Abstract
In the previous chapter I have reconstructed the intellectual background in which the thought of Zabarella and other Paduan Aristotelians began to take root and spread. Before examining the impact of Paduan Aristotelianism on the genesis of empiricism, it will be necessary to focus on the most important Aristotelian doctrine from Padua received across the Channel, and the extent of its influence on native Aristotelianism. Furthermore, it is necessary to clarify some basic Paduan ideas, and in particular those of Zabarella, which were absorbed and re-elaborated by British Aristotelians, so that we can better assess the real innovations and originality of this movement.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Notes
- 1.
On Zabarella’s instrumentalism cf. Antonio Corsano, ‘Lo strumentalismo logico di Giacomo Zabarella’, Giornale critico della filosofia italiana, 42 (1962), 507–517; Francesco Bottin, ‘Nota sulla natura della logica in Giacomo Zabarella’, Giornale critico della filosofia italiana, 52 (1973), 39–51; Vasoli, ‘Jacopo Zabarella e la natura della logica’, 1–22.
- 2.
Cf. Heikki Mikkeli, An Aristotelian Response to Renaissance Humanism: Jacopo Zabarella on the Nature of Arts and Sciences (Helsinki, 1992), 46.
- 3.
Cf. Jacopo Zabarella, Opera logica (Frankfurt, 1597), c. 2 A–B: ‘Res omnes in duo genera dividuntur ab Aristotele in tertio ca 6. libri de Moribus ad Nicomachum: alias enim necessarias, ac sempiternas esse dicit, alias contingentes, quae esse et non esse possunt’.
- 4.
Cf. Ibid. c. 3 C: ‘Haec quum ita se habeant, disciplinae illae; quae in rebus necessariis versantur eo tantum scopo, et eas cognoscant, merito Scientiae contemplativae appellatae sunt’.
- 5.
Cf. Ibid. c. 3 D–E: ‘si dicamus tre esse ad summum scientias contemplativas; divinam, quae Metaphysica dicitur, mathematicam et naturalem: divina quidem res ab materia penitus abiunctas considerat; naturalis autem res materiales, quatenus materiales sunt; mathematica vero eas, quae materiales quidem sunt, propterea quod sine materia non existerent; tamen quia earum essentia a sensili materia non pendent, ab ea per mentalem considerationem separantur’.
- 6.
Cf. Ibid. c. 3 E–F: ‘Reliquae omnes disciplinae in rebus illis versantes, quae quod ab humana voluntate aeque fieri, ac non fieri possunt, contingentes ab Aristotele vocantur’.
- 7.
Cf. Ibid. c. 3 F.
- 8.
Cf. Gaukroger, The Emergence of a Scientific Culture: Science and the Shaping of Modernity, 1210–1685, 164–169.
- 9.
Cf. Zabarella, Opera logica, c. 6 A–C: ‘Est omnium communis sententia, quod solae secundae (ut vocant) notiones, seu secundo intellecta a Logico tractentur, quum primas considerare Philosophi potius, quam Logici munus videatur’.
- 10.
Cf. Ibid. c. 6 B: ‘Nominibus quidem primae notionis statim res ipsa significata extra animum respondet, quo circa haec opus nostrum esse non dicuntur: nemo enim coelum, elementa, animalia et stirpes opus humanum esse diceret’.
- 11.
Cf. Ibid. c. 6 A: ‘Sunt autem primae notiones nomina statim res significantia per medios animi conceptus, ut animal et homo, seu conceptus ipsi, quorum haec nomina signa sunt’.
- 12.
Cf. Ibid. c. 6 B: ‘secundae vero sunt alia nomina his nominibus imposita, ut genus, species, nomen, verbum, propositio, syllogismus, et alia eiusmodi sive conceptus ipsi, qui per haec nomina significantur’.
- 13.
Cf. Ibid. c. 6 B–C: ‘… quia liceat omnia nomina ab hominibus inventa, et rebus imposita suo arbitratu fuerint, tamen dum illud, quod per tale nomen significatur, respicimus, id a nobis fieri non dicitur, ut animal ab homine factum non dicimus, etsi nomine huius vocis inventores fuerunt. At secundas notiones nemo negaret opera nostra, et animi nostri figmenta esse, homo quidem et equus sunt etiam nobis non cogitantibus, sed genus, et propositio, et syllogismus, ubinam sunt, nisi quando ab nobis fiunt? Nobis nihil horum cogitantibus nullum horum est’.
- 14.
Cf. Ibid. c. 6 C–E: ‘Huius autem differentiae ea est ratio, quod nomina primae notionis res significant prout sunt: ideo illud, quod per illa significatur, etiam nobis non cogitantibus esse dicitur, quemadmodum sine ulla nostra cogitatione animal et stirpem, et elementa existere videmus: at nomina secundae notionis res significant, prout a nobis mente concipiuntur, non prout extra mentem sunt, propterea conceptus potius conceptuum, quam conceptus rerum significant, unde secundi conceptus et secundae notiones appellatae sunt: opera igitur, atque figmenta animi nostri iure nuncupantur’.
