Zusammenfassung
Schwerpunkt: Brandstiftungsdelikte
This is a preview of subscription content, log in via an institution.
Buying options
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Learn about institutional subscriptionsNotes
- 1.
Nach BGHSt 51, 236 = NJW 2007, 2130 = NStZ 2007, 640 = StV 2007, 581 (Anm. Dehne-Niemann Jura 2008, 530; Bosch JA 2007, 743; Geppert JK 2007 StGB § 306b/3; RÜ 2007, 425; RA 2007, 387; LL 2007, 605; famos 8/2007; Radtke NStZ 2007, 642).
- 2.
Kein Beginn der Prüfung mit dem schwereren § 306b StGB, da dieser abgelehnt wird (s. u.); stattdessen eskalierender Aufbau Beginn mit § 306 StGB und nicht mit § 306a StGB, um Inzidentprüfungen und Sprünge in der Unrechtsschwere der geprüften Delikte zu vermeiden. Anderer Aufbau vertretbar.
- 3.
Didaktisch zu §§ 306 ff. StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1005 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 1062 ff.; Geppert Jura 1989, 417 und 473; Rengier JuS 1998, 397; Geppert Jura 1998, 597; Cantzler JA 1999, 474; Müller JA 2001, 517; Wrage JuS 2003, 985; Knauth Jura 2005, 230.
- 4.
Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1010; aus der Rspr. vgl. BGHSt 1, 158 = NJW 1951, 669; BGHSt 6, 107 = NJW 1954, 1335.
- 5.
Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306 Rn. 14 m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).
- 6.
Vgl. Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1021 m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).
- 7.
Vgl. nur Wolters, in: SK-StGB, 127. Lfg. 2011, § 306 Rn. 12: „Auffangtatbestand“.
- 8.
Hierzu Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306 Rn. 15 ff.; ausf. Wrage JR 2000, 360; aus der Rspr. vgl. RGSt 8, 33; OGHSt 1, 53; OGHSt 2, 209; BGHSt 20, 230 = NJW 1965, 1923; BGH NStZ 2001, 252 = StV 2001, 232; BGHSt 48, 14 = NJW 2003, 302 = NStZ 2003, 204 = StV 2003, 27 (Anm. Martin JuS 2003, 409; Otto JK 2003 StGB § 306a/3 und 4; LL 2003, 490; RA 2003, 66; famos 2/2003; Radtke NStZ 2003, 432; Wolff JR 2003, 391); BGH 2 StR 266/07; BGH 1 StR 578/12.
- 9.
Didaktisch zur Einwilligung B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 438 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 655 ff.; Bergmann JuS 1989, L65; Amelung/Eymann JuS 2001, 937; Rönnau Jura 2002, 595 und 665; Otto Jura 2004, 679; Rönnau JuS 2007, 18; Beckert JA 2013, 507.
- 10.
Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 306a Rn. 4; vgl. auch Koranyi JuS 2014, 241.
- 11.
Zur sog. Entwidmung Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306a Rn. 4a m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).
- 12.
Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 306a Rn. 3; aus der Rspr. vgl. RGSt 23, 102; RGSt 60, 136; OGHSt 1, 244; BGHSt 26, 121 = NJW 1975, 1369 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 77; Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 86; Hassemer JuS 1975, 597; Brehm JuS 1976, 22); BGH 3 StR 242/84; BGH 2 StR 475/92; BGH StV 1994, 241.
- 13.
Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1036; aus der Rspr. vgl. RGSt 60, 137.
- 14.
Hierzu zsf. Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1049 f.; Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 306a Rn. 17 ff.; Hillenkamp, 40 Probleme aus dem Strafrecht BT, 12. Aufl. 2013, 15. Problem; aus der Rspr. vgl. OGHSt 1, 244; BGHSt 26, 121 = NJW 1975, 1369 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 77; Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 86; Hassemer JuS 1975, 597; Brehm JuS 1976, 22); BGH NJW 1982, 2329 = NStZ 1982, 420 = StV 1984, 246 (Anm. Seier JA 1983, 45; Geppert JK 1983 StGB § 306/2; Hassemer JuS 1983, 229; Bohnert JuS 1984, 182; Hilger NStZ 1982, 421); BGH NStZ 1985, 408; BGHSt 34, 115 = NJW 1987, 140 (Anm. Schneider Jura 1988, 460; Kratzsch JR 1987, 360); BGHSt 35, 283 = NJW 1988, 3025 = NStZ 1988, 407 = StV 1990, 160 (Anm. Kindhäuser StV 1991, 161); BGHSt 36, 221 = NJW 1989, 2900 = NStZ 1990, 184 = StV 1990, 19 (Anm. Schmitz JA 1989, 534; Geppert JK 1990 StGB § 306 Nr. 3/1); BayObLG NJW 1994, 396 (§ 111 StGB) = NStZ 1994, 133 (Anm. Schwane JA 1994, 188); BGHSt 43, 8 (§ 30a BtMG) = NJW 1997, 1717 = NStZ 1997, 344 = StV 1997, 305 (Anm. Paul NStZ 1998, 222; Lenckner NStZ 1998, 257; Zaczyk JR 1998, 256); BGH NStZ 1999, 32 = StV 1998, 662 (Anm. Eisele JA 1999, 542; Martin JuS 1999, 405; Geppert JK 1999 StGB § 306a/1; Wolters JR 1999, 208); BGH NStZ 2014, 404 (Anm. RÜ 2014, 576; Nestler NStZ 2014, 406).
