Zusammenfassung
Das Weichen ist der erste Arbeitsvorgang, dem die tierische Haut im Gange der Lederfabrikation unterworfen wird. Der Weichprozeß hat den Zweck, die Rohhaut zu reinigen, also von anhaftendem Blut, Schmutz, Dung usw. zu befreien, sie wieder in den Zustand zu bringen, den sie am Körper des lebenden Tieres aufgewiesen hat, also etwa vorhandene Konservierungsmittel zu entfernen und alle Veränderungen durch die Konservierung weitestgehend rückgängig zu machen, und schließlich die Haut in einen gewissen mäßigen Quellungszustand zu versetzen, der sich für eine sachgemäße Durchführung der nachfolgenden Wasserwerkstattprozesse als besonders günstig erwiesen hat. Daneben wird während des Weichens eine weitgehende Entfernung der wasser- und neutralsalzlöslichen Hautproteine bewirkt. Je nachdem, in welchem Zustand die Haut der Lederbereitung zugeführt wird, ob im grünen, d. h. unkonservierten, im gesalzenen bzw. trocken gesalzenen oder im getrockneten Zustand, wird naturgemäß auch die Bedeutung der einzelnen Teilprozesse für den Gesamtweichprozeß eine unterschiedliche sein und entsprechend auch der Weichvorgang in sinngemäß unterschiedlicher Weise durchgeführt werden müssen. Bevor die praktische Durchführung des Weichprozesses selbst besprochen wird, sollen daher in den folgenden Abschnitten zunächst die drei wichtigsten Faktoren beim Weichprozeß eine eingehende Behandlung finden, und zwar erstens die Wasseraufnahme durch die tierische Haut, wobei bei gesalzenem Hautmaterial gleichzeitig auch die Frage der Diffusion des Kochsalzes aus der Haut berücksichtigt werden muß, zweitens die Extraktion der wasser- und neutralsalzlöslichen Proteine aus der Haut und schließlich die Einwirkung von Mikroorganismen auf die Proteine der Haut.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Literaturübersicht
Abt, G.: Collegium 1914, 277.
Andreasch, F.: Gerber 21, 205 (1895).
Casaburi, V.: Cuir techn. 17, 178 (1928).
Cherbuliez, E. u. A. Herzenstein: Bull. Acad. Med. 98, 3. sèrie CXII, Nr. 39.
Gerngroß, O., K. Voß u. H. Herfeld: Ber. Dtsch. chem. Ges. 66, 435 (1933); Collegium 1933, 257.
Goldenberg, A.M.: Collegium 1926, 10.
Highberger, J. H. u. E. K. Moore: J. A. L. C. A. 24, 68 (1929).
Iwanoff, W.: Westnik 1924, 175; Ref. Collegium 1926, 330.
Kaye, M. u. D. J. Lloyd: Biochemical J. 1924, 1043.
Köser, A.: Zentrbl. f. Bakt. u. Parasitik I, 99, 164.
Kopecky, F.: Ostindische Kipse, Teplitz 1926, S. 60.
Küntzel, A. u. K. Buchheimer: Collegium 1930, 205.
McCandlish, D.: Hide and Leather 77, Nr. 22 u. 23 (1929).
McLaughlin, G. D. u. J. H. Highberger: J. A. L. C. A. 21, 280 (1926).
McLaughlin, G. D. u. E.R. Theis (1): J. A. L. C. A. 18, 324 (1923); (2): ebenda 19, 286 (1924); (3): ebenda 19, 297 (1924).
McLaughlin, G. D. u. G. E. Rockwell (1): J. A. L. C. A. 17, 325 (1922); (2): ebenda 19, 369 (1924); (3): ebenda 20, 312 (1925).
Merrill, H. B.: Ind. engin. Chem. 19, 249 (1927).
Meunier, L. u. Huc: Collegium 1909, 217.
Paeßler J.: Die Nachprüfung des Gewichts der Rohhäute (Freiberg 1924).
Parker, J. G.: Collegium 1912, 610.
Pollak, L. u. L. Deimel: Collegium 1937, 394.
Rockwell, G. E.: J. A. L. C. A. 26, 2 (1931).
Rogers, A.: Cuir techn. 17, 322 (1928).
Simskaja, A. M.: Ref. Collegium 1936, 473.
Spiers, C. H.: J. I. S. L. T. C. 17, 193 (1933).
Stather, F. (1): Collegium 1928, 567; (2): Haut-und Lederfehler. Wien: Julius Springer 1934.
Stather, F. u. H. Herfeld (1): Collegium 1934, 166; (2): ebenda 1934, 317; (3): ebenda 1934, 512; (4): ebenda 1935, 333.
Stather, F. u. H. Sluyter: Ledertechn. Rdsch. 25, 85 (1933).
Stather, F. u. E. Liebscher: Collegium 1929, 437.
