Skip to main content
SpringerLink
Log in

Union and Religion

  • Chapter
The Low Countries History Yearbook

Abstract

The Union of Utrecht devoted three articles to the religious disputes and their consequences. Yet within nine days of its conclusion the drafters had to publish two addenda to this part of the text: an ‘explanation of the 13th article of the Union’, and an ‘amplification of the 15th article’. Thereafter, no further additions or changes were made to the text of the Union, although there was every reason for it. It is therefore significant that the only explanations and additions concerned the religious issue.

This article is a translation of ‘Unie en religie’, in: S. Groenveld and H.L.Ph. Leeuwenberg, ed., De Unie van Utrecht. Wording en werking van een verbond en van een verbondsacte, (Utrecht, 1979) 155–81.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this chapter

Log in via an institution
Chapter
USD 29.95
Price excludes VAT (USA)
  • Available as PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever
eBook
USD 39.99
Price excludes VAT (USA)
  • Available as PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever
Softcover Book
USD 54.99
Price excludes VAT (USA)
  • Compact, lightweight edition
  • Dispatched in 3 to 5 business days
  • Free shipping worldwide - see info

Tax calculation will be finalised at checkout

Purchases are for personal use only

Institutional subscriptions

Preview

Unable to display preview. Download preview PDF.

Unable to display preview. Download preview PDF.

References

  1. The evolution of the text is reproduced here according to: L.P. van de Spiegel, ed., Ontwerpen van de Unie van Utrecht (Goes, 1778);

    Google Scholar 

  2. J.A.G.C. Trosée, Historische Studien, s.l., 1924);

    Google Scholar 

  3. P.J. van Winter, “De ontwerpen van de Unie van Utrecht”, Bijdragen en Mededelingen van het Historisch Genootschap, 64 (Utrecht, 1943) 108–79.

    Google Scholar 

  4. The text of the treaty in: E.H. Kossmann and A.F. Mellink, ed., Texts concerning the Revolt of the Netherlands (Cambridge, 1974) 165–73.

    Google Scholar 

  5. Opstand en pacificatie in de Lage Landen (Ghent, 1976) 355; Kossmann and Mellink, Texts, 128.

    Google Scholar 

  6. For this positive evaluation of the Union see: G.A. de Meester, ‘Het dertiende artikel der Unie van Utrecht’, Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedene en Oudheidkunde, IX (Arnhem, 1854) 213–245;

    Google Scholar 

  7. P.L. Muller, De Unie van Utrecht (2nd ed., Utrecht, 1878);

    Google Scholar 

  8. Z.W. Sneller, Unie van Utrecht en Plakkaat van Verlatinge (Rotterdam, 1929);

    Google Scholar 

  9. Leo Delfos, Die Anfänge der Utrechter Union 1557–1587. Historische Studien 375 (Berlin, 1941);

    Google Scholar 

  10. H.A.E. van Gelder, Révolutionnaire Reformatie, Patria XXXI (Amsterdam, 1943);

    Google Scholar 

  11. H.A.E. van Gelder, Vrifheid en onvrijheid in de Republiek, I (Haarlem, 1947);

    Google Scholar 

  12. H.A.E. van Gelder, ‘De vrede van Gent’ in: Historische Opstellen, aangeboden aan J. Huizinga (Haarlem, 1948) 84–117;

    Google Scholar 

  13. H.A.E. van Gelder, Getemperde vrijheid (Groningen, 1972).

    Google Scholar 

  14. Opstand en pacificatie, 358. (The rendering of the twentieth article by M. Baelde and P. Van Peteghem in their contribution to this same collection as: ‘religious foundations with property outside Holland and Zeeland shall have their possessions returned to them as earlier’, is rather unclear. Cf. Kossmann and Mellink, Texts, 131.

    Google Scholar 

  15. For Orange in 1566 see: Van Gelder, Vrijheid en Onvrijheid, 121–2. For Orange in 1572 see: P. Bor, Oorsprongk, begin ende vervolgh der Nederlantscher oorlogen (Amsterdam, 1679–84; 37 books in 4 volumes) VI f.283;

    Google Scholar 

  16. G. Brandt, Historie der Reformatie, (4 vols.; 2nd ed.; Amsterdam, 1677) I, 532–3. Kossmann and Mellink, Texts, 101.

    Google Scholar 

  17. I.H. van Eeghen, ed., Dagboek van broeder Wouter Jacobsz. Werken Historisch Genootschap, 4th series nos. V, VI (Groningen, 1959) 249 note 5.

