicitur Sala. Tunc coepit ibi ille habitare et munimen aedificare—
Cf. note 90.
Annales Fuldenses. 900. Imperator urbe Radaspona diem ultimum clausit et honorifice in domo sancti Emmerammi martyris Christi a suis sepelitur. Luduwicus filius eius, qui unicus tunc parvulus de legali uxore natus illi erat, in regnum successit. Cuius frater de concubina Zuentipoldus nomine Gallicanum regnum secum retinens, res ecclesiarum crudelitate sua inmoderate affectans, maxime crimen eo, quod Ratpodo Treverensi archiepiscopo contra sacerdotalem honorem baculo suo in capite percutiens intulit, a suis tarn episcopis quam comitibus omnibus desertatus est. Ipse vero recuperare nitens cum paucis contra eos incaute dimicans vitam cum regno finivit. Baiowarii per Boemanniam ipsis secum assumptis regnum Marahavorum cuncta incendio per tres ebdomadas devastantes inruperunt; tandem cum omni prosperitate domum reversi sunt. Interim vero Avari, qui dicuntur Ungari, tota devastata Italia, ita ut occisis episcopis quamplurimis Italici contra eos depellare molientes in uno prelio una die ceciderunt XX milia. Ipsi namque eadem via, qua intraverunt, Pannoniam ex maxima perte devastantes regressi sunt. Missos illorum sub dolo ad Baworios pacem obtando regionem illam ad explorandum transmiserunt. Quod, pro dolor! primum malum et cunctis retro transactis diebus invisum damnum Baiowarici regni contulit. Igitur ex imprisio cum manu valida et maximo exercitu ultra Anesum fluvium regnum Baiowaricum ostiliter invaserunt, ita ut per quinquaginta miliaria in longum et in transversum igne et gladio cuncta caedendo et devastando in una die prostraverint. Quod ut comperentes ulteriores Baiowarii, dolore compulsi econtra festinare disponunt; sed hoc Ungari precognoscentes cum his, quae depredaverunt, redierunt, unde venerant, ad sua in Pannoniam. Interim vero quaedam pars de exercitu illorum de aquilonali parte Danuvii fluminis partem illam devastando prorupere. Quod ut Liutpoldo comiti compertum foret, moleste hoc patiendum ferens, contractis secum quibusdam primoribus Baiowariorum, uno tantum Pataviensis sedis episcopo comitante ultra Danuvium eos insequendum se transposuit. Consertoque ilico cum illis prelio nobiliter dimicatum est, sed nobilius triumphatum. Nam in prima congressione belli tanta Dei gratia christianis occurrit, ut mille CC gentilium inter occisos et, qui se in Danuvio merserant, perempti invenirentur. Vix tantum unum de christianis occisum in apparatu belli inveniunt. In eodem loco post victoriam illis celitus datam congressi clamore magno in celo inde Deo gratias clamantes ferebant, qui non in multitudine hominum, sed misericordiarum suarum pietate liberat sperantes in se. Tandem laeti post tantam victoriam ad socios, unde venerant, regressi sunt et citissime in id upsum tempus pro tuitione illorum regni validissimam urbem in littore Anesi fluminis muro obposuerunt. Quo peracto unusquisque redierunt in sua.
Herimanni Augiensis chronicon. 900. Baioarii per Boemanos transeuntes, ipsis secum assumptis, Marahensem item devastant regionem. Ungari hostes novi Italiam magna ex parte vastaverunt,… Itidem exploratam Baioriam invadentes, circa Anesum flumen plurimas praedas abducunt. Item Pannonias depopulatas occupant.
Gina Fasoli, Le incursioni Ungare in Europa nel secolo X (Florence, 1945), 71.
Cf. Michael Mitterauer, Karolingische Markgrafen im Südosten (Vienna, 1963) [Archiv für österreichische Geschichte, vol. 123].
Cf., e.g., Codex diplomaticus regni Bohemiae I, No. 30. For a more recent edition cf. Magnae Moraviae fontes historici III, Epp. 109.
Chronicon Suevicum universale. 890… Johannes papa 118-vus annos 2. Arnolfus imperator moritur. Gentes Pannonicae Italiam depopulantur.
For some details cf. below, pp. 97 ff.
There are several complete and partial editions of this work, the most recent and best being Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio, edited by Gyula Moravcsik and translated (into English) by R. J. H. Jenkins (Budapest, 1949). Volume two of the same work, edited by R. J. H. Jenkins (London, 1962), provides extensive commentaries. The English translation of Constantine’s text, quoted in this study, is based, with some modifications, on this edition.
Cf. page 66.
The Longobardi settled in Pannonia and Lower Noricum after 547. They settled in Pannonia south of the Drava. This is the area whence they were expelled by the Avars. On Longobardi in Pannonia II (Sirmiensis) cf. I. Bona, “De Die Langobarden in Ungarn,” in Acta Archaeologica A. S. H. 7 (1956), 183–244. Cf. also“Longobardowie” in Słownik Starożytności Słowiańskich.
N.B. Sirmium located on Ister, the alternate name for Sava! The same classical concept of Ister (Sava and Lower Danube) is expressed by Procopius in his De hello Gothico I, c. 15; he placed Singidunum (Belgrade) and Sirmium along the Ister.
Constantini Porphyrogeniti imperatoris de cerimoniis aulae Byzantinae libri duo. For various editions see Gyula Moravcsik, Byzantinoturcica, vol. 1, second edition (Berlin, 1958), 382. For the fragment analyzed in this study cf. the edition by I.I. Reiske, vol. 1 (Bonn, 1829), 691.
Several illustrations are provided in the commentaries to De Administrando Imperio (cf. note 101), pp. 83, 85, 97.118, 177 and 180.
The text of the letter, e.g. in Monumenta Germaniae historica, Epp. VII, No. 18
For the Greek text see the Commentary to De Administrando Imperio, pp. 62–63.
Vita Clementis, cap. 16, reports that the pupils of Methodius, expelled from Moravia, reached Bulgarian territory in Belgrade. For text see, e.g., Migne, Patrologia Graeca, vol. CXXVI, cols. 1194–1222.
A document listing the bishops under the Patriarch of Ochrid mentions “Methodius archbishop of Morava of Pannonia.” Since Ochrid never claimed jurisdiction for territories north of the Danube, and since the document places Morava in Pannonia, the implications are obvious. The patriarchs of Ochrid claimed jurisdiction over the diocese of Methodius, even if a reference to his name is not justified. For the document see Geizer, Das Patriarchat von Achrid (Leipzig, 1902), 7ff. The fact that Methodius is frequently associated with Ochrid and the belief that Methodius was bishop somewhere north of the Danube led Rybakov to place Ochrid in Bohemia. Cf. B. A. Rybakov, Drevnaia Rus; skazaniia, ‘byliny’letopisi (Moscow, 1963), map on p. 246.
Rights and permissions
Copyright information
© 1971 Martinus Nijhoff, The Hague, Netherlands
About this chapter
Cite this chapter
Boba, I. (1971). The Realm of Moravia. In: Moravia’s History Reconsidered. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-010-2992-6_3
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-010-2992-6_3
Publisher Name: Springer, Dordrecht
Print ISBN: 978-90-247-5041-2
Online ISBN: 978-94-010-2992-6
eBook Packages: Springer Book Archive