Stiasny, E. (1): Gerbereichemie (Chromgerbung). Dresden und Leipzig: Th. Steinkopff 1931; (2): Gerber 48, 165, 178 (1922).
Theis, E. R. (1): J. A. L. C. A. 25, 48 (1930); (2): ebenda 25, 442 (1930).
Theis, E. R. u. E. L. McMillen: J. A. L. C. A. 23, 372 (1928).
Theis, E. R. u. J.M. Miller: J. A. L. C. A. 24, 290 (1929).
Thomas, A. W. u. S. B. Foster: Ind. engin. Chem. 17, 1162 (1925).
Thomas, A. W. u. M. W. Kelly: Ind. engin. Chem. 19, 477 (1927).
Turley, H. G.: J. A. L. C. A. 27, 316 (1932).
Vigezzi, E.: Boll. R. Staz. Industria Pelli 11, 371 (1933).
Weißberg, J. E.: Collegium 1925, 522.
Wilson, J. A. (1): Die Chemie der Lederfabrikation. 2. Aufl. Deutsche Bearbeitung von F. Stather u. M. Gierth. Wien: Julius Springer 1930; (2): Hide and Leather 2, 16 (1932).
Abt, G.: Cuir techn. 14, 515 (1925).
Anselme, A. d’: Bull. soc. chim. 29, 936 (1903).
Atkin, W. R. u. J. A. Atkin: J. I. S. L. T. C. 4, 236 (1920).
Atkin, W. R., L. Godmann u. F. C. Thompson: J. I. S. L. T. C. 17, 568 (1933).
Atkin, W. R. u. W. F. Palmer: J. I. S. L. T. C. 4, 111 (1920).
Atkin, W. R. u. F. C. Thompson: Leather Trades Year Book 1926, S. 56.
Benesch, E.: Chem.-Ztg. 57, 562 (1933).
Bergmann, M., M. Lissitzin u. G. Schuck: Collegium 1931, 132.
Bergmann, M., A. Miekeley, F. Weinmann u. E. Kann: Collegium 1925, 362.
Bergmann, M. u. F. Stather (1): Collegium 1925, 109; (2): Ebenda 1926, 249.
Berliner, Ch.: Cuir techn. 17, 508 (1928); 18, 132 (1929).
Böttger: Dinglers Polytechn. Journ. 72, 455 (1839).
Brotzu, G.: Annali Igiene 39, 825.
Casaburi, V. (1): Ledertechn. Rdsch. 19, 105, 117, 129, 141 (1927); (2): Cuir techn. 18, 489 (1929).
Chambard, P.: Cuir techn. 19, 188 (1930).
Chambard, P. u. J. Azémar: Cuir techn. 21, 244, 260 (1932); J. I. S. L. T. C. 16, 27, 403 (1932).
Chejfetz, S.: Ref. Collegium 1926, 284.
Dohogne, A.: Cuir techn. 24, 29 (1935).
Eitner, W. (1): Gerber 39, 225, 239, 253, 267 (1913); (2): Ebenda 29, 239 (1903); (3): Ebenda 33, 47 (1907).
Enna, F. G. A. (1): J. A. L. C. A. 12, 547 (1917); (2): Hide and Leather 80, 21, 33 (1930); (3): J. I. S. L. T. C. 5, 131 (1921).
Franz, E. u. M. Hardtmann: Melliands Textilber. 15, 437, 489 (1934).
Frey, R. W. u. I. D. Clarke: J. A. L. C. A. 28, 490 (1933).
Gerngroß, O.: „Gerberei“ in Liesegang, Kolloidchemische Technologie, 2. Aufl., Dresden und Leipzig: Th. Steinkopff, 1932.
Goeller, K. H.: J. I. S. L. T. C. 18, 388 (1934).
Goerttler, V.: Ztrbl. Bakter. Parasitenk. I., 100, 195 (1926).
Goetz, A. W.: J. A. L. C. A. 26, 234 (1931).
Hampshire, P.: J. I. S. L. T. C. 5, 20 (1921).
Highberger, J. H. u. E. K. Moore: J. A. L. C. A. 24, 68 (1929).
Hilgermann, R. u. J. Marmann: Arch. Hygiene 77, 186 (1913).
Horst, F. W.: Ledertechn. Rdsch. 21, 180 (1929).
Innes, R. F.: Collegium 1914, 629.
Jegorkin, N.: Ref. Collegium 1931, 820.
Kailin, W.: Ref. Collegium 1931, 188.
Kaversnewa, E.: Collegium 1934, 311.
Kaversnewa, E. u. E. M. Olejnikowa: Ref. Collegium 1933, 364.
Kaye, M. u. R. H. Marriott: J. I. S. L. T. C. 9, 591 (1925).
Klanfer, K. u. H. Engelberg: Collegium 1935, 225.
Kohlschütter u. Walther: Ztschr. Elektrochem. 25, 159 (1919).
Kohnstein, B.: Häute-u. Lederber. Wien 1920, Nr. 34.