    Google Scholar 

  18. Bor, Oorsprongk, VIII, 88vo–99vo; Kossmann and Mellink, Texts, 125.

    Google Scholar 

  19. M. Ritter, ‘Der augsburger Religionsfriede 1555’, Historisches Taschenbuch, Sechste Folge, I (Leipzig, 1882) 213–64;

    Google Scholar 

  20. K. Brandi, ‘Passauer Vertrag und augsburger Religionsfriede’, Historische Zeitschrift, XCV (Neue Folge, LIX) (München, 1905) 206–64;

    Google Scholar 

  21. G. Pfeiffer, ‘Der augsburger Religionsfriede und die Reichsstädte’, Zeitschrift des historischen Vereins für Schwaben, LXI (Augsburg, 1955) 213–321;

    Google Scholar 

  22. H. Tüchle, ‘Der augsburger Religionsfriede’, ibidem, 323–40; H. Bornkamm, Das Jahrhundert der Reformation (2nd ed.; Göttingen, 1966) 242–53.

    Google Scholar 

  23. Bor, Oorsprongk, VIII, 119vo., IX, 140vo; C. Hooijer, Oude kerkordeningen (Zaltbommel, 1865) 114–5.

    Google Scholar 

  24. J.N. Bakhuizen van den Brink, ed., De Nederhndse Belijdenisgeschriften (2nd ed., Amsterdam, 1976) 140–1 (art. XXXVI of the Confessions de Foye).

    Google Scholar 

  25. J. Vienot, Histoire de la Réforme française des origines à l’Edit de Nantes, I (Paris, 1926);

    Google Scholar 

  26. J. Leclersj, Histoire de la tolérance au siècle de la réforme (2 vols., Paris, 1955), for the quote see II, 88;

    Google Scholar 

  27. G. Livet, Les guerres de religion (1559–1598). Que sais-je CXVI (3d ed.; Paris, 1970).

    Google Scholar 

  28. Opstand en pacificatie, 352–9; Kossmann and Mellink, Texts, 134.

    Google Scholar 

  29. Bor, Oorsprongk, X, 769–71; Hooijer, Oude kerkordeningen, 135; Kossmann and Mellink, Texts, 134.

    Google Scholar 

  30. Trosée, Historische Studiën, 302.

    Google Scholar 

  31. Brandt, Historie, I (book XI) 587–8.

    Google Scholar 

  32. Bor, Oorsprongk, X, 247 vo; Van Eeghen, Dagboek Wouter Jacobsz., II, 675.

    Google Scholar 

  33. Kossmann and Mellink, Texts, 145–8.

    Google Scholar 

  34. Delfos, Anfänge, 50–7.

    Google Scholar 

  35. Bor, Oorsprongk, XII, 37–40vo; Brandt, Historie, I (book XI) 603–6; Kossmann and Mellink, Texts, 155–7.

    Google Scholar 

  36. A.A. van Schelven, Uit den strijd der geesten (Amsterdam, 1944) 54;

    Google Scholar 

  37. C. Boer, Hofpredikers van prins Willem van Oranje. Kerkhistorische Studiën V (The Hague, 1952) 97.

    Google Scholar 

  38. See also D. Nauta and J.P. van Dooren, ed., De Nationale Synode van Dordrecht 1578 (Amsterdam, 1978). R.H. Bremmer’s detailed study establishes the link between the synod and the draft religious-peace (92–100), and shows that Villiers was present at the synod as the prince’s envoy.

    Google Scholar 

  39. E. van Meteren, Historien der Nederlanden (Amsterdam, 1647) VIII, fo. 141–2; Bor, Oorsprongk, XII, 40 vo. An extract from the religious peace is also given by Van Gelder, Vrijheid en onvrijheid, 123–4.

    Google Scholar 

  40. Van de Spiegel, Ontwerpen, 7; Trosée, Historische studiënt, 169–70; 179.

    Google Scholar 

  41. Trosée, Historische studiert, 183–6.

    Google Scholar 

  42. Van de Spiegel, Ontwerpen, 48–54; Van Winter, ‘Ontwerpen’, 177.

    Google Scholar 

  43. Trosée, Historische Studiën, 186–7.

    Google Scholar 

  44. Muller, Unie, 71–2; Trosée, Historische studiert, 188–9.

    Google Scholar 

  45. Trosée, Historische Studien, 306–10.

    Google Scholar 

  46. L.P. van de Spiegel, Bundel van onuitgegeven stukken, I (Goes, 1780) 190; Van Eeghen, Dagboek Wouter Jacobsz., II, 758.