- 15.
Im angegebenen Sinne diff. BGHSt 26, 121 (123 ff.); Eisele BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1050; gänzlich ablehnend wohl Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306a Rn. 2a.
- 16.
Vgl. Wrage JuS 2003, 985 (988).
- 17.
A.A. vertretbar.
- 18.
Zsf. hierzu Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1055; Klesczewski HRRS 2013, 465; aus der Rspr. vgl. BGH NStZ 1999, 32 = StV 1998, 662 (Anm. Eisele JA 1999, 542; Martin JuS 1999, 405; Geppert JK 1999 StGB § 306a/1; Wolters JR 1999, 208); BGH NStZ-RR 2000, 209 = StV 2001, 16 (Anm. Geppert JK 2001 StGB § 306b/2; LL 2001, 334; RA 2000, 412); BGH NJW 2001, 765 = NStZ 2000, 196 = StV 2001, 231 (Anm. Baier JA-R 2001, 148; RA 2001, 155; LL 2001, 334; Kreß JR 2001, 315; Wolff JR 2002, 94); BGH StV 2001, 232; BGH 3 StR 32/02; BVerfGK 18, 222 (Anm. Satzger JK 2011 StGB § 306b/5); BGH NJW 2011, 2148 = NStZ 2012, 214 = StV 2012, 468 (Anm. Bosch JK 2011 StGB § 306a/7; RA 2011, 493; Bachmann/Goeck JR 2012, 349).
- 19.
S. o.
- 20.
Vgl. Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 306 Rn. 13 m. w. N.
- 21.
S. nur Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1036.
- 22.
Didaktisch zu § 303 StGB Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 453 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 2, 17. Aufl. 2015, Rn. 346 ff.; Satzger Jura 2006, 428; Waszczynski JA 2015, 259.
- 23.
Didaktisch zu § 305 StGB Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 489 ff.
- 24.
Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306 Rn. 24.
- 25.
Didaktisch zu § 263 StGB Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 517 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, 17. Aufl. 2015, Rn. 491 ff.; Samson JA 1978, 469, 564 und 625; Hansen Jura 1990, 510; Ranft Jura 1992, 66; Geerds Jura 1994, 309; Otto Jura 2002, 606; Kindhäuser/Nikolaus JuS 2006, 193, 293 und 590.
- 26.
Didaktisch zu § 25 I 2. Var. StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1243 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 873 ff.; Murmann JA 2008, 321; Koch JuS 2008, 399 und 496.
- 27.
Prüfung vor § 265 StGB, da dieser ausdrücklich gegenüber einem Betrug subsidiär ist.
- 28.
Zutreffend objektive Definition bei Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 263 Rn. 14; die wohl h. M. allerdings subjektiviert das Merkmal der Täuschung („Ziel der Irreführung“), vgl. nur Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 521.
- 29.
Zum Tatsachenbegriff z. B. Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 263 Rn. 52 ff.
- 30.
Zur unproblematischen mittelbaren Täterschaft bei vorsatzlos handelndem Werkzeug vgl. etwa Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 25 Rn. 25; aus der Rspr. vgl. RGSt 39, 298; RGSt 47, 148; RGSt 62, 369; RGSt 70, 212; BGHSt 9, 370 = NJW 1957, 29 (Anm. Traub NJW 1957, 431); OLG Stuttgart 2 Ss 49/59; OLG Stuttgart NJW 1962, 502 (Anm. Merkert NJW 1962, 1023); BGH NJW 1981, 1744 = NStZ 1981, 437 (Anm. Tiedemann JR 1981, 470); BGHSt 30, 363 (Flusssäure) = NJW 1982, 1164 = NStZ 1982, 197 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 52; Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 24 Rn. 1 ff.; Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 20; Geilen JK 1982 StGB § 22/7; Hassemer JuS 1982, 703; Kühl JuS 1983, 180; Seier JA 1982, 369; Teubner JA 1984, 144; Sippel NJW 1983, 2226; Küper JZ 1983, 361); BGH NStZ 1994, 35; BGH NJW 1995, 152 = NStZ 1995, 131 (Anm. Schroeder JR 1995, 95; Brocker wistra 1995, 292); BGH NStZ 1996, 610; BGH NStZ 2013, 103 (Anm. Jäger JA 2013, 71).
- 31.