Kotelnikow, N. u. J. Bass: Ref. Collegium 1930, 133.
Küntzel, A.: Chem.-Ztg. 60, 525 (1936).
Küntzel, A. u. J. Philips (1): Collegium 1932, 267; (2): Ebenda 1933, 225ff.
Lauffmann, R.: Ledertechn. Rdsch. 9, 149 (1917).
Leslie-Collet, R. L. (1): J. I. S. L. T. C. 7, 418 (1923); (2): Ebenda 10, 100 (1926).
Ley, P.: Chem.-Ztg. 58, 859 (1934).
Lissitzin, M.: Ref. Collegium 1930, 339.
Lloyd, D. J., R. H. Marriott u. M. E. Robertson (1): Leather World 22, 590, 670, 792 (1930); (2): J. I. S. L. T. C. 14, 641 (1930).
Lorenz, J.R.: J. A. L. C. A. 20, 85 (1925).
Lunge-Berl: Chemisch-Technische Untersuchungsmethoden, I. Bd., S. 978. Berlin: Julius Springer, 1921.
McCandlish, D.: Hide and Leather 77, Nr. 22 u. 23 (1929).
McLaughlin, G. D., J. H. Highberger u. E. K. Moore (2): J. A. L. C. A. 22, 345 (1927); (2): Ebenda 23, 318 (1928).
McLaughlin, G. D. u. F. O’Flaherty: J. A. L. C. A. 22, 323 (1927).
McLaughlin, G. D., G. E. Rockwell u. J. H. Blank: J. A. L. C. A. 22, 329 (1927).
McLaughlin, G. D. u. E. R. Theis (1): J. A. L. C. A. 20, 246 (1925); (2): Ebenda 21, 551 (1926); (3): Ebenda 20, 234 (1925).
Marriott, R. H. (1): J. I. S. L. T. C. 19, 169 (1935); (2): Ebenda 15, 25 (1931); (3): ebenda 12, 216, 281, 342 (1928); (4): Leather World 22, 305 (1930); (5): J. I. S. L. T. C. 17, 178 (1933); (6): Ebenda 5, 2 (1921).
Merrill, H. B. (2): Ind. engin. Chem. 19, 386 (1927); (2): Ebenda 16, 1144 (1924); 17, 36 (1925); (3): J. A. L. C. A. 22, 230 (1927).
Merrill, H.B. u. J. W. Fleming (1): Ind. engin. Chem. 20, 21 (1928); (2): siehe Wilson (siehe unten), S. 257.
Meunier, L. u. G. Ray: J. I. S. L. T. C. 11, 508 (1927).
Moore, E. K. (1): J. A. L. C. A. 28, 206 (1933); (2): Ebenda 28, 245 (1933).
Moore, E. K. u. J. H. Highberger: J. A. L. C. A. 30, 2 (1935).
Moore, E. K., J. H. Highberger, R. Koppenhoefer u. F. O’Flaherty: J. A. L. C. A. 26, 341 (1931).
Moore, E. K., J. H. Highberger u. F. O’Flaherty: J. A. L. C. A. 27, 2 (1932).
N. N.: Gerber 55, 34 (1929).
Nihoul, E.: Bourse aux Cuirs de Liege 1908, Nr. 38.
O’Flaherty, F. u. W. T. Roddy: J. A. L. C. A. 29, 53 (1934).
Ossipenko, F.: Ref. Collegium 1932, 97.
Paeßler, J.: Ledertechn. Rdsch. 21, 61 (1929).
Page, R. O.: J. A. L. C. A. 23, 495 (1928).
Page, R. O. u. A. W. Page: Ind. engin. Chem. 19, 1264 (1927).
Pawlowitsch, P. (2): Ref. Collegium 1930, 404; (2): Gerber 56, 97 (1930).
Pickles, J. E.: Leather World 1916, 455.
Pleass, W. B.: Journ. Soc. chem. Ind. 48, 152 (1929).
Prevot, M.: Collegium 1919, 263.
Procter, H.R.: Principles of Leather Manufacture, 2. Aufl. London: C. u.F. Spon, 1922.
Pulewka, P.: Ztschr. physiol. Chem. 146, 130 (1925); Arch. exp. Pathol. Pharmakol. 140, 181 (1929).
Ramm, S.: Ref. Collegium 1930, 339.
Ray, K. W. u. F. C. Mathers (1): Ind. engin. Chem. 20, 415 (1928); (2): Ebenda 20, 475 (1928).
Robertson, M. E. (1): Leather World 22, 407, 488 (1930); (2): J. I. S. L. T. C. 15, 593 (1931).
Röhm, O. (1): Collegium 1913, 374; (2): Der Gerber 53, 23 (1927).
Sadlon, C.: Gerber 17, 283 (1891).
Simskaja, A. M.: Ref. Collegium 1936, 473.
Schlichte, A. A.: J. A. L. C. A. 10, 526, 585 (1915).