    Google Scholar 

  47. J.A.G.C. Trosée, Het eerste tijdvak van het verraad van Graaf Willem van den Bergh. Werken uitgegeven door Gelre, XVIII (Arnhem, 1929) 115–6, 255–6.

    Google Scholar 

  48. Van de Spiegel, Bundel, II (1783) 41; F.U. Ros, Rennenberg en de Groningse Malcontenten (Assen, 1964) 140.

    Google Scholar 

  49. Bor, Oorsprongk, XIII, 138–44vo; Van Meteren, Historien, IX, 154vo-61; Brandt, Historie, I (book XII) 647–8; Trosée, Eerste tijdvak, xlvi–xlvii; Van Gelder, Vrijheid en onvrijheid, 122.

    Google Scholar 

  50. J.A.G.C. Trosée, Het verhaal van George van Lalaing (Bois-le-duc, 1894); Ros, Rennenberg.

    Google Scholar 

  51. P. Paulus, Verklaring der Unie van Utrecht (4 parts in 3 vols.; Utrecht, 1775–7) II, 236;

    Google Scholar 

  52. A. Ypeij and I.J. Dermout, Geschiedenis der Nederlandsche Hervormde Kerk, I (Breda, 1819) 255 and note 200; Hooijer, Oude kerkordeningen, 172–3; Müller, Unie, 112.

    Google Scholar 

  53. Paulus, Verklaring, I, 33; Muller, Unie, 134–8.

    Google Scholar 

  54. Paulus, Verklaring, II, 241 3; J.N. Bakhuizen van den Brink et al., ed., Documenta Reformatoria, (2 vols.; Kampen, 1960) I, 487.

    Google Scholar 

  55. J. Th. de Visser, Kerk en Staat (3 vols.; Leiden, 1926) II, 280–304.

    Google Scholar 

  56. Van Gelder, Vrijheid en onvrijheid, 176; P.J.H. Ubachs, Twee heren, twee confessies. De verhouding van Staat en Kerk te Maastricht, 1632–1673 (Assen/Amsterdam, 1975).

    Google Scholar 

  57. Jan and Annie Romein, De lage landen bij de zee (2nd ed.; Utrecht, 1940) 374.

    Google Scholar 

  58. De Visser, Kerk en Staat, 289.

    Google Scholar 

  59. Van Gelder, Getemperde vrijheid, 64. believes strongly that freedom of conscience was preserved.

    Google Scholar 

  60. C. Sepp, Johannes Stinstra en zijn tijd (2 vols.; Amsterdam, 1865–6), I, 222–4, II, 113, 124–5,134.

    Google Scholar 

  61. Paulus, Verklaring, II, 229–67, especially 231.

    Google Scholar 

  62. Article 167 of the constitution of 1848 stated: ‘All are completely free to profess their religious beliefs, provided that society and its members are protected against breaches of the criminal law.’ These quotations from the constitutions of 1815 and 1848 are taken from: W.J.C. van Hasselt, Verzameling van Nederlandse staatsregelingen en grondwetten (15th ed.; Alphen aan denRijn, 1964).

    Google Scholar 

Download references

Authors
  1. O. J. De Jong
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Editor information

E. H. Kossmann O. J. De Jong A. Th. Van Deursen W. Brulez J. P. Van De Voort H. Coppejans-Desmedt R. Jurriens R. Abma C. R. Emery J. A. Kossmann

Rights and permissions

Reprints and permissions

Copyright information

© 1981 Uitgeverij Martinus Nijhoff, Lange Voorhout 9, Den Haag

About this chapter

Cite this chapter

De Jong, O.J. (1981). Union and Religion. In: Kossmann, E.H., et al. The Low Countries History Yearbook. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-009-7699-3_2

Download citation

  • DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-009-7699-3_2

  • Publisher Name: Springer, Dordrecht

  • Print ISBN: 978-94-009-7701-3

  • Online ISBN: 978-94-009-7699-3

  • eBook Packages: Springer Book Archive

Publish with us

Policies and ethics

Search

Navigation