Anlässlich des diesem Fallteil zugrunde gelegten Urteils knapp und didaktisch zur Repräsentantenhaftung LL 2007, 605 (610).
- 32.
BGHSt 51, 236 (239).
- 33.
Vgl. nur Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 25 Rn. 24; Herzberg JA 1985, 131, 177, 265 und 336; Neumann JA 1987, 244; Timpe StraFo 2013, 358 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).
- 34.
Hierzu vgl. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 263 Rn. 191 f.
- 35.
Vgl. BGHSt 51, 236 (238 f.).
- 36.
Didaktisch zum Versuch B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 631 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1192 ff.; Roxin JuS 1979, 1; Kühl JuS 1979, 718 und 874, JuS 1980, 120, 273, 506, 650 und 811, JuS 1981, 193, JuS 1982, 110 und 189; Rath JuS 1998, 1006 und 1106, JuS 1999, 32 und 140; Fahl/Scheuermann-Kettner JA 1999, 124; Putzke JuS 2009, 894, 985 und 1083; Rönnau JuS 2013, 879; Krack JA 2015, 905.
- 37.
S. etwa Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 582 f.
- 38.
Didaktisch zu § 265 StGB Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 695 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 2, 17. Aufl. 2015, Rn. 710 ff.; Ranft Jura 1985, 393; Geppert Jura 1998, 382.
- 39.
Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 265 Rn. 12; vgl. auch Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 265 Rn. 10; aus der Rspr. vgl. BGHSt 51, 236 = NJW 2007, 2130 = NStZ 2007, 640 = StV 2007, 581 (Anm. Dehne-Niemann Jura 2008, 530; Bosch JA 2007, 743; Geppert JK 2007 StGB § 306b/3; RÜ 2007, 425; RA 2007, 387; LL 2007, 605; famos 8/2007; Radtke NStZ 2007, 642).
- 40.
Prüfung erst nach den §§ 303, 305, 263, 265 StGB, um längere Inzidentprüfungen i. R. d. Ermöglichungsabsicht zu vermeiden, andere Handhabung möglich.
- 41.
Hierzu Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1071 ff.; Hillenkamp. 40 Probleme aus dem Strafrecht BT, 12. Aufl. 2013, 16. Problem; Hecker GA 1999, 332; aus der Rspr. vgl. BGHSt 45, 65 = NJW 2000, 2517 = NStZ 1999, 396 = StV 1999, 604 (Anm. Ambos NStZ 1999, 404; Nill-Theobald JR 2000, 202; Werle JZ 1999, 1181); BGHSt 45, 211 = NJW 2000, 226 = StV 2000, 133 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 78; Kudlich JA 2000, 361; Martin JuS 2000, 503; Rönnau JuS 2001, 328; Otto JK 2000 StGB § 306b/1; LL 2000, 479; RÜ 2000, 71; RA 2000, 99; Radtke JR 2000, 428); BGH NJW 2000, 3581 = StV 2000, 15 (Anm. Baier JA-R 2001, 26; RÜ 2000, 509; RA 2000, 702; LL 2001, 184; Liesching JR 2001, 126); BGH NStZ 2000, 197 = StV 2000, 136 (Anm. RA 2000, 235; Schlothauer StV 2000, 138); BGH NStZ-RR 2000, 209 = StV 2001, 16 (Anm. Geppert JK 2001 StGB § 306b/2; LL 2001, 334; RA 2000, 412); LG Kiel StV 2003, 675 (Anm. RÜ 2004, 85; Ostendorf StV 2003, 676); BGH NStZ-RR 2004, 366 (Anm. RA 2004, 785); BGH NStZ-RR 2005, 76 = StV 2005, 391 (Anm. Kudlich JuS 2005, 473; RA 2005, 101); BGHSt 51, 236 = NJW 2007, 2130 = NStZ 2007, 640 = StV 2007, 581 (Anm. Dehne-Niemann Jura 2008, 530; Bosch JA 2007, 743; Geppert JK 2007 StGB § 306b/3; RÜ 2007, 425; RA 2007, 387; LL 2007, 605; famos 8/2007; Radtke NStZ 2007, 642); BGH NStZ 2008, 571 = StV 2008, 577 (Anm. Dehne-Niemann StV 2008, 577); BGH 3 StR 74/08 (Anm. RA 2008, 518; RÜ 2008, 507); BVerfGK 18, 222 (Anm. Satzger JK 2011 StGB § 306b/5); BGH NStZ 2014, 404 (Anm. RÜ 2014, 576; Nestler NStZ 2014, 406).
- 42.
Vgl. bereits die Nachweise in vorheriger Fußnote.
- 43.
Vgl. Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1073; aus der Rspr. vgl. BGHSt 51, 236 = NJW 2007, 2130 = NStZ 2007, 640 = StV 2007, 581 (Anm. Dehne-Niemann Jura 2008, 530; Bosch JA 2007, 743; Geppert JK 2007 StGB § 306b/3; RÜ 2007, 425; RA 2007, 387; LL 2007, 605; famos 8/2007; Radtke NStZ 2007, 642); BGH 3 StR 74/08 (Anm. RA 2008, 518; RÜ 2008, 507).