- 15.
Cf. Ibid. c. 6 E–7 A.
- 16.
Ibid. c. 8 B.
- 17.
Ibid. c. 10 F–11 A.
- 18.
Cf. Ibid. c. 14 A: ‘ut vero applicatur rebus, est vere scientia, non quidem scientia, quae dicatur logica, sed sit scientia naturalis, vel geometrica, vel alia, quoniam scientia naturalis nihil aliud est quae ea pars logicae, quae demonstrativa dicitur, ad contemplationem rerum naturalium, et ad earum scientiam ex earum propriis principiis comparandam applicata’.
- 19.
Cf. Ibid. c. 11 D–E: ‘simili ratione philosophus volens ad rerum scientiam pervenire, viam prius meditatur, quae eo ducere possit; qua inventa, per eam ad rerum contemplationem progreditur, et meditationem illam praecedentem in usu ponere dicitur. Meditatio quidem viae logicae est, quae dicitur docens; executio vero et usus est ipsamet philosophia: et quemadmodum qui futurum iter meditatur, nullum adhuc iter facit, ita philosophus dum logicae cognitionem tradit, nullam adhuc scientiam alicuius rei parit, sed praecepta tantum et modum docet, quo scientia est adipiscendi: scire autem, seu scientia tradere tunc incipit, quando incipit uti, et ex habitu logicae in rebus philosophari’.
- 20.
Cf. Ibid. c. 17 B–C: ‘ideo eius operatio est immanens, et omnino, ac vere immanens, quia in ipsa mente, in qua inest habitus logicae, ea operatio manet sine ulla communicatione cum corpore; est etiam operatio illa sine ulla materia: ipso namque intellectu, qui nullo corporeo organo utitur’.
- 21.
Ibid. c. 21 A–B.
- 22.
Ibid. c. 21 F–22 A.
- 23.
Cf. Ibid. c. 23 A–B: ‘Logica vero alia ratione instrumentum dicitur … in conceptibus ordinandis tota eius natura consistit; propterea una et eadem est omnibus gentibus et nationibus: quia apud omnes homines iidem sunt conceptus, tametsi non iisdem vocibus, neque iisdem literis apud omnes significaentur’.
- 24.
Ibid. c. 24 A.
- 25.
Cf. Ibid. c. 48 E–F: ‘Hoc eodem discrimine logicus a philosopho diffidet in rerum consideratione; abveo enim non quidem hanc, vel illam rem sibi considerandam sumit, sed omnes: res igitur omnes considerat philosophus, res omnes logicus; ille ut eas cognoscat; hic ut in eis secundas notiones effingat, quae instrumenta cognoscendi sint: ibi quidem sunt subiectum demonstrationis; hic vero operationis’.
- 26.
Cf. Ibid. c. 39 D–F: ‘unam veluti materiam, quae dicitur res considerata; alterum veluti formam, quae dicitur ratio, et modus considerandi; res quidem considerata non est cuiusque scientiae propria, sed potest ei cum aliis esse communis; modus autem considerandi cuique proprius est, et rem consideratam restringit, quae ipsa per se communis erat: ita in operatricibus solemus subiectum a fine restrictum nominare: ut dicimus subiectum in arte medica esse corpus humanum ut sanandum; videtur enim operatricis disciplinae subiectum rei consideratae in contemplativa, et finis operatricis modo considerandi illius proportione quadam respondere’. Cf. Riccardo Pozzo, ‘Res considerata and modus considerandi rem: Averroes, Aquinas, Jacopo Zabarella and Cornelius Martini on Reduplication’, Medioevo, 24 (1998), 151–176.
- 27.
Cf. Ibid. c. 39–40 E–A: ‘Quale igitur subiectum habeant scientiae contemplativae, quale disciplinae operatrices, ex his manifestum est nos autem ut alterum ab altero sine ulla confusione distinguamus, propriis utraque nominibus appellabimus, subiectum quidem quale scientiae habent, subiectum demonstrationis vocabimus, seu subiectum de quo: de ipso enim affectiones per principia demonstrantur; subiectum vero quale operatrices habent, vocabimus subiectum operationis, sive subiectum in quo; in eo enim operandum est, et efficiendum aliquid’.
- 28.
Massimo Campanini, ‘Realtà della natura e verità del conoscere in Jacopo Zabarella’, Annali della Facoltà di Lettere e Filosofia dell’Università degli Studi di Milano, 39 (1986), 51–72, esp. 53.
- 29.
Ibid.
- 30.
Poppi, La dottrina della scienza in Giacomo Zabarella, 148.
- 31.
Cf. Ibid. c. 52, B–C: ‘est enim logica habitus intellectualis instrumentalis, seu disciplina instrumentalis ab philosophis ex philosophiae habitu genita, quae secundas notiones in conceptibus rerum fingit et fabricat, ut sint intrumenta quibus in omni re verum cognoscatur et falso discernatur’.