Schöberl, A.: Collegium 1936, 412.
Schroeder, J. v.: Gerbereichemie (Berlin 1898).
Schroeder, J. v. u. Schmitz-Dumont: Dinglers Polytechn. Journ. 301, 90 (1896).
Schtykan, B.: Ref. Collegium 1930, 338.
Schultz, G. W.: J. A. L. C. A. 23, 356 (1928).
Spiers, C. H.: J. I. S. L. T. C. 18, 114 (1934).
Stather, F. (1): Gerber 53, 9 (1927); (2): Haut-und Lederfehler, Wien: Julius Springer, 1934.
Stather, F. u. H. Herfeld: Collegium 1934, 317.
Stiasny, E. (1): Gerbereichemie (Chromgerbung), Dresden und Leipzig: Th. Steinkopff, 1931; (2): Der Gerber 32, 200, 214, 228, 242, 258, 272, 288 (1906).
Stiasny, E. u. R. Würtenberger: Collegium 1923, 43.
Theis, E. R. (1): J. A. L. C. A. 26, 352 (1931); (2): Ebenda 23, 4 (1928).
Thompson, F. C. u. W. R. Atkin: J. I. S. L. T. C. 4, 15 (1920).
Thompson, F. C. u. Suzuki: J. I. S. L. T. C. 1, 140 (1917).
Thuau, U. J.: Collegium 1908, 362.
Vagda-Kalender, Gerbereichemisches Taschenbuch, Dresden und Leipzig: Th. Steinkopff, 1932.
Whetzel, J. C.: Leather Trades Rev. 1917, 325.
Wilson, J. A.: Die Chemie der Lederfabrikation, 2. Aufl., deutsche Bearbeitung von F. Stather u. M. Gierth, Wien: Julius Springer, 1930.
Wilson J. A. u. G. Daub: Ind. engin. Chem. 16, 602 (1924).
Wilson J. A. u. A. F. Gallun jr.: Ind. engin. Chem. 15, 267 (1923). Vgl. auch unter Wilson S. 265 ff.
Wood, J. T., siehe unter Wilson S. 263.
Wood, J. T. u. D. J. Law: Collegium 1912, 121.
Woodroffe, D.: J. I. S. L. T. C. 14, 353 (1930).
Goldenberg, A. M.: Collegium 1926, 364.
Paeßler, J.: Die Nachprüfung des Gewichtes der Rohhäute, Freiberg 1924.
Wilson, J. A. u. E. J. Kern: Ind. engng. Chem. 18, 312 (1926).
Abt, G.: Cuir techn. 14, 515 (1925).
Ackermann, W.: Collegium 1930, 74.
Albers, H.: Angew. Chemie 49, 448 (1936).
Althausen, L.: Gerber 56, 4 (1930).
Anson, M. L.: Science 81, 467 (1935).
Atkin, W. R. u. G. W. Douglas: J. A. L. C. A. 19, 528 (1924).
Balls, A. K. u. F. Köhler: Ber. Dtsch. chem. Ges. 64, 34, 294 (1931).
Bamann, E. u. P. Laeverenz: Ztschr. physiol. Chem. 223, 18 (1934).
Baumstark u. Cohnheim: Ztschr. physiol. Chem. 65, 477 (1910).
Becker, H.: (1) Ztschr. öffentl. Chem. 10, 447 (1904); (2): Collegium 1909, 169.
Bergmann, M.: (1) Collegium 1927, 576; (2): Collegium 1932, 751.
Bergmann, M. u. O. Dietsche: Collegium 1929, 583.
Bergmann, M. u. F. Föhr: Biochem. Ztschr. 250, 568 (1932).
Bergmann, M., M. Lissitzin u. G. Schuck: Collegium 1931, 132.
Bergmann, M. u. G. Pojarlieff: Collegium 1932, 608.
Bergmann, M., G. Pojarlieff u. H. Thiele: Collegium 1933, 581.
Berliner, Ch.: Cuir techn. 19, 275 (1930).
Bersin, Th.: Ztschr. physiol. Chem. 222, 177 (1933).
Bersin, Th. u. W. Logemann: Ztschr. physiol. Chem. 220, 209 (1933).
Bertho, A. u. W. Graßmann: Biochem. Praktikum, Berlin und Leipzig: Walter de Gruyter u. Co. 1936.
Berzelius: Lehrbuch der Chemie, Dresden und Leipzig: Arnoldsche Buchhandlung 1837.
Boidin, A. (1): Cuir techn. 18, 440 (1929); (2): Chim. et Ind., Sonder.-Nr. 17, 485 (1927).
Buchner, E.: Ber. Dtsch. chem. Ges. 30, 117, 1100, 2668 (1897); 31, 209, 508, 1084, 1090 (1898); 32, 127 (1899).
Chiesa, L.: Boll. R. Staz. Industria Pelli. 4, 112 (1926).