- 44.
Didaktisch zu § 211 StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 61 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 28 ff.; Otto Jura 1994, 141.
- 45.
Vgl. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 211 Rn. 70; Grünewald GA 2005, 502; Theile JuS 2006, 110 m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).
- 46.
S. BGHSt 51, 236 (239 ff.); Eisele BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1071.
- 47.
A.A. vertretbar.
- 48.
S. o.
- 49.
So BGHSt 51, 236 (243 f.).
- 50.
A.A. vertretbar.
- 51.
Abgewandelt und kombiniert nach BGH NJW 2000, 3581 = StV 2000, 15 (Anm. Baier JA-R 2001, 26; RÜ 2000, 509; RA 2000, 702; LL 2001, 184; Liesching JR 2001, 126); BGH NStZ 2010, 452 (Anm. LL 2010, 749; RA 2010, 238; Bachmann/Goeck ZIS 2010, 445.).
- 52.
Beibehalten des oben gewählten eskalierenden Aufbaus. Anderer Aufbau möglich.
- 53.
S. o.
- 54.
Vgl. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306 Rn. 15; aus der Rspr. vgl. BGH StV 2001, 576 (Anm. Schröder JA 2002, 367; Geppert JK 2002 StGB § 306a/2).
- 55.
Zsf. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306 Rn. 15 ff.; aus der Rspr. vgl. BGH NStZ 2010, 452 (Anm. LL 2010, 749; RA 2010, 238; Bachmann/Goeck ZIS 2010, 445); BGHSt 56, 94 = NJW 2011, 1090 = StV 2012, 470 (Anm. Kraatz Jura 2012, 627; Satzger JK 2011 StGB § 306a II/6; LL 2011, 726; RA 2011, 228; famos 5/2011; Bachmann/Goeck NJW 2011, 1091); BGH NJW 2011, 2148 = NStZ 2012, 214 = StV 2012, 468 (Anm. Bosch JK 2011 StGB § 306a/7; RA 2011, 493; Bachmann/Goeck JR 2012, 349); BGH NStZ-RR 2012, 309 = StV 2012, 471 (Anm. Satzger JK 2013 StGB § 242/18; Bachmann/Goeck ZJS 2012, 283); BGH 1 StR 578/12; BGH NJW 2014, 1123; BGH NStZ 2014, 647 = NStZ-RR 2013, 246 = StV 2013, 632 (Anm. Bosch JK 2013 StGB § 306a/9; RÜ 2013, 371).
- 56.
Vgl. Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1021 sowie obige Nachweise.
- 57.
Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 306 Rn. 37; Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1024; aus der Rspr. vgl. BGHSt 36, 305 = NJW 1990, 584 = NStZ 1990, 193 = StV 199, 49 (Anm. Hassemer JuS 1990, 587); BGH NJW 2003, 1824 = StV 2003, 397 (Anm. Petersohn JA 2003, 748; Rautenkranz JA 2003, 748; Otto JK 2004 StGB § 306/6).
- 58.
Vgl. Duttge Jura 2006, 15 (17).
- 59.
Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 228 Rn. 6.
- 60.
Zum traditionellen Streitstand (auch bzgl. der Konsequenzen des fehlenden subjektiven Rechtfertigungselements) vgl. B. Heinrich AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 385 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 4. Problem Prittwitz Jura 1984, 74; Herzberg JA 1986, 190; Rohrer JA 1986, 363; Herzberg JA 1986, 541; Scheffler Jura 1993, 617; Graul JuS 1994, L73; Graul JuS 1995, L41; Geppert Jura 1995, 103; Graul JuS 2000, L41; Meyer GA 2003, 807; Rönnau JuS 2009, 594; Berster GA 2016, 36 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).
- 61.
Hierzu vorige Fn.
- 62.
Vgl. schon BGHSt 2, 111 (114).
- 63.
Etwa B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 392.
- 64.
Vgl. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 32 Rn 27.
- 65.
A.A. vertretbar.
- 66.
„Entsprechende Anwendung“, so Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 32 Rn. 27.
- 67.
Hierzu Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 306a Rn. 17 Bachmann NStZ 2009, 667; Kraatz JuS 2012, 691; Piel StV 2012, 502; Kretschmer HRRS 2014, 231 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).
- 68.
Etwa Herzog, in: NK, 4. Aufl. 2013, § 306a Rn. 12.
- 69.
BGHSt 34, 115 (118).
- 70.
BGH NStZ 1988, 407 (408); BGH NStZ 2000, 197 (198); BGH NStZ-RR 2010, 279; vgl. auch m. w. N. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306a Rn. 5a.
- 71.