- 32.
Cf. Zabarella, Opera logica, c. 54 C–D: ‘dixerunt tres esse nostri intellectus operationes ita dispositas, ut et prima ad secundam, et secundam ad tertiam tanquam pars ad totum referatur: prima est simplicium apprehensio … secunda est enunciatio, quae in affirmationem et negationem dividitur, quas etiam compositionem et divisionem vocant; tertia demum est ratiocinatio et discursus’.
- 33.
Cf. Poppi, La dottrina della scienza in Jacopo Zabarella, 136.
- 34.
Jacopo Zabarella, ‘Una Oratio programmatica di G. Zabarella’, Rivista critica di storia della filosofia, 3 (1966), 286–290.
- 35.
Cf. Ibid. 287: ‘Quoniam nihil aliud esse videtur philosophari nisi rerum omnium quae sciri a nobis possint et digna cognitu sint scientiam indagare, et rei ignotae cognitio non requiritur nisi ex aliqua praecedente cognitione, proinde ex aliquibus principiis notis, oportuit philosophiam universam et quamlibet eius partem propriis niti principiis, quorum ope ad reliquorum demonstrationem progrediamur; ipsorum autem principiorum notitia (ut ait Aristoteles) non est nobis naturaliter insita, sed adventitia, liquide humana mens rudis penitus et omni cognitione carens nascitur, instar tabella in qua nihil scriptum sit, quamobrem cum ducere se ipsa non possit de potestate ad actum, necesse est ut aliunde principiorum cognitionem recipiat; ipse quidem Aristoteles putavit ab solis sensibus, at nos rectius sentientes dicimus vel ab sensu vel ab divina revelatione’.
- 36.
Cf. Ibid. 287–288: ‘Tota namque humanis viribus nititur et eius principia … ab sensibus deducta sunt, quo circa et imperfecta admodum est et aliquo errore non caret, nec per eam omnino discimus quid secundum veritatem asserendum credendumque sit, sed solum ad quos terminos ratio nos humana perducat … nosque naturalibus viribus nostris nixi ab sensibus ad insensibilia cognoscenda progredi ratione duce debeamus’.
- 37.
Cf. Zabarella, Opera logica, c. 851 C–E: ‘sequendam esse arbitror Graecorum sententiam, quam passim apud eos legimus in libris de Anima, et apud Alexandrum in I. suo de anima in libro in capite de intellectu practico et speculativo, et quam plures recentiores sequuti sunt; quum eadem sit facultas sensibilis, quae et agat, et patiatur variis rationibus: quum enim eadem anima duobus muneribus fungatur; tum informet organum, quod sine ipsa non esset organum nisi aequivoce; tum organo ab se informato utatur ad operandum: ratione prioris muneris patitur, proprium enim organi officium est speciem recipere, et pati, ideo anima sensibilis quatenus dat esse organo, constituit proprium receptivum speciei sensilis, et ad hanc receptionem refertur anima ut ratio recipiendi: facta autem receptione anima utitur organo dum speciem in eo receptam iudicat: itaque recipere est organi animati, iudicare autem est solius animae; et ratione iudicii anima dicitur agere, quia nihil aliud est, quam sensionem producere’.
- 38.
Ibid. c. 851 F.
- 39.
Cf. Aristotle, Analytica posteriora, II.19, 99 b 35.
- 40.
Cf. Zabarella, Opera logica, c. 853 C–F: ‘intellectum intelligendo fieri rem intellectam, et sensum sentiendo fieri ipsum sensile … hoc igitur iudicare, et fieri rem ipsam iudicatam est proprium animae opus et anima est eius causa effectrix … per solam emanationem’.
- 41.
Cf. Ibid. c. 854 A–B: ‘agens enim per emanationem non agit in aliud, sed necessario in seipsum, emanat enim ab illo operatio, et in ipsomet remanet, ideo talis agentis actio nunquam est transiens, sed semper immanens … hoc modo anima est sensionis causa effectrix per emanationem’. On sensation as a judging faculty and as an inner, specific activity of the mind see James B. South, ‘Zabarella and the Intentionality of Sensation’, Rivista di storia della filosofia, 57 (2002), 5–25.
- 42.
Cf. Zabarella, De rebus naturalibus libri XXX, c. 854 B: ‘Recepta igitur oculo coloris specie, cuius effectrix causa est color materialis externus, emanat ab ipsa natura animae ut in sua substantia imbibat illam speciem, et fiat spiritaliter color ille, quem sentire dicitur’.
- 43.
Cf. Ibid. c. 852 A, D: ‘quare non est verum id quod a Thoma pro comperto assumitur, Aristot. nunquam dixisse sentire esse agere sed solum pati. … Hoc idem comprobatur argumento satis manifesto sumpto ab experientia: nam saepe contingit ut rem coloratam ob oculos apposita non videamus, quia liceat fiat impressio speciei in oculo (nullo enim existente impedimento id negari non potest) attamen anima aliis rebus intenta, speciem illam non iudicat: non sola igitur speciei receptio est visio, sed etiam iudicatio’.
