Skip to main content
SpringerLink
Log in

10 Fysiotherapie en de kwetsbare oudere cliënt

De relatie tussen frailty, beperkingen en multimorbiditeit en de consequentie voor de analyse in het fysiotherapeutisch methodisch handelen

  • Chapter
Jaarboek Fysiotherapie kinesitherapie 2008

  • 1049 Accesses

Samenvatting

Het toenemende aandeel ouderen in de dagelijkse praktijk van de fysiotherapeut vraagt om een verdieping in het probleem van de oudere kwetsbare cliënt met complexe en multiple aandoeningen. In dit hoofdstuk worden de onderwerpen kwetsbaarheid (frailty), lichamelijke beperkingen en multimorbiditeit besproken, en de invloed hiervan op de fysiotherapeutische begeleiding. De complexe relatie en het onderscheid tussen deze kenmerken van de oudere cliënt wordt uitgelegd. De conclusie is dat de verwevenheid tussen kwetsbaarheid, beperkingen en multimorbiditeit bijzondere competenties van de geriatriefysiotherapeut vereist.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this chapter

Log in via an institution
Chapter
USD 29.95
Price excludes VAT (USA)
  • Available as PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever
eBook
USD 84.99
Price excludes VAT (USA)
  • Available as EPUB and PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever

Tax calculation will be finalised at checkout

Purchases are for personal use only

Institutional subscriptions

Notes

  1. 1.

    In dit hoofdstuk worden de termen kwetsbaarheid en frailty naast elkaar gebruikt.

  2. 2.

    Bron: Winkelman, 2006 NVFG, 2005.

Literatuur

  • Bandeen-Roche K, Xue QL, Ferrucci L, Walston J, Guralnik JM, Chaves P, Zeger SL, Fried LP. Phenotype of frailty: Characterization in the women’s health and aging studies. J Gerontology 2006;61a(3):262-266.

    Google Scholar 

  • Bergman H, Beland F, Karunanathan S, Hummel S, Hogan D, Wolfson C. Développement d’un cadre de travail pour comprendre et étudier la fragilité (English translation). Gerontologie et Societé 2004;109:15-29.

    Google Scholar 

  • Beroepsmonitor Fysiotherapie. Omgeving in beweging. Onderzoekscoördinatie KNGF, 2005.

    Google Scholar 

  • Boyd CM, Darer J, Boult C, Fried LP, Boult L, Wu AW. Clinical practice guidelines and quality of care for older patients with multiple comorbid diseases. JAMA 2005;294:716-724.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • CBO/NVKG. Richtlijn preventie van valincidenten bij geriatrische patiënten. Utrecht: CBO, 2004.

    Google Scholar 

  • Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Voorburg/Heerlen, 2007-01-10. (http://statline.cbs.nl)

  • Deeg DJ, Portrait F, Lindeboom M. Health profiles and profile-specific health expectancies of older women and men: The Netherlands. J Women Ageing 2002;14:27-46.

    Article  Google Scholar 

  • Espinoza S, Walston J. Frailty in older adults: Insights and interventions. Cleveland Clinic J Medicine 2005;72(12):1105-1111.

    Article  Google Scholar 

  • KNGF/NVFG. Functieprofiel Fysiotherapeut in de geriatrie. Amersfoort, 2004.

    Google Scholar 

  • Fried LP, Tangen CM, Walston J, Newman AB, Hirsch C, Gotdiener J, Seeman T, Tracy R, Kop WJ, Burke G, Mc Burnie MA. Cardiovascular Health Study Collaborative Research Group. Frailty in older adults: evidenc for a phenotype. J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2001;56:M146-156.

    Google Scholar 

  • Fried LP, Ferrucci L, Darer J, Williamson JD, Anderson G. Untangling the concept of disability, and comorbidity: Implications for improved targeting and care. J Gerontology 2004;59(3):255-263.

    Google Scholar 

  • Gezondheidsraad. Vergrijzen met ambitie. Publicatienr. 2005/06. Den Haag: Gezondheidsraad, 2005.