Cruess, W. u. F. H. Wilson: J. A. L. C. A. 8, 180 (1913).
Dyckerhoff, H., H. Miehler u. V. Tadsen: Biochem. Ztschr. 268, 17 (1934).
Eberle, G.: Collegium 1910, 372.
Eberle, G. u. L. Krall: Collegium 1911, 445.
Eitner, W. (1): Gerber 24, 127, 166, 178, 204 (1898); (2): ebenda 29, 111 (1903); (3): ebenda 36, 77 (1910).
Euler, H. v. (1): Chemie der Enzyme. 3. Aufl. München: J. F. Bergmann 1925; (2): Ztschr. physiol. Chem. 235, 104 (1935); 239, 85 (1936); 237, 221 (1935); 245, 1 (1937); 242, 215 (1936).
Euler, H. v. u. K. Josephson: Ztschr. physiol. Chem. 133, 279 (1923/24).
Ewald, A. u. W.Kühne: Verh. d. Naturhist. med. Vereins zu Heidelberg 1, Heft 5 (1876).
Fodor, A. u. L. Frankenthal: Biochem. Ztschr. 228, 101 (1930).
Frankel, M.: Biochem. Ztschr. 207, 53 (1929).
Gabrilow, N. J. u. A. Simskaja: Biochem. Ztschr. 244, 238 (1931).
Gansser, A.: Taschenbuch des Gerbers, bearbeitet v. J. Jettmar, Leipzig: Bernh. Friedr. Voigt 1920.
Giusiana, E.: Collegium 1910, 14.
Goeller, K. H. (1): Collegium 1931, 334; (2): ebenda 1932, 950; (3): ebenda 1933, 547; (4): J. I. S. L. T. C. 17, 16 (1933).
Graßmann, W. (1): Neue Methoden und Ergebnisse der Enzymforschung, München: J.F. Bergmann 1928; (2): Angew. Chem. 44, 105 (1931); (3): Collegium 1934, 549; (4): Kolloid-Ztschr. 77, 205 (1936).
Graßmann, W., H. Dyckerhoffu. H. Eibeler: Ztschr.physiol. Chem. 189, 112 (1930).
Graßmann, W., H. Dyckerhoff u. O. v. Schönebeck: Ztschr. physiol. Chem. 186, 183 (1930).
Graßmann, W., J. Janicki u. F. Schneider: Stiasny-Festschr. 1937, 74.
Graßmann, W., O. v. Schönebeck u. H. Eibeier: Ztschr. physiol. Chem. 194, 124 (1931).
Groß, G.: Arch. exp. Pathol. Pharmakol. 58, 157 (1906).
Grynkraut, A.: J. A. L. C. A. 27, 577 (1932).
Gustavson, K. H.: J. A. L. C. A. 21, 206 (1926).
Hermbstädt: Chemisch-technologische Grundsätze der gesamten Ledergerberei. Bd. II, Berlin 1805.
Herzog, R. O. u. W. Jancke: Ber. Dtsch. chem. Ges. 59, 2487 (1926).
Jovanovits, J. A.: Collegium 1932, 761.
Jovanovits, J. A. u. A. Alge: Collegium 1932, 215.
Klanfer K. u. E. Römer: Collegium 1931, 738.
Kopeliowitsch, P. S. (1): Ref. Collegium 1932, 596; (2): ebenda 1931, 235.
Krall, L.: Fermente in der Gerberei, Societe Anonyme ehem. B. Siegfried, Zofingen, Schweiz 1918; Privatdruck.
Krebs, H. A.: Biochem. Ztschr. 220, 289 (1930).
Kubelka, V.: (1) Collegium 1928, 604; (2): ebenda 1931, 710.
Kubelka, V. u. K. Dousa: Collegium 1930, 66.
Kubelka, V. u. V. Nemec: Collegium 1936, 34.
Kubelka, V. u. J. Wagner (1): Collegium 1929, 247; (2): ebenda 1929, 328; (3): Gerber 52, 73 (1926).
Kühne, W.: Unters. a. d. physiol. Inst. Heidelberg 1, 219 (1877).
Küntzel, A. (1): Biochem. Ztschr. 209, 326 (1929); (2): Collegium 1926, 176; (3): Die Histologie der tierischen Haut, Dresden u. Leipzig: Th. Steinkopff 1925; (4): Gerber 56, 199 (1930); (5): Collegium 1932, 404; (6): ebenda 1934, 325; (7): ebenda 1935, 550; (8): Stiasny-Festschr. 1937, 191.
Küntzel, A. u. R. Biedermann (1): Collegium 1931, 495; (2): ebenda 1931, 167.
Küntzel, A. u. O. Dietsche: Collegium 1931, 136, 144, 155.
Küntzel, A., G. Marquardt u. O. Engel: Collegium 1934, 330.
Küntzel, A. u. B. Pototschnig (1): Collegium 1932, 480, 559, 571; (2): ebenda 1931, 475; (3): ebenda 1931, 647.