- 44.
Cf. Ibid. c. 983 E: ‘ita phantasmata quando lumine intellectus agentis sunt illustrata, et constituta in esse claro, et expresso, apparent intellectui, et nihil in eo imprimunt, sed intellectus fit res illa quam intelligit, et haec dicitur intellectio’.
- 45.
On the doctrine of species intelligibilis see Leen Spruit, Species intelligibilis. From Perception to Knowledge. Volume 2. Renaissance Controversies, Later Scholasticism, and the Elimination of the Intelligible Species in Modern Philosophy (Leiden, 1995), 225–236.
- 46.
Cf. Zabarella, De rebus naturalibus libri XXX, c. 989 A–B: ‘discrimen est solum secundum rationem, hoc est, secundum diversas considerationes: nam si referatur ad ipsum intellectum, in quo est, et a quo iudicatur dicitur intellectio; si vero ad obiectum externum, vocatur species et imago illius, seu illud ipsum spiritaliter’.
- 47.
Ibid. c. 1044 D.
- 48.
Cf. Ibid. c. 1044 E–F: ‘hoc autem manifestum est in phantasia respectu sensuum externorum; ipsa enim potest illa omnia imaginari: quae possunt illi sentire; differunt autem, quia sensus externi non sentiunt obiectum absens, sed solum praesens, phantasia vero imaginatur etiam absentia: haec tamen differentia non ita accipienda est, ut dicamus sensus sentire sola praesentia, phantasiam vero sola absentia, falsum enim est, sed ut sensus sentiat sola praesentia, phantasia vero et praesentia et absentia: sic enim distinguenda est facultas animae superior ab inferiore, ut possit omnia cognoscere, quae cognoscit inferior, et alia praetera’.
- 49.
Cf. Ibid. c. 1044 E–1045 A: ‘Quoniam igitur ut sensus ad phantasiam, ita phantasia ad intellectum dirigitur, eiusmodi debet esse discrimen intellectus, et phantasia, et sensuum omnium, ut intellectus conoscere illa omnia possit, quae phantasia, et sensu cognoscunt, et alia quoque praeter illa, quoniam igitur phantasia et sensus cognoscunt singularia, debet intellectus quoque singularia cognoscere, et praeterea universalia, quae nec phantasia, nec sensus cognoscit’.
- 50.
Cf. Ibid. c. 1045 E–1046 A: ‘Possumus praeterea sic argumentari: intellectus suam intellectionem cognoscit, omnis autem intellectio est particularis, ergo quando cognoscit se nunc rem hanc intelligere, cognoscit intellectionem particularem’.
- 51.
Cf. Ibid. c. 1046 E–F: ‘mentem nostram ad singulare cognoscendum non egere intellectu agente, sed solo phantasiae ministerio illud cognoscere, tanquam totum quoddam rude atque confusum, hoc enim ab intellectu comprehenditur etiam sine ope intellectus agentis’.
- 52.
Cf. Ibid. c. 1046 F: ‘sed ad intelligendam rei essentiam indigere alio, scilicet intellectu agente confusum illud illuminante; seu (quod idem est) eodem sensu aliter se habente, hoc est, phantasia ab intellectu agente illuminata, nam phantasma ab agente illustratum imprimit in intellectu etiam speciem universalis, et essentiae rei’.
- 53.
Poppi, La dottrina della scienza in Giacomo Zabarella, 111.
- 54.
Cf. Zabarella, De rebus naturalibus libri triginta, c. 1049 F: ‘recte igitur constituitur operatio intellectus in cognitione universalium, quia haec est praecipua, et finalis eius operatio, quum cognitio singularium sit potius medium quoddam necessarium, sine quo ad universalium cognitionem pervenire non posset’.
- 55.
Ibid. c. 1060 D.
- 56.
Cf. Ibid. c. 1060 E–F: ‘rei simplicis cognitionem habemus confusam quando cognoscimus ipsam esse, et ignoramus quid sit; distinctam vero quando etiam quid sit cognoscimus; rem autem complexam confuse cognoscere est ignorata causa nosse solum quod sit, distincte vero est cognoscere propter quid’.
- 57.
Cf. Ibid. c. 1061 A–B.
- 58.
Cf. Ibid. c. 1061 B–D: ‘cognitio nostra actualis confusa duplex est, una originalis, altera vero habitualis; rectius enim habitualis appellatur illa, quae fit ex habitu iampridem acquisito, ut quando ego equum actu intelligo, cuius notitiam iampridem in pueritia acquisivi, quam mera aptitudo ad habitus comparandos; intellectus enim postquam contraxit habitus, postest res actu contemplari quando vult; ideo eam actualem cognitionem, quae fit ex habitu, voco in praesentia cognitionem habitualem: sed quando primum concepi animo equum, illa fuit prima origo impressionis illius conceptus, eamque in praesentia appello cognitionem originalem’.