    Google Scholar 

  • Gijsen R, HoeymansN, Schellevis FG, Ruwaard D, Satariano WA, Bos GAM van den. Causes and consequences of comorbidity: a review. J Clin Epidemiol 2001;54:661-674.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Heijmans MJWM, Rijken PM, Schellevis FG, Bos GAM van den. Meer dan een ziekte. NIVEL/AMC/RIVM, 2003.

    Google Scholar 

  • Mitnitski A, Song X, Skoog I, Broe GA, Cox JL, Grunfeld E, Rockwood K. Relative fitness and frailty of elderly men and women in developed countries and their relationship with mortality JAGS 2005;53:2184-2189.

    Google Scholar 

  • NVFG. Beroepscompetentieprofiel geriatriefysiotherapeut (concept). Versie november 2005.

    Google Scholar 

  • Penninx K. Kwetsbare ouderen in beeld. Innovatieprogramma Welzijn Ouderen. NIZW zorg, 2005.

    Google Scholar 

  • Raad voor Gezondheidsonderzoek. Advies Onderzoek medische zorg voor ouderen (in het bijzonder ouderen met multiple en complexe aandoeningen). Publicatie 54. Den Haag: RGO, 2006.

    Google Scholar 

  • Schellevis PG. Je gaat het pas zien als je het doorhebt: multimorbiditeit in de huisartsenpraktijk. Rede uitgesproken bij de aanvaarding ambt bijzonder hoogleraar. VU medisch centrum, 2006.

    Google Scholar 

  • Schuurmans H, Steverink N, Lindenberg S, Frieswijk N, Sleats JPJ. Old or frail: what tells us more? J Gerontology Med Sci 2004;59:m962-m965.

    Google Scholar 

  • Slaets JPJ. Over oude mensen en een jong specialisme. Inaugurele rede. Rijksuniversiteit Groningen, 1999.

    Google Scholar 

  • Sociaal en Cultureel Planbureau. Rapportage ouderen 2006. Verandering in de leefsituatie en levensloop. SCP-publicatie 2006/12. Den Haag, 2006.

    Google Scholar 

  • Steverink N, Slaets JPJ, Schuurmans H, Van Lis M. Measuring frailty: developing and testing the GFI. Gerontologist 2001;41(spec. iss. 1):236.

    Google Scholar 

  • Swinkels ICS, Leemrijse C, Bakker D de. Landelijke Informatievoorziening Paramedische zorg. Jaarcijfers 2005 fysiotherapie. Utrecht: NIVEL, 2005. (http://www.nivel.nl/lipz)

  • Winkelman JCG. Kwetsbaarheid als profiel: de conceptcriteriumlijst voor indicatie Geriatriefysiotherapie. Fysiotherapie & Ouderenzorg 2006;2:23-27.

    Google Scholar 

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. geriatrie fysiotherapeut, Stichting Florence, Rijswijk

    Jacky Winkelman

Authors
  1. Jacky Winkelman
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Editor information

Editors and Affiliations

  1. departement Gezondheidszorg, Hogeschool Antwerpen, Antwerpen

    J. Nijs (docent vakgroep Menselijke Fysiologie, Faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie, docent vakgroep Musculoskeletale Kinesitherapie) (docent vakgroep Menselijke Fysiologie, Faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie, docent vakgroep Musculoskeletale Kinesitherapie)

  2. Hogeschool Zuyd, Utrecht

    J.J.X.R. Geraets (epidemioloog, gezondheidswetenschapper, fysiotherapeut, Huisartsen Genootschap, Heerlen; Fysiomaatschap Geraets-Blokland-Vrouenraets, Landgraaf) (epidemioloog, gezondheidswetenschapper, fysiotherapeut, Huisartsen Genootschap, Heerlen; Fysiomaatschap Geraets-Blokland-Vrouenraets, Landgraaf)

  3. departement Revalidatiewetenschappen, Katholieke Universiteit Leuven, Heverlee

    A. Nieuwboer (hoofddocent) (hoofddocent)

  4. NIVEL, Utrecht

    C. Veenhof (epidemioloog, bewegingswetenschapper, programmaleider paramedische zorg) (epidemioloog, bewegingswetenschapper, programmaleider paramedische zorg)