S. BGH NStZ 2010, 452 (Anm. LL 2010, 749; RA 2010, 238; Bachmann/Goeck ZIS 2010, 445); BGH NJW 2011, 2148 = NStZ 2012, 214 = StV 2012, 468 (Anm. Bosch JK 2011 StGB § 306a/7; RA 2011, 493; Bachmann/Goeck JR 2012, 349); BGH NStZ-RR 2012, 309 = StV 2012, 471 (Anm. Satzger JK 2013 StGB § 242/18; Bachmann/Goeck ZJS 2012, 283); BGH 1 StR 578/12; BGH NStZ 2014, 647 = NStZ-RR 2013, 246 = StV 2013, 632 (Anm. Bosch JK 2013 StGB § 306a/9; RÜ 2013, 371).
- 72.
BGH NStZ 2010, 452.
- 73.
A.A. vertretbar.
- 74.
Hierzu Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306a Rn. 10a ff.; Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1058; Fischer NStZ 1999, 13; aus der Rspr. vgl. BGH 3 StR 364/98; BGH NStZ 1999, 32 = StV 1998, 662 (Anm. Eisele JA 1999, 542; Martin JuS 1999, 405; Geppert JK 1999 StGB § 306a/1; Wolters JR 1999, 208); BGH NStZ-RR 2000, 209 = StV 2001, 16 (Anm. Geppert JK 2001 StGB § 306b/2; LL 2001, 334; RA 2000, 412).
- 75.
Vgl. Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 306a Rn. 11.
- 76.
Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1059; aus der Rspr. vgl. BGHSt 18, 271 = NJW 1963, 1069; BGHSt 19, 371 = NJW 1964, 1911; BGH NStZ 1999, 32 = StV 1998, 662 (Anm. Eisele JA 1999, 542; Martin JuS 1999, 405; Geppert JK 1999 StGB § 306a/1; Wolters JR 1999, 208); BGH NStZ 2009, 404 = StV 2009, 509; BGH NStZ 2014, 85 = StV 2014, 546; BGH NStZ-RR 2014, 111 = StV 2014, 483 (Anm. RÜ 2014, 97; LL 2014, 423).
- 77.
Vgl. Radtke, in. MK-StGB, 2. Aufl. 2014, § 306a Rn. 50.
- 78.
Unschöner Verweis nach unten, aber nicht zu vermeiden.
- 79.
Hierzu Radtke, in. MK-StGB, 2. Aufl. 2014, § 306a Rn. 50; Schroeder JuS 1994, 846; Geppert Jura 1996, 47; Wirsch JuS 2006, 400; Kretschmer StraFo 2009, 189 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).
- 80.
Lackner/Kühl, StGB, 28. Aufl. 2014, § 306a Rn. 7.
- 81.
Vgl. von Heintschel-Heinegg, in: BeckOK-StGB, Stand 01.12. 2015, § 306a Rn. 21 m. w. N.
- 82.
Didaktisch zur objektiven Zurechnung B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 239 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 325 ff.; Schlüchter JuS 1976, 312, 378 und 518, JuS 1977, 104; Ebert/Kühl Jura 1979, 561; Bloy JuS 1988, L41; Otto Jura 1992, 90; Erb JuS 1994, 449; v. Heintschel-Heinegg JA 1994, 31, 126 und 213; Puppe Jura 1997, 408, 513, 624 und Jura 1998, 21; Puppe ZJS 2008, 488 und 600; Schumann Jura 2008, 408; Kudlich JA 2010, 681; Frisch JuS 2011, 19, 116 und 205.
- 83.
Zu dieser Fallgruppe der objektiven Zurechnung B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 252, 1047 ff.; Rudolphi JuS 1969, 549; Spendel JuS 1974, 749; Bindokat JZ 1986, 421; Geppert Jura 1987, 668 (HIV); Mayer JuS 1990, 784 (HIV); Otto Jura 1991, 443; Frisch NStZ 1992, 1 und 62; Schroeder JuS 1994, 846; Cancio Meliá ZStW 1999, 357; Geppert Jura 2001, 490; Christmann Jura 2002, 679; Puppe ZIS 2007, 247; Lasson ZJS 2009, 359; Roxin JZ 2009, 399; Luzón Pena GA 2011, 295; Brand/Lotz JR 2011, 513 (Pozzing); Kretschmer NStZ 2012, 177; Hauck GA 2012, 202; Eisele JuS 2012, 577; Grünewald GA 2012, 364; Roxin GA 2012, 655; Oğlakcıoğlu HRRS 2013, 344; Walter NStZ 2013, 673; Timpe JR 2014, 52 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).
- 84.
Zu E s. u.
- 85.
Vgl. nur B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1049.
- 86.
Vgl. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 250 Rn. 13.
- 87.
A.A. vertretbar.
- 88.
Vgl. Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1061.
- 89.
A.A. vertretbar.
- 90.
Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306a Rn. 12.
- 91.
S. nur Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 15 Rn. 52 f.
- 92.
A.A. vertretbar.