- 59.
Poppi, La dottrina della scienza in Giacomo Zabarella, 107.
- 60.
Ibid. 117.
- 61.
Ibid. 118.
- 62.
Cf. Zabarella, De rebus naturalibus libri triginta, c. 1067 B–E: ‘pueri primum non distinguunt equum ab asino, neque ab bove; sed eos omnes eodem nomine boves vocant, quia rudem illam animalis figuram, et motum conspicantur, videntque illud commune accidens, quod hi omnes currum trahunt; at particularia lineament figurae singulorum, et particulares motuum conditiones nondum discernunt, hae namque differentiae continent illas, quare maiorem iudicandi vim in sensu requirunt, ut videantur. … [intellectu et sensu] cognoscunt enim non solum patiendo, sed etiam agendo, hoc est, receptam speciem iudicando: vis autem iudicatrix in principio debilis est, nec potest illa statim iudicare, quae plures differentias continent, sed prius iudicat singulas differentias, et per gradus pervenit ad cognitionem perfectam, qua omnes simul differentias comprehendit’.
- 63.
Zabarella, Opera logica, c. 1264 D.
- 64.
Cf. Ibid. c. 1266 B–C: ‘inferior, et ignobilior, et quae respectu horum habituum sit potius serva, et ministra, quam domina: haec autem est facultas sensibilis, cujus cognitio est praevia ipsi acquisitioni habituum primorum principiorum, et ita habitus principiorum acquiruntur in nobis ex praecedente sensuum cognitione, et methodus, qua aquiruntur est inductio’.
- 65.
Cf. Ibid. c. 1266 D–E: ‘obijcere aliquis posset, cognitionem, quae sensu habetur, certissimam videri, et certiorem cognitione mentali, quandoquidem sensus in iudicando proprio objecto non decipitur’.
- 66.
Ibid. c. 1266 E–F.
- 67.
Ibid. c. 1266 F–1267 A.
- 68.
Cf. Ibid. c. 1267 A: ‘scientia demonstrativa exquisitior est, quam ea, quae per sensum habetur, et inter plures scientias illa est exquisitior, et perfectior, quae ex prioribus, ac superioribus causis fit: exquisitissima autem omnium ea, quae resolvit rem in causas primas, quae a prioribus causis non pendeant’.
- 69.
Cf. Ibid. c. 1269 D: ‘ex sensu fit imaginatio, et speciei impressio in memoria, ex hac postea fit intellectio: dum enim phantasia idolum in memoria servatum imaginatur, producit in intellectu speciem, quare sicut ab ipsa re movetur sensus, ita movetur phantasia ab sensu, et intellectus ab phantasia’.
- 70.
Cf. Ibid. c. 1269 D–E: ‘Ex hac facultatum serie colligit Aristoteles fieri ex sensus memoriam, ex memoria vero, quae saepe fiat eiusdem rei, experientiam; quandoquidem multae numero memoriae unam experientiam constituunt’.
- 71.
Cf. Ibid. c. 1269 E–F: ‘memoria plurium singularium eiusdem speciei una experientiam facit, ex qua inquit Aristoteles oriri universale in intellectu, quod artis et scientiae principium est’.
- 72.
Ibid. c. 1269 F–1270 A, 1270 B.
- 73.
Cf. Ibid. c. 1270 E–F: ‘species rerum in intellectu esse velocis transmutationis, et non fixas. Ego puto quietem hic significare finem illius transitus de una facultate animae ad aliam facultatem, de quo supra meminimus, qui est motus quidam, nam res movet sensum, sensus movet phantasiam, phantasia movet intellectum: universale autem in intellectu dicitur quiescere’.
- 74.
Cf. Ibid. c. 1272 A–B: ‘per universale intelligere id, quod est unum praeter singularia, et repraesentat naturam illam comune, quae in singularibus omnibus una, et eadem est, tale enim est universale in animo ex individuis collectum, quod dicitur universale post multa, de quo nunco sermo est, cui extra animum respondet universale in multis, hoc est natura communis, quae in singularibus una et eadem inest: hoc autem fortasse adiecit Aristoteles, ne crederemus hoc universale esse omnino extra singularia, quale a Platone ponebatur: est enim reipsa in individuis; illud autem, quod est in animo, est eius repraesentativum’.
- 75.
Cf. Ibid. c. 1275 C–D, 1276 C–D: ‘ipsum sentiendi actum non esse nisi rei singularis, ut ipse apertae asservit in loco praedicto, sed ipsam sensus naturam ad universale dirigi … potest itaque intellectus per vim abstrahendi, quam habet, separare universale, quod ibi latet, ab conditionibus individuantibus, et ipsum expresse concipere ut universale; hoc autem facit, dum plura singularia similia condita in memoria contemplatur, et inter se comparat: inspecta enim natura communi in qua conveniunt, colligit illud universale, quod vocatur post multa’.