Lamb, M. C.: Die Chromlederfabrikation, Deutsche Übersetzung von E. Mezey. Berlin: Julius Springer 1925.
Lenk, E. (1): Collegium 1931, 732; (2): Collegium 1926, 559, 572.
Lepetit, R.: Cuir techn. 13, 250 (1924).
Liebig, J. v. u. H. Wöhler: Liebigs Ann. 22, 1 (1837).
Löhlein-Volhard in Glinkin, Methodik der Stoffwechselanalyse, 1916. Vgl. auch Volhard: Münch. med. Wchschr. 1903, 2129
W. Löhlein: Hofmeisters Berichte 7, 120 (1906).
Lohmann, O.: Biochem. Ztschr. 294, 188 (1937).
Marriott, R. H. (1): J. I. S. L. T. C. 5, 280 (1921); (2): ebenda 10, 132 (1926); (3): ebenda 16, 6 (1932).
Maschmann, E. u. E. Helmert: Ztschr. physiol. Chem. 223, 127 (1934).
McLaughlin, G. D., J. H. Highberger, F. O’Flaherty u. K. Moore: J. A. L. C. A. 24, 339 (1929).
Merlier, F.: Collegium 1930, 333.
Merrill, H.B. (1): Ind. engin. Chem. 19, 382 (1927); (2): J.A.L.C.A. 28, 288 (1933).
Merrill, H. B. u. J. W. Fleming (1): J. A. L. C. A. 22, 139 (1927); (2): ebenda 22, 274 (1927).
Möller, W.: Collegium 1918, 105.
Mörner: Ztschr. physiol. Chem. 18, 225 (1894).
Nabholz, J.: Collegium 1936, 13.
Nauen, F.: Collegium 1931, 151.
Negelein, H.: Biochem. Ztschr. 287, 329 (1936); 289, 436 (1937).
Northrop, J. H. u. M. Kunitz: Ergebn. d. Enzymforsch. 2, 104 (1933); Science 80, 505 (1934); J. gen. Physiol. 16, 267, 295, 313 (1932); 18, 433 (1935).
Oppenheimer, C.: Die Fermente und ihre Wirkungen. 5. Aufl. Leipzig: G. Thieme 1925/29.
Oppenheimer, C. u. R. Kuhn: Lehrbuch der Enzyme. 5. Aufl. Leipzig: G. Thieme 1927.
Oppenheimer, C. u. L. Pincussen: Die Methodik der Fermente. Leipzig: G. Thieme 1929.
Payen, A. u. J. Persoz: Ann. Chim. Phys. 53, 73 (1833).
Pilz, E.: Gerber 61, 18, 26, 36, 51 (1935).
Procter, H. R.: The Principles of Leather Manufacture. 2. Aufl. London: E. & F. N. Spon 1922.
Robiquett, erwähnt in Extrait du procès verbal de la Société de Pharmacie de Paris, Séance du 7° mars 1838.
Röhm u. Haas Co.: J. A. L. C. A. 16, 516 (1923).
Rona, P. H., Kleinmann u. E. Dreßler: Biochem. Ztschr. 228, 6 (1930).
Rona, P. u. E. Mislowitzer: Biochem. Ztschr. 196, 197; 200, 152; 202, 453 (1928).
Rona, P. u. H. A. Oelkers: Biochem. Ztschr. 217, 50 (1930).
Rosenthal, G. J.: J. A. L. C. A. 11, 463 (1916).
Sagoschen, J. A.: Allg. Lederind.-Ztg. 36, Nr. 8 (1934); 37, Nr. 1, 2, 3 (1935).
Sand, H. J. S. in J.T. Wood (1): S. 65ff.
Schindler, W.: Collegium 1935, 186.
Schneider jr., J. u. A. Hajek: Biochem. Ztschr. 195, 403 (1928).
Schneider jr., J. u. A. Vlcek (1): Collegium 1928, 22; (2): ebenda 1927, 342; (3): Gerber 53, 45 (1927).
Schtykan, B.: Ref. Collegium 1931, 190.
Schwann, T.: Müllers Archiv 1836, 90.
Seymour-Jones, A. (1): J. I. S. L. T. C. 4, 60 (1920); (2): ebenda 2, 288 (1918).
Shermann, H. C. u. D. E. Neun: Journ. Amer. chem. Soc. 38, 2199 (1916).
Simon, E.: Berlin. Ber. 1893, Nr. 51 (23. XII. 1893).
Ssadikoff, W.: Ztschr. physiol. Chem. 41, 15 (1904); 46, 387 (1906).
Stather, F.: Haut-und Lederfehler. Wien: Julius Springer 1934.
Stather, F. u. H. Machon (1): Collegium 1931, 719; (2): ebenda 1931, 721.
Stiasny, E. (1): Gerbereichemie (Chromgerbung). Dresden und Leipzig: Th. Steinkopff 1931; (2): Collegium 1929, 608.