- 93.
A.A. vertretbar.
- 94.
A.A. schwer vertretbar.
- 95.
Vgl. zsf. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 22 Rn. 10; Rudolphi, in: SK-StGB, 20. Lfg., 6. Aufl. 1993, § 22 Rn. 13; didaktisch zum unmittelbaren Ansetzen i. S. d. § 22 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 700 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1215 ff.; Kratzsch JA 1983, 420 und 578; Berz Jura 1984, 511; Sonnen/Hansen-Siedler JA 1988, 17; Bosch Jura 2011, 909; Rönnau JuS 2013, 879 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).
- 96.
Zu dieser Faustformel Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 22 Rn. 17.
- 97.
Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306b Rn. 1, 6; aus der Rspr. vgl. BGH NJW 1999, 3131 = NStZ 2000, 88 = StV 1999, 540 (Anm. Martin JuS 2000, 96; Kudlich JA-R 2000, 46; LL 2000, 172; Radtke NStZ 2000, 88; Stein JR 2000, 115); BGH NStZ-RR 2013, 137.
- 98.
Prüfung kann (anders als im folgenden Haupttext) auch abgekürzt werden, indem direkt auf die mangelnde Vorstellung des B1 bzgl. eines Betrugs eingegangen wird.
- 99.
Vgl. Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1071; Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306b Rn. 8; aus der Rspr. vgl. BGH NJW 2000, 3581 = StV 2000, 15 (Anm. Baier JA-R 2001, 26; RÜ 2000, 509; RA 2000, 702; LL 2001, 184; Liesching JR 2001, 126).
- 100.
Hierzu s. obige Nachweise.
- 101.
So Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1071 ff.; Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 306b Rn. 9.
- 102.
S. o.
- 103.
A.A. vertretbar.
- 104.
Vgl. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306b Rn. 10a; aus der Rspr. vgl. BGHSt 40, 106 = NJW 1994, 2102 = NStZ 1994, 486 = StV 1995, 134 (Anm. Schmidt JuS 1995, 81; Zopfs JuS 1995, 686); BGH 4 StR 60/99; BGHSt 45, 211 = NJW 2000, 226 = StV 2000, 133 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 78; Kudlich JA 2000, 361; Martin JuS 2000, 503; Rönnau JuS 2001, 328; Otto JK 2000 StGB § 306b/1; LL 2000, 479; RÜ 2000, 71; RA 2000, 99; Radtke JR 2000, 428); BGH NStZ 2008, 571 = StV 2008, 577 (Anm. Dehne-Niemann StV 2008, 577); BGH NStZ-RR 2013, 137.
- 105.
Auch möglich, den zu ermöglichenden § 263 StGB erst bei E zu prüfen, da die Absicht bei B1 recht deutlich fehlt.
- 106.
Didaktisch zu § 123 StGB Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, Rn. 657 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 519 ff.; Seier JA 1978, 622; Geppert Jura 1989, 378; Bernsmann Jura 1981, 337, 403 und 465; Kuhli JuS 2013, 115 und 211.
- 107.
Didaktisch zu § 305a StGB Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 497 ff.
- 108.
Didaktisch zu § 25 II StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1218 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 941 ff.; Marlie JA 2006, 613; Rönnau JuS 2007, 514; Seher JuS 2009, 1 und 304; Geppert Jura 2011, 30; Renzikowski JuS 2013, 481.
- 109.
Vgl. aber zur fraglichen Möglichkeit einer Mittäterschaft bei eigener Opferstellung B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1240; aus der Rspr. vgl. BGHSt 11, 268 (Verfolger) = NJW 1958, 836 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 11; Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 32; Spendel JuS 1969, 314; Scheffler JuS 1992, 920; Dehne-Niemann ZJS 2008, 351).
- 110.
Didaktisch zu § 26 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1283 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1033 ff.; Schulz JuS 1986, 933; Geppert Jura 1997, 299 und 358; Bock JA 2007, 599; Koch/Wirth JuS 2010, 203.
- 111.
Aufgrund tätergleicher Bestrafung vor einer (milderen, § 13 II StGB) Unterlassungstäterschaft zu prüfen.
- 112.