- 76.
Cf. Ibid. c. 1277 B–C: ‘Ex his omnibus tandem Aristoteles colligit, qualis sit haec methodus, qua prima principia cognoscuntur, et inquit eam esse inductionem: ex particularibus enim universale colligere est inductionem facere, et addit esse necessarium, ut principia [inductione cognoscantur] quia nulla ratione fieri potest, ut mens nostra cognoscat aliquod universale nisi ab sensu, et ab particularibus ea cognitio ortum duxerit’.
- 77.
Ibid. c. 1277 C.
- 78.
Cf. Ibid. c. 1277 C–D: ‘quando demonstrari per alia priora principia non possunt, per inductionem cognoscantur oportet, hoc autem est ex seipsis innotescere ut ex notioribus in particulari’.
- 79.
Cf. Ibid. c. 1277 D–F: ‘principiorum cognitione … non est tamen innata, sed acquisita per inductionem in pueritia, etsi tempus huius inductionis non animadvertimus … Per inductione principia universalia cognoscuntur, quia et sensus hoc modo producit in intellectu ipsum universale; quamvis enim proprie solus intellectus faciat universale, attamen non sine ministerio sensus offerentis particularia, quamobrem modo quodam etiam sensus dicitur facere universale, quatenus praebet inchoamentum et primum initium productionis universalis: dat enim intellectui assumptum inductionis, ex quo universale colligatur’.
- 80.
Cf. Ibid. c. 1281 D–E: ‘inductionem non esse rationem, qua res tanquam ignota ex alia notiore probetur, sed potius esse notificationem rei per seipsam et transitum rei per se notae ab sensu ad intellectum’. On the causality of the ‘middle’ see Poppi, La dottrina della scienza in Giacomo Zabarella, 255–266; Dominique Bouillon, L’interprétation de Jacques Zabarella le Philosophe. Une étude historique logique et critique sur la règle du moyen terme dans les Opera logica (1579) (Paris, 2009), 364–460.
- 81.
Cf. Ibid.: ‘esse notificationem rei per seipsam et transitum rei per se notae ab sensu ad intellectum; in quo transitu id quoque est summa animadversione dignum, quod in omnibus eiusmodi principijs est essentialis connexus praedicati cum subiecto, quod Averroes saepe dicit de inductione demonstrativa’.
- 82.
Cf. Ibid. c. 1281 E–F: ‘quum enim in materia necessaria inductionem facimus, non enumeramus omnia singularia quia in paucis intellectus incipit conspicari essentialem connexum duorum, ideo neglecta reliquorum individuorum enumeratione statim ex illis paucis colligit universale, necessaria enim est illatio a praedicatione per se ad praedicationem de omni; ideo in quibusdam est ita manifestus essentialis terminorum connexus, ut ex individuis admodum paucis, immo etiam fortasse ex uno colligatur universale’.
- 83.
Cf. Ibid. Tabulae logicae, 170: ‘Nemo est, qui ignoret inductionem esse logicum instrumentum, quo ex particularibus notioribus ostenditur universale ignotius, eamque duplicem esse. Perfectam, quae necessario concludit, quia sumit omnia particularia, ut si supponamus non dari alium individuum hominem praeter hos tres, Petrum, Socratem, & Platonem, haec erit inductio perfecta. Imperfectam, quae non necessario concludit, quia non sumit omnia particularia, ut si supponamus dari alios singulares homines praeter Petrum, Socratem, et Platonem, haec erit inductio imperfecta. Petrus, Socrates, et Plato sunt bipedes, Ergo omnis homo est bipedes’.
- 84.
Cf. Ibid. 171: ‘Fiat autem duobus modis inductio perfecta. (1) Quandoque nominantur sigillatim, et expresse omnia individua, ut si omnium hominum, qui nunc extant, nomina exprimamus et postea colligamus omnem hominem esse bipedem. (2) Quandoque non nominantur omnia expresse, sed aliqua tantum exprimuntur, reliqua vero implicite denotamus brevitatis gratia per dictionem aliquam distributivam, ut dicendo, Petrus est bipes, et Socrates est bipes, et quilibet alius, seu singulus alius homo est bipes, ergo omnis homo est bipes. Talis est inductio Arist. in princip. primi lib. Posteriorum’.
- 85.
For a general overview on Zabarella’s scientific method cf. Heikki Mikkeli, ‘Jacopo Zabarella (1533–1589): The Structure and Method of Scientific Knowledge’, in Paul R. Blum (ed.), Philosophers of the Renaissance (Washington, 2010), 181–191.
- 86.
Cf. Ragnisco, ‘La polemica tra Francesco Piccolomini e Giacomo Zabarella nella Università di Padova’, 1226–1252;
- 87.