Stiasny, E. u. W. Ackermann: Collegium 1923, 33, 74.
Stiasny, E. u. S. R. Das Gupta: Collegium 1925, 57.
Sumner, J. B.: Ber. Dtsch. chem. Ges. 63, 582 (1930).
Sumner, J. B. u. D. B. Hand: Journ. biolog. Chem. 76, 149 (1928); Journ. Amer chem. Soc. 51, 1255 (1929).
Theorell, H.: Biochem. Ztschr. 272, 153 (1934).
Thomas, A. W. u. F. L. Seymour Jones: Journ. Amer. chem. Soc. 45, 1515 (1923).
Vagda-Kalender, Gerbereichemisches Taschenbuch. Dresden und Leipzig: Th. Steinkopff 1932.
Vigezzi, E.: Boll. R. Staz. Industria Pelli 11, 371 (1933).
Vlcek, A. (1): Gerbtchn. Rdsch. 11, 13, 22, 35, 43 (1935); (2): Gerber 55, 208, 219 (1929); (3): ebenda 59, 47 (1933); (4): Collegium 1935, 546.
Waldschmidt-Leitz, E. (1): Ztschr. physiol. Chem. 132, 181 (1924); (2): Naturwiss. 18, 644 (1930); (3): ebenda 18, 952 (1930); (4): Die Enzyme. Braunschweig: Vieweg u. Sohn 1926.
Waldschmidt-Leitz, E. u. G. Künstner: Ztschr. physiol. Chem. 171, 70 (1927).
Waldschmidt-Leitz, E. u. G. v. Schuckmann: Ztschr. physiol. Chem. 184, 56 (1929).
Warburg, O. u. W. Christian: Biochem. Ztschr. 234, 458 (1932); 285, 81 (1936); 286, 140 (1936); 287, 291 (1936).
Willstätter, R.: Untersuchungen über Enzyme. Berlin: Julius Springer 1928.
Willstätter, R. u. E. Waldschmidt-Leitz in B. Willstätter, S. 1390.
Willstätter, R., E. Waldschmidt-Leitz u. F. Memmen: Ztschr. physiol. Chem. 125, 93 (1932).
Wilson, J. A. (1): Die Chemie der Lederfabrikation. 2. Aufl. Deutsche Bearbeitung von F. Stather u. M. Gierth. Wien: Julius Springer 1930; (2): Ind. engin. Chem. 12, 1087 (1920); (3): J. A. L. C. A. 12, 108 (1917).
Wilson, J. A. u. G. Daub: Ind. engin. Chem. 13, 1137 (1921).
Wilson, J. A. u. A. F. Gallun jr: Ind. engin. Chem. 15, 71 (1923).
Wilson, J.A. u. H.B. Merrill (1): Ind. engin. Chem. 18, 185 (1926); (2): ebenda 21, 2 (1926); (3): J. A. L.C. 21, 50 (1926).
Wohlgemuth, J.: Grundriß der Fermentmethoden. Berlin: Julius Springer 1913.
Wood, J. T. (1): Das Entkälken und Beizen von Fellen. Deutsche Übersetzung von J. Jettmar. Braunschweig: Viewegu. Sohn 1914; (2): Ind. engin. Chem. 13, 1135 (1921).
Wrink, B. U.: Naturwiss. 137, 411 (1936).
Atkin, W. R. (1): J. I. S. L. T. C. 17, 575 (1933); (2): J. I. S. L. T. C. 17, 220 (1933); (3): J. I. S. L. T. C. 4, 248, 268 (1920).
Atkin, W. R. u. J. M. Campos: J. I. S. L. T. C. 6, 406 (1924).
Balderston, L.: J. A. L. C. A. 11, 309 (1916).
Bergmann, M., M. Münz u. L. Seligsberger: Collegium 1930, 520.
Blank, J. H.: J. A. L. C. A. 27, 380 (1932).
Chambard, P. u. M. Queroix: J. I. S. L. T. C. 9, 218 (1925).
Chambard, P. u. R. Garnot: J. I. S. L. T. C. 21, 138 (1937).
Cobb, R. M. u. F. S. Hunt: J. A. L. C. A. 20, 341 (1925).
Cohn, E. J., A. A. Green u. M. H. Blanchard: Journ. Amer. chem. Soc. 59, 509 (1937).
Dahl, A.: Diskussionsbemerkung. Collegium 1924, 96.
Donnan, F. G.: J. I. S. L. T. C. 17, 136 (1933).
Eitner, W. u. E. Stiasny: Gerber 1905, 125.
Elöd, E. u. E. Silva: Ztschr. physikal. Chem. 137, 142 (1928).
Elöd, E. u. W. Siegmund: Collegium 1932, 135.
Felzmann, C.: Collegium 1933, 373.
Gerngroß, O. u. R. Gorges: Collegium 1926, 398.
Grasser, G.: Collegium 1920, 353.