Hierzu B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1287 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 23. Problem; Hoyer, in: SK-StGB, 34. Lfg., 7. Aufl. 2000, § 26 Rn. 5 ff.; Hilgendorf Jura 1996, 9; Krüger JA 2008, 492; Timpe GA 2013, 145; aus der Rspr. vgl. RGSt 36, 402; RGSt 53, 189; BGH NJW 1951, 666; BGHSt 9, 370 = NJW 1957, 29 (Anm. Traub NJW 1957, 431); BGH 5 StR 147/79 (Anm. Geilen JK 1980 StGB § 26/1); BGH 1 StR 294/83; BGH NJW 1985, 924; BGH NStZ 1994, 29 = StV 1994, 16 (Anm. Otto JK 1994 StGB § 25 II/8); BGHSt 41, 242 = NJW 1995, 3065 = NStZ 1996, 130 = StV 1996, 91 (Anm. Schroeder JR 1996, 211); BGHSt 45, 373 = NJW 2000, 1877 = NStZ 2000, 321 = StV 2000, 260; BGH NStZ 2000, 421 (Anm. Otto JK 2001 StGB § 26/7; LL 2001, 32; RA 2000, 456); BGH NStZ 2001, 41; BGH StV 2001, 406; BGH NStZ 2006, 96 = NStZ-RR 2006, 10 (Anm. Satzger JK 2006 StGB § 211/49; Puppe NStZ 2006, 424); BGH NStZ 2008, 41 = StV 2007, 527 (Anm. Geppert JK 2008 StGB § 26/8); BGH NStZ 2008, 42; BGH NStZ 2009, 393 = StV 2009, 360.
- 113.
Zu dieser Ausgangsformel vgl. nur B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1287; Hoyer, in: SK-StGB, 34. Lfg., 7. Aufl. 2000, § 26 Rn. 5.
- 114.
Hierzu zsf. B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1312 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 24. Problem; Maaß Jura 1981, 514; Herzberg JuS 1983, 737; Suhr JA 1985, 629; Sommer JR 1986, 485; Deiters JuS 2006, 302; Rönnau JuS 2015, 19; aus der Rspr. vgl. RGSt 15, 315; RGSt 16, 25; BGH NStZ 1982, 156 (Anm. Sonnen JA 1982, 451); BGHSt 32, 345 = NJW 1984, 2300 = NStZ 1985, 131 = StV 1984, 321 (Anm. Sonnen JA 1984, 752; Geppert JK 1985 StPO § 136a; Meyer NStZ 1985, 134; Bruns StV 1984, 388; Schumann JZ 1986, 66); BGH NStZ 1984, 519 (Anm. Hassemer JuS 1985, 65); BGHSt 33, 356 = NJW 1986, 1764 = NStZ 1986, 162 (Anm. Hassemer JuS 1986, 814); BGH NJW 1996, 1604 = NStZ 1996, 338 = StV 1996, 424 (Anm. Sonnen JA 1996, 744); OLG Oldenburg NJW 1999, 2751 (Anm. Geppert JK 2000 StGB § 26/6); BGH NStZ 2008, 41 = StV 2007, 527 (Anm. Geppert JK 2008 StGB § 26/8).
- 115.
S. etwa Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 26 Rn. 5; ausführlich Nowak JuS 2004, 197.
- 116.
Didaktisch zu § 27 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1316 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1069 ff.; Murmann JuS 1999, 548; Geppert Jura 1999, 266; Gaede JA 2007, 757; Seher JuS 2009, 793.
- 117.
Didaktisch zu § 13 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 852 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1099 ff.; Maiwald JuS 1981, 473; Otto/Brammsen Jura 1985, 530, 592 und 646, Jura 1986, 37; Fahl/Scheurmann-Kettner JA 1998, 658; Ransiek JuS 2010, 490, 585 und 678; Kühl JA 2014, 507.
- 118.
Zur Ingerenz vgl. B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 957 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 29. Problem; Herzberg JuS 1971, 74; Herzberg JZ 1986, 986; Sowada Jura 2003, 236; Jasch NStZ 2005, 8; Kretschmer JA 2015, 589 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).
- 119.
Hierzu Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 955a; Grünewald GA 2005, 502; Theile JuS 2006, 110; aus der Rspr. vgl. RGSt 57, 193; RGSt 68, 407; BGHSt 4, 113 = NJW 1953, 1070; BGH NStZ-RR 1996, 131 = StV 1996, 131 (Anm. Otto JK 1996 StGB § 221/4; Stein JR 1999, 265); BGH NStZ 2000, 29; BGH NStZ-RR 2000, 329; BGH NJW 2003, 1060 = NStZ 2003, 312 = StV 2004, 600 (Anm. Otto JK 2003 StGB § 211/40; RÜ 2003, 121; RA 2003, 175; LL 2003, 486; Freund NStZ 2004, 123; Stein JR 2004, 79; Wilhelm NStZ 2005, 177); BGH NStZ 2004, 89 (Anm. RA 2003, 639; Schneider NStZ 2004, 91); BGH NStZ-RR 2006, 10 (Anm. Satzger JK 2006 StGB § 227/2); BGHSt 59, 68 = NJW 2014, 711 = NStZ 2014, 155 = StV 2014, 685 (Anm. Heghmanns ZJS 2014, 323; Bosch JK 2014 StGB § 263a/18; RÜ 2014, 305; LL 2014, 511; Trüg NStZ 2014, 157).
- 120.
Vgl. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 13 Rn. 57 (dort auf Täterschaft zugeschnitten und lediglich für die Beihilfe wegen § 27 II 2 StGB problematisiert).
- 121.