Cf. Jacopo Zabarella, Opera physica (Verona, 2009), 7: ‘Via est processus a noto ad ignotum per discursum syllogisticum; ubi enim et necessaria illatio huius ex hoc per aliquod logicum instrumentum ea vocatur methodus, seu via doctrinae. … enim est via, quia per formam syllogismi a principiis notis ducit nos per necessarium processum ad conclusionem cognitionis ignotae. … Ordo vero non est syllogismus, neque processus illativus unius rei ex alia, et solum est dispositio conveniens omnium partium scientiae’.
- 88.
Zabarella, Opera logica, c. 139 C.
- 89.
Poppi, La dottrina della scienza in Giacomo Zabarella, 172.
- 90.
Crescini, Le origini del metodo analitico. Il Cinquecento, 183.
- 91.
Ibid.
- 92.
Cf. Zabarella, Opera logica, c. 504 F–505 C.
- 93.
Cf. Crescini, Le origini del metodo analitico. Il Cinquecento, 173.
- 94.
Zabarella, Opera logica, c. 224 F–225 A.
- 95.
Cf. Ibid. c. 268 D: ‘methodus resolutiva est syllogismus ex propositionibus necesariis constans, qui ab rebus posterioribus et effectis notioribus ad priorum et causarum inventionem ducit’.
- 96.
Cf. Ibid. c. 268 C: ‘methodus demonstrativa est syllogismus scientiam pariens ex propositionibus necessarijs, medio carentibus notioribus, et causis conclusionis’.
- 97.
Cf. Ibid. c. 266 D–E: ‘hic fit ut methodus resolutiva sit serva demonstrativae et ad eam dirigatur. Non enim finem talem resolutio habet, quo invento quiescamus, sed ab quo invento exordium compositionis sumamus; principia enim ideo per resolutionem indagamus, ut per ea cognita effectus consequentes demonstremus. Ultimus enim finis et scopus omnium qui in scientiis speculativis versantur est per methodum demonstrativam duci ab principiorum cognitione ad scientiam perfectam effectuum qui ab illis principiis prodeunt’.
- 98.
Ibid. c. 267 D.
- 99.
Cf. Ibid.
- 100.
Cf. Alistair C. Crombie, Augustine to Galileo: The History of Science, A.D. 400–1650 (London, 1952); Id., Robert Grosseteste and the Origins of Experimental Science 1100–1700 (Oxford, 1953), 299; Harold Skulsky, ‘Paduan Epistemology and the Doctrine of the One Mind’, Journal of the History of Philosophy, 6 (1968), 341–361; Antonio Pérez-Ramos, Francis Bacon’s Idea of Science and the Maker’s Knowledge Tradition (Oxford, 1988), 230–236.
- 101.
Cf. Zabarella, Opera logica, c. 268 F–269 A: ‘Methodus autem resolutiva in duas species dividitur efficacitate inter se plurimum discrepantes, altera est demonstratio ab effectu, quae in sui muneris functione est efficacissima, et ea utimur ad eorum, quae valde obscura, et abscondita sunt, inventionem; altera est inductio, quae est multo debilior resolutio, et ad eorum tantummodo inventionem usitata, quae non penitus ignota sunt, et levi egent declaratione’.
- 102.
Ibid. c. 269 C–D.
- 103.
Cf. Ibid. c. 269 D–E: ‘est autem inter has duas resolutiones magnum discrimen: quia inductione non inveniuntur nisi illa principia, quae sunt nota secundum naturam, et levi egent comprobatione: at demonstratio ab signo est multo efficacior, per eam enim illa principia inveniuntur, quae secundum naturam sunt ignota, ad quorum inventionem inductio est prorsus inutilis’.
- 104.
Ibid. c. 269 E. We must not confuse this distinction with the distinction between what is most knowable by us and what is most knowable by nature.
- 105.
Cf. Ibid. c. 269 F–270 A: ‘notum secundum naturam illud dicitur, quod sensile est, eiusmodi autem sunt non ea solum, quae singularia sunt, sed ea quoque universalia, quorum singularia sensu percipi possunt; … contra vero ignotum secundum naturam illud dicitur, quod in suis singularibus sensile non est ideo eget alio medio notiore, per quod demonstretur; et quum ipsum proprio lumine non cognoscatur’.
- 106.
Cf. Ibid. c. 270 C–D: ‘his igitur differentijs invicem dissident inductio et demonstratio ab effectu: utraque enim est methodus resolutiva ab rebus posterioribus ad principia progrediens; sed duo principiorum genera nobis offeruntur: alia quidem naturaliter nota sunt: ideo nullo egent instrumento logico, nisi inductione, qua sola notificantur; omnis enim nostra cognitio ab sensu originem ducit, nec potest aliquid ab nobis mente cognosci, quin prius sensu cognitum fuerit: proinde inductione omnia eiusmodi principia nobis innotescunt, nec propterea demonstrari, seu probari dicuntur … inductio autem non probat rem per aliam rem, sed modo quodam eam per se ipsam declarat’.
- 107.