Graßmann, W. u. F. Schneider mit J. Janicki, L. Klenk u. G. Richter: Collegium 1937, 522.
Gustavson, K. H. (1): Ind. engin. Chem. 23, 1298 (1931); (2): J. A. L. C. A. 22, 60 (1927); (3): J. I. S. L. T. C. 21, 4 (1937); (4): J. A. L. C. A. 18, 568 (1923).
Kubelka, V.: Collegium 1918, 357.
Küntzel, A.: Collegium 1930, 218.
Küntzel, A. u. R. Biedermann: Collegium 1931, 495.
Küntzel, A. u. K. Buchheimer: Collegium 1930, 205.
Küntzel, A. u. W. Preisentanz: Collegium 1930, 577.
Küntzel, A., R. Kinzer u. E. Stiasny: Collegium 1934, 213.
Lloyd, D. J. (1): J. I. S. L. T. C. 17, 245 (1933); (2): Biochem. Journ. 21, 1352 (1927).
Loeb, J.: Die Eiweißkörper und die Theorie der kolloiden Erscheinungen. Wien: Julius Springer 1924.
Mezey, E.: Collegium 1937, 277.
Otto, G.: Collegium 1935, 586.
Page, R. O. u. A. W. Page: Ind. engin. Chem. 19, 1264 (1927).
Pleass, W. B.: J. I. S. L. T. C. 18, 464 (1934).
Procter, H. R. (1): Kolloidchem. Beih. 2, 243 (1911); (2): Collegium 1912, 687; (3): The Principles of Leather Manufacture, 2. Aufl., London: E. u. F. N. Spon 1922.
Procter, H. R. u. J. A. Wilson: Journ. chem. Soc. London 109, 307 (1916).
Sapegin, F. A. u. M. S. Strojeff: Russ. Led. Schuh 1935, 393; n. Referat Collegium 1936, 368.
Sawayama, S.: Journ. Fac. Agricult. Hokkaido Imp. Univ. 31, 1 (1931).
Schindler, W. u. K. Klanfer (1): Private Mitteilung; (2): Collegium 1929, 125.
Schindler, W., E. Flaschner u. K. Klanfer: Kolloidchem. Beih. 31, 149 (1930).
Seymour-Jones, A.: Collegium 1912, 622.
Stiasny, E. (1): Collegium 1924, 96; (2): Collegium 1908, 337.
Theis, E. R. u. A. W. Goetz (1): J. A. L. C. A. 26, 505 (1931); (2): J. A. L. C. A. 27, 109 (1932); (3): J. A. L. C. A. 27, 570 (1932); (4): J. A. L. C. A. 28, 193 (1933).
Theis, E. R. u. E. J. Schafferl (1): Journ. Tech. Assoc. Fur Ind. 7, 55 (1936); (2): Journ. Techn. Assoc. Fur Ind 7, 67 (1936).
Theis, E. R. u. E. J. Serfass (1): J. A. L. C. A. 30, 166 (1935); (2): J. A. L. C. A. 30, 235 (1935).
Weber, H. H.: Biochem. Ztschr. 218, 1 (1930).
Weber, H. H. u. D. Nachmannsohn: Biochem. Ztschr. 204, 215 (1929).
Wilson, J. A.: Die Chemie der Lederfabrikation. 2. Aufl. Wien: Julius Springer 1930.
Wilson, J. A. u. W. H. Wilson: Journ. Amer. chem. Soc. 40, 886 (1918).
Winetzkaja, E. L: Russ. Led.-Ber. 1934, 77; n. Referat Collegium 1937, 57.
Author information
Authors and Affiliations
Editor information
Editors and Affiliations
Additional information
Besonderer Hinweis
Dieses Kapitel ist Teil des Digitalisierungsprojekts Springer Book Archives mit Publikationen, die seit den Anfängen des Verlags von 1842 erschienen sind. Der Verlag stellt mit diesem Archiv Quellen für die historische wie auch die disziplingeschichtliche Forschung zur Verfügung, die jeweils im historischen Kontext betrachtet werden müssen. Dieses Kapitel ist aus einem Buch, das in der Zeit vor 1945 erschienen ist und wird daher in seiner zeittypischen politisch-ideologischen Ausrichtung vom Verlag nicht beworben.
Rights and permissions
Copyright information
© 1938 Springer-Verlag Wien
About this chapter
Cite this chapter
Herfeld, H., Balányi, D. (1938). Die Arbeiten der Wasserwerkstatt. In: Ackermann, W., et al. Die Wasserwerkstatt. Handbuch der Gerbereichemie und Lederfabrikation, vol 1 / 2. Springer, Vienna. https://doi.org/10.1007/978-3-7091-2316-4_2
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-7091-2316-4_2
Publisher Name: Springer, Vienna
Print ISBN: 978-3-7091-2317-1
Online ISBN: 978-3-7091-2316-4
eBook Packages: Springer Book Archive