Vgl. ausf. Stree/Bosch, in: Sch/Sch, 29. Aufl. 2014, § 13 Rn. 35a.
- 122.
A.A. vertretbar.
- 123.
Hierzu allgemein Joecks, in: MK-StGB, 2. Aufl. 2011, § 25 Rn. 83 ff.; Krämer Jura 2005, 833; aus der Rspr. vgl. RGSt 39, 37 (Gummiball); RGSt 48, 58 (Gänsebucht) (Anm. Fahl JA 1995, 845; Fahl JA 2004, 287); RGSt 64, 425; BGH 1 StR 206/87.
- 124.
A.A. vertretbar.
- 125.
Didaktisch zu § 28 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1348 ff.; Schünemann Jura 1980, 354 und 568; Fischer/Gutzeit JA 1998, 41; Otto Jura 2004, 469; Valerius Jura 2013, 15.
- 126.
Hierzu B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1357; Roger GA 2013, 694; aus der Rspr. vgl. BGHSt 6, 308 = NJW 1954, 1693; BGHSt 8, 205 = NJW 1956, 149; BGH StV 1995, 84; BGH 2 StR 609/05; BGH NJW 2007, 1221 = NStZ 2007, 101; BGH NJW 2007, 3013 = NStZ-RR 2007, 279 = StV 2007, 458; BGH NStZ 2007, 526 = StV 2007, 241 (Anm. Satzger JK 2008 StGB § 244a/1; LL 2007, 825); BGH 5 StR 449/07; BGHSt 55, 229 = NJW 2010, 3669 = NStZ 2011, 457 = StV 2011, 161 (Anm. Satzger JK 2011 StGB § 28 II/2; Wieck-Noodt NStZ 2011, 458; Hoyer GA 2012, 123).
- 127.
Vgl. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 28 Rn. 3 ff.; Herzberg ZStW 1976, 68 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).
- 128.
S. Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1071 ff.; aus der Rspr. vgl. BGH NJW 2000, 3581 = StV 2000, 15 (Anm. Baier JA-R 2001, 26; RÜ 2000, 509; RA 2000, 702; LL 2001, 184; Liesching JR 2001, 126); BGH NStZ 2000, 197 = StV 2000, 136 (Anm. RA 2000, 235; Schlothauer StV 2000, 138); BGH NJW 2011, 2148 = NStZ 2012, 214 = StV 2012, 468 (Anm. Bosch JK 2011 StGB § 306a/7; RA 2011, 493; Bachmann/Goeck JR 2012, 349).
- 129.
Hierzu zsf. Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 567 ff.; Hillenkamp, 40 Probleme aus dem Strafrecht BT, 12. Aufl. 2013, 30. Problem; Geppert JuS 1977, 69; Ebel Jura 2008, 256 m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).
- 130.
S. nur Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 554.
- 131.
S. etwa BGH NStZ-RR 2005, 76 = StV 2005, 391 (Anm. Kudlich JuS 2005, 473; RA 2005, 101).
- 132.
Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 306a Rn. 7; Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1039.
- 133.
S. BGH NStZ 2008, 99 = StV 2007, 584 (Anm. Jahn JuS 2007, 1056; RÜ 2007, 532; RA 2007, 539; Radtke NStZ 2008, 100; Schlothauer StV 2007, 584).
- 134.
BGH NStZ-RR 2005, 76; vgl. auch Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306a Rn. 4a m. w. N.
- 135.
Je nach vorher Vertretenem; didaktisch zu den Konkurrenzen B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1378 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1380 ff.; Warda JuS 1964, 81; Kühl JA 1978, 475; Geppert Jura 1982, 358 und 418; Tiedemann JuS 1987, L17; Mitsch JuS 1993, 385; Geppert Jura 2000, 598 und 651; Seher JuS 2004, 392 und 482; Walter JA 2004, 133; Steinberg/Bergmann Jura 2009, 905; Rückert JA 2014, 826.
- 136.
Gesetzeskonkurrenz erst hier und nicht bereits oben erörtert, da Zusammenspiel der §§ 303, 305, 306, 306a StGB so besser darstellbar.
- 137.
LL 2007, 605 (612); vgl. auch Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 306a Rn. 30.
- 138.
Radtke, in: MK-StGB, 2. Aufl. 2014, § 306a Rn. 60.
- 139.
Vgl. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306b Rn. 14 m. w. N.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Rights and permissions
Copyright information
© 2016 Springer-Verlag Berlin Heidelberg
About this chapter
Cite this chapter
Bock, D. (2016). Übungsfall 6 „Feuerteufel“. In: Wiederholungs- und Vertiefungskurs Strafrecht. Springer-Lehrbuch. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-662-49750-0_6
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-662-49750-0_6
Published:
Publisher Name: Springer, Berlin, Heidelberg
Print ISBN: 978-3-662-49749-4
Online ISBN: 978-3-662-49750-0
eBook Packages: Social Science and Law (German Language)