For the reasons for distinguishing between demonstration propter quid and demonstratio potissima cf. Poppi, La dottrina della scienza in Giacomo Zabarella, 246–247.
- 108.
Cf. Zabarella, Opera logica, c. 460 A–461 D.
- 109.
Cf. Ibid. c. 481 A–B: ‘regressus vero est inter causam et effectum, quando reciprocantur et effectus est nobis notior, quam causa, quum enim semper ab notioribus nobis progrediendum sit, prius ex effectu noto causam ignotam demonstramus, deinde causa cognita ab ea ad effectum demonstrandum regredimur, ut sciamus propter quid est’.
- 110.
Ibid. c. 485 B.
- 111.
Cf. Ibid. c. 486 C–D: ‘hic itaque est primus processus in regressu, quo solam invenimus inhaerentiam causae in subiecto proposito, non tamen prout illius effectus causa est, sed ut praedicatum quoddam necessarium et inseparabile’.
- 112.
Ibid. c. 486 F: ‘facto itaque primo processu, qui est ab effectu ad causam, antequam ab ea ad effectum retrocedamus, tertium quendam medium latore intercedere necesse est, quo ducamur in cognitionem distinctam illius causae, quae confuse tantum cognita est, hunc aliqui necessarium esse cognoscentes vocarunt negotiationem intellectus, nos mentale ipsius causae examen appellare possumus, seu mentalem considerationem’.
- 113.
Cf. Ibid. c. 487 A–B: ‘Duo sunt, ut ego arbitror, quae nos iuvant ad causam distincte cognoscendam; unum quidem, cognitio quod est, quae nos praeparat ad inveniendum quid sit. Alterum vero, sine quo illud non sufficeret, est comparatio causae inventae cum effectu per quem inventa fuit, non quidem cognoscendo hanc esse causam, et illum esse effectum, sed solum rem hanc cum illa conferendo’.
- 114.
Cf. William A. Wallace, The Modeling of Nature: Philosophy of Science and Philosophy of Nature in Synthesis (Washington, 1996), 302–303.
- 115.
Cf. Stephen Gaukroger, Explanatory Structures: Concepts of Explanation in Early Physics and Philosophy (Atlantic Highlands, 1978), 126; Gaukroger, The Emergence of a Scientific Culture: Science and the Shaping of Modernity, 1210–1685, 161–164.
- 116.
On the originality of Zabarella’s doctrine of perception, cf. Leen Spruit, ‘Renaissance Views of Active Perception’, in Simo Knuuttila and Pekka Kärkkäinen (eds.), Theories of Perception in Medieval and Early Modern Philosophy (Dordrecht, 2008), 203–224.
- 117.
Zabarella, Opera logica, c. 890 B.
- 118.
Gilbert, who for a long time combatted Cassirer’s thesis of Zabarella’s empiricism, has finally admitted, albeit in a footnote, the empirical character of Zabarella’s methodology. Cf. Gilbert, Renaissance Concepts of Method, 173.
- 119.
Cf. Alexandre Koyré, Metaphysics and Measurement. Essays in Scientific Revolution (London, 1968), 90.
- 120.
Cf. Charles B. Schmitt, ‘Experience and Experiment: A Comparison of Zabarella’s View with Galileo’s in De Motu’, Studies in the Renaissance, 16 (1969), 80–138,
- 121.
For a more complex account of Zabarella’s theory of experience, cf. Gabriele Baroncini, Forme di esperienza e rivoluzione scientifica (Florence, 1992), 39–62. Baroncini reconstructs three notions of experience in Zabarella: (1) experientia principium scientiae, general experience which starts from particulars and leads to universals, that is, a kind of apprehension of the intelligible which coincides with the inductive process of experience to establish the first principles of scientific discourse; (2) experientia imperfecta, which deals with the question of ‘an sit’, making use of observations rather than scientific explanations; (3) experientia singulare, which is used to confute past theories or general assertions. In particular, Baroncini locates a quasi-experimental use of the concept of experience in Zabarella’s commentary on the Physica; see Zabarella, Opera physica, 525: ‘aegritudo denotatur in facultate discursiva si rejecto testimonio sensus de re sensibile quaerert aliquis rationem dimisso sensu, non enim datur ratio melior sensu de re sensili, immo ipsa quoque demonstratio sumit fundamentum a sensu’.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Rights and permissions
Copyright information
© 2012 Springer Science+Business Media Dordrecht
About this chapter
Cite this chapter
Sgarbi, M. (2012). Jacopo Zabarella’s Empiricism. In: The Aristotelian Tradition and the Rise of British Empiricism. Studies in History and Philosophy of Science, vol 32. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-007-4951-1_4
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-007-4951-1_4
Published:
Publisher Name: Springer, Dordrecht
Print ISBN: 978-94-007-4950-4
Online ISBN: 978-94-007-4951-1
eBook Packages: Humanities, Social Sciences and LawPhilosophy and Religion (R0)