Eigenschappen van klierspeeksels

Veerman, E.C.I.; Ligtenberg, A.J.M.

doi:10.1007/978-90-368-0387-8_3

E.C.I. Veerman³ &
A.J.M. Ligtenberg³

1816 Accesses

Samenvatting

Speeksel wordt geproduceerd door verschillende typen klieren, die elk een secreet met een karakteristieke biochemische samenstelling uitscheiden.
De grote verschillen in samenstelling tussen verschillende klierspeeksels is een van de oorzaken van de variaties in kwantiteit en in kwaliteit van speeksel, zowel binnen een persoon als tussen personen.
Factoren die een rol spelen zijn onder andere dag-en-nachtritme, aard en sterkte van de prikkel, psychische toestand, dieet, hormoonspiegels, fysieke activiteit en medicijngebruik.
De secretie van parotisspeeksel wordt vooral gestimuleerd door citroenzuur en door kauwen. De secretie van submandibularisspeeksel wordt verhoogd door citroenzuur en door menthol, en minder door kauwen.
De viscositeit van klierspeeksels neemt af in de volgorde: sublingualis- → palatum- → submandibularis- → parotisspeeksel.
Immuunglobulinen worden door alle speekselklieren uitgescheiden; de kleine speekselklieren leveren een relatief grote bijdrage.
De verschillende (sero)mukeuze klieren (gl. sublingualis, gl. submandibularis en de speekselkliertjes in het palatum) secreteren mucinen die biochemisch van elkaar verschillen; kwantitatief leveren deze speekselklieren een ongeveer even grote bijdrage aan de totale concentratie van mucinen in speeksel.

Prolinerijke eiwitten komen in gestimuleerd speeksel vooral uit de gl. parotis en in mindere mate uit de gl. submandibularis.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this chapter

Log in via an institution

Chapter: USD 29.95; Price excludes VAT (USA)

eBook: USD 99.00; Price excludes VAT (USA)

Softcover Book: USD 129.99; Price excludes VAT (USA)

Tax calculation will be finalised at checkout

Purchases are for personal use only

Institutional subscriptions

Literatuur

Almståhl A, Wikström M. Electrolytes in stimulated whole saliva in individuals with hyposalivation of different origins. Archs Oral Biol. 2003;48:337–44.
Article Google Scholar
Amadao FML, Ferreira RP, Vitorino R. One decade of salivary proteomics: Current approaches and outstanding challenges. Clin Biochem. 2013;46: 506–17.
Article Google Scholar
Beetz I, Schilstra C, Vissink A, Schaaf A van der, Bijl HP, Laan BFAM van der, Steenbakkers RJHM, Langendijk JA. Role of minor salivary glands in developing patient-rated xerostomia and sticky saliva during day and night. Radiother Oncol. 2013;109:311–6.
Article PubMed Google Scholar
Castagnola M, Cabras T, Denotti G, Fadda MB, Gambarini G, Lupi A, et al. Circadian rhythms of histatin 1, histatin 3, histatin 5, statherin and uric acid in whole human saliva secretion. Biol Rhythm Res. 2002;33:213–22.
Article Google Scholar
Denny P, Hagen FK, Hardt M, Liao L, Yan W, Arellanno M, et al. The proteomes of human parotid and submandibular/sublingual gland salivas collected as the ductal secretions. J Proteome Res. 2008;7:1994–2006.
Article PubMed Central PubMed Google Scholar
Jehmlich N, Dinh KHD, Gesell-Salazar M, Hammer E, Steil L, Dhople VM, Schurmann C, Holtfreter B, Kocher T, Völker U. Quantitative analysis of the intra- and inter-subject variability of the whole salivary proteome. J Periodont Res. 2013;48:329–403.
Google Scholar
Eliasson L, Carlen A, Laine M, Birkhed D. Minor gland and whole saliva in postmenopausal women using a low potency oestrogen (oestriol). Archs Oral Biol. 2003;48:511–7.
Article Google Scholar
Eliasson L, Carlén A. An update on minor salivary gland secretions. Eur J Oral Sci. 2010;118:435-42.
Article PubMed Google Scholar
Elishoov H, Wolff A, Schnur Kravel L, Shiperman A, Gorsky M. Association between season and temperature and unstimulated parotid and submandibular/sublingual secretion rates. Archs Oral Biol. 2008;53:75–8.
Article Google Scholar
Neyraud E, Heinzerling CI, Bult JHF, Mesmin C, Dransfield E. Effects of different tastants on parotid flow and composition. Chemosensory Perceptions. 2009;2:108–16.
Article Google Scholar
Rosa N, Correia MJ, Arrais JP, Lopes P, Melo J, Oliveira JL, et al. From the salivary proteome to the OralOme: Comprehensive molecular oral biology. Archs Oral Biol. 2012;57:853–64.
Article Google Scholar
Rotteveel LJC, Jongerius PH, Limbeek J van, Hoogen FJA van den. Salivation in healthy schoolchildren. Int J Pediatric ORL. 2004;68:767–74.
Google Scholar
Siqueira WL, Salih E, Wan DL, Helmerhorst EJ, Oppenheim FG. Proteome of human minor salivary gland secretion. J Dent Res. 2007;87:445–50.
Article Google Scholar
Veerman ECI, Keijbus PAM van den, Vissink A, Nieuw Amerongen A van. Human glandular salivas: their separate collection and analysis. Eur J Oral Sci. 1996;104:346–52.
Article PubMed Google Scholar

Websites

Download references

Author information

Authors and Affiliations

Sectie Orale Biochemie, Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam, Amsterdam, The Netherlands
E.C.I. Veerman & A.J.M. Ligtenberg

Authors

E.C.I. Veerman
View author publications
You can also search for this author in PubMed Google Scholar
A.J.M. Ligtenberg
View author publications
You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Editor information

Editors and Affiliations

Amsterdam, Noord-Holland, The Netherlands
E.C.I. Veerman
Groningen, The Netherlands
A. Vissink

Copyright information

About this chapter

Cite this chapter

Veerman, E., Ligtenberg, A. (2014). Eigenschappen van klierspeeksels. In: Veerman, E., Vissink, A. (eds) Speeksel en speekselklieren. Bohn Stafleu van Loghum, Houten. https://doi.org/10.1007/978-90-368-0387-8_3

Download citation

DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-0387-8_3
Published: 20 November 2014
Publisher Name: Bohn Stafleu van Loghum, Houten
Print ISBN: 978-90-368-0386-1
Online ISBN: 978-90-368-0387-8
eBook Packages: Dutch language eBook collection

Publish with us

Policies and ethics