  5. afdeling Anesthesiologie, Universitair Medisch Centrum, Groningen

    C.P. van Wilgen (onderzoeker, fysiotherapeut, gezondheidszorgpsycholoog, PijnKenniscentrum, lectoraat Transparante Zorgverlening) (onderzoeker, fysiotherapeut, gezondheidszorgpsycholoog, PijnKenniscentrum, lectoraat Transparante Zorgverlening)

Bijlage

Bijlage

Concept-criteriumlijst voor behandeling door geriatriefysiotherapeut

Doel: Praktisch en/of klinisch onderscheid maken op basis van een criteriumlijst (niet gedefinieerd op basis van leeftijd maar op basis van bepaalde karakteristieken) tussen:

  • gezonde en/of onbedreigde cliënt met hoge kalenderleeftijd;

  • kwetsbare ouderen (fragiliteit);

  • patiënt met geriatrische ziektebeelden.

Vooral wat betreft de eerst twee groepen is het lastig om te bepalen of een oudere cliënt nu wel of niet geïndiceerd is voor verbijzonderde fysiotherapie, in dit geval geriatriefysiotherapie.

Methode: Karakteristieken bepalen tijdens het vaststellen van de beginsituatie (verwijzing, anamnese) van het methodisch handelen.

Middelen: Onder andere observatie, uitvragen, cliëntgegevens.

Richtlijn: Bij twijfel altijd als ‘aanwezig’ scoren, uitgaande van de gedachte dat een cliënt beter te veel dan te weinig specifieke aandacht kan krijgen. Na het geriatriefysiotherapeutisch onderzoek kan de aanmelding opnieuw in overweging worden genomen.

A Generiek (afname van capaciteit)

B Specifiek (fragiliteit)

• leeftijd 74-85 jaar (factor 1)

• leeftijd > 85 jaar (factor 2)

• 1 chronische aandoeninga

• kan niet traplopen (> 4 treden)

• heeft formele huishoudelijke hulp

• ervaart moeilijkheden bij transfer (tussen bed en stoel) en lopen

• geneesmiddelen: 2 à 4 per dagb

• niet te compenseren gezichts- en/of gehoorstoornissen

• gevallen de afgelopen 6 maanden

• 2 of meer chronische aandoeningena

• voor persoonlijke zorg aangewezen op anderen

• meervoudige fysiotherapeutische diagnose

• loopt binnenshuis met een hulpmiddel

• verblijft in een instelling voor zorgc

• heeft multidisciplinaire zorg

• geneesmiddelen: 4 of meer per dag

• cognitieve stoornissen

• afwijkende presentatie en verloop van pathologie

• heupfractuur

Totaal:

Totaal:

  1. a Cerebrovasculaire aandoeningen, dementiesyndroom, status na orthopedische operaties, diabetes mellitus, ziekte van Parkinson, osteoporose, hartfalen, COPD, depressie en angststoornissen, multiple sclerose, reumatoïde artritis, artrose, decubitus, delier.b Geneesmiddelen op recept, niet de middelen die op eigen initiatief te verkrijgen zijn.c CIZ-indicatie voor verblijf.

Indicatie voor geriatrie fysiotherapie:

  • 3 items of meer in kolom A;

  • 2 items of meer in kolom B;

  • 1 item in kolom A en 2 items of meer in kolom B;

  • 1 item in kolom B en 2 items of meer in kolom A.

Copyright information

© 2008 Bohn Stafleu van Loghum

About this chapter

Cite this chapter

Winkelman, J. (2008). 10 Fysiotherapie en de kwetsbare oudere cliënt. In: Nijs, J., Geraets, J., Nieuwboer, A., Veenhof, C., van Wilgen, C. (eds) Jaarboek Fysiotherapie kinesitherapie 2008. Bohn Stafleu van Loghum, Houten. https://doi.org/10.1007/978-90-313-9490-6_10

Download citation

  • DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-9490-6_10

  • Publisher Name: Bohn Stafleu van Loghum, Houten

  • Print ISBN: 978-90-313-5072-8

  • Online ISBN: 978-90-313-9490-6

  • eBook Packages: Dutch language eBook collection

Publish with us

Policies and ethics

Search

Navigation