Skip to main content

Vertragsgestaltung und Vertragsklauseln

  • Chapter
  • First Online:
  • 5774 Accesses

Zusammenfassung

Ein Mietverhältnis ist grundsätzlich definiert als das vertragliche Rechtsverhältnis zwischen Vermieter und Mieter, welches auf Gebrauchsüberlassung gegen Entgelt in Form von Miete gerichtet ist. Im Rahmen des Vertragsschlusses gelten hier ebenso wie bei allen rechtlichen Schuldverhältnissen des BGB die grundlegenden Vorschriften und Voraussetzungen zum Vertragsschluss gem. §§ 145 ff. BGB. Neben den generell notwendigen übereinstimmenden Willenserklärungen gerichtet auf ein Angebot und die korrespondierende Annahme gilt es im Gewerberaummietvertrag insbesondere die essentialia negotii als notwendigen Mindestinhalt, den ein Vertrag haben muss und über den die Vertragsparteien sich einig sein müssen, damit dieser Vertrag überhaupt geschlossen werden kann, nicht nur einfach zu bezeichnen, sondern in Kenntnis der daraus resultierenden Folgen diese so genau und konkret wie nur möglich darzustellen. Dabei handelt es sich beim Mietvertrag um die Vertragsparteien, das Mietobjekt, den Mietzweck sowie im weiteren Sinnen auch die Dauer der Überlassung sowie die Höhe der Miete.

This is a preview of subscription content, log in via an institution.

Buying options

Chapter
USD   29.95
Price excludes VAT (USA)
  • Available as PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever
eBook
USD   54.99
Price excludes VAT (USA)
  • Available as EPUB and PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever
Softcover Book
USD   69.99
Price excludes VAT (USA)
  • Compact, lightweight edition
  • Dispatched in 3 to 5 business days
  • Free shipping worldwide - see info

Tax calculation will be finalised at checkout

Purchases are for personal use only

Learn about institutional subscriptions

Notes

  1. 1.

    BGH NJW 1998, S. 595.

  2. 2.

    KG MDR 1998, S. 529.

  3. 3.

    BGH NJW 2008, S. 2771.

  4. 4.

    LG Osnabrück NZM 2002, S. 943.

  5. 5.

    OLG Düsseldorf NZM 2007, S. 923.

  6. 6.

    BGH NJW 2004, S. 1103.

  7. 7.

    BGH NZM 2005, S. 502.

  8. 8.

    BGH NZM 2008, S. 482.

  9. 9.

    OLG Düsseldorf ZMR 2008, S. 44; OLG Koblenz WuM 1999, S.694; OLG Frankfurt NJW-RR 1992, S. 396.

  10. 10.

    BGH NJW 1997, S. 3437.

  11. 11.

    BGH ZMR 1998, S. 17, 20.

  12. 12.

    BGH NJW 1989, S. 2383.

  13. 13.

    BGHZ 103, 72, 79.

  14. 14.

    BGH NJW-RR 2008, S. 1484.

  15. 15.

    BGH MDR 2012, S. 79.

  16. 16.

    BGH NZM 2002, S. 163.

  17. 17.

    BGH NJW 2005, S. 2225.

  18. 18.

    BGH MDR 2010, S. 133.

  19. 19.

    OLG Brandenburg IMR 2012, S. 412 zum Fall einer Physiotherapiepraxis, deren Zugang „barrierefrei“ zu gestalten ist.

  20. 20.

    OLG Düsseldorf MDR 2012, S. 140.

  21. 21.

    LG Itzehoe ZMR 2010, S. 191.

  22. 22.

    OLG Rostock ZMR 2010, S. 682.

  23. 23.

    LG Düsseldorf WuM 1990, S. 69.

  24. 24.

    OLG Düsseldorf IMR 2012, S. 237.

  25. 25.

    BGH MDR 2010, S. 916.

  26. 26.

    KG GuT 2006, S. 133.

  27. 27.

    BGH NJW 2010, S. 2648.

  28. 28.

    OLG Köln GuT 2004, S. 55.

  29. 29.

    OLG Düsseldorf ZMR 2002, S. 594.

  30. 30.

    KG GuT 2010, S. 201.

  31. 31.

    BGH GuT 2005, S. 163.

  32. 32.

    BGH NZM 2010, S. 313.

  33. 33.

    BGH NZM 2005, S. 699.

  34. 34.

    Schmid MDR 2005, S. 971; Ketzer ZMR 2005, S. 516.

  35. 35.

    OLG Hamm NZM 1998, S. 152.

  36. 36.

    KG ZMR 2006, S. 284.

  37. 37.

    BGH ZMR 2010, S. 517.

  38. 38.

    OLG Düsseldorf ZMR 2011, S. 865.

  39. 39.

    KG GuT 2009, S. 305.

  40. 40.

    ebd.

  41. 41.

    BGH GuT 2010, S. 343.

  42. 42.

    OLG Düsseldorf DWW 2008, S. 258.

  43. 43.

    OLG Düsseldorf GuT 2008, S. 18.

  44. 44.

    KG GuT 2011, S. 145; a. A. OLG Naumburg IMR 2011, S. 360.

  45. 45.

    BGH NJW 1988, S. 2664.

  46. 46.

    BGH NJW 1957, S. 1833.

  47. 47.

    BGH NZM 2009, S. 658.

  48. 48.

    BGH WPM 1994, S. 1136.

  49. 49.

    BGH ZMR 2008, S. 274.

  50. 50.

    OLG Düsseldorf GuT 2006, S. 237.

  51. 51.

    OLG Düsseldorf MDR 2012, S. 705; OLG Düsseldorf IMR 2011, S. 232; OLG Düsseldorf ZMR 2011, S. 118; OLG Naumburg NZM 2001, S. 100.

  52. 52.

    OLG Düsseldorf GuT 2007, S. 217.

  53. 53.

    Vgl. OLG Düsseldorf IMR 2011, S. 118; GuT 2005, S. 14.

  54. 54.

    BGH ZMR 1993, S. 57; OLG Naumburg NZM 2008, S. 772.

  55. 55.

    BGH NJW 1979, S. 2351.

  56. 56.

    LG Köln ZMR 2008, S. 457.

  57. 57.

    OLG Frankfurt MDR 2005, S. 28.

  58. 58.

    LG Heilbronn IMR 2012, S. 290.

  59. 59.

    BGH NZM 2006, S. 54.

  60. 60.

    BGH NJW 1978, S. 2390.

  61. 61.

    OLG Naumburg NZM 2008, S. 772.

  62. 62.

    KG GuT 2010, S. 22.

  63. 63.

    LG Hannover NMR 1993, S. 280; a. A. LG Lübeck NJW-RR 1993, S. 78.

  64. 64.

    BGH NJW-RR 1992, S. 1032.

  65. 65.

    OLG Karlsruhe GuT 2007, S. 16; LG Köln NZM 2005, S. 621.

  66. 66.

    OLG Düsseldorf GuT 2007, S. 206; OLG Düsseldorf ZMR 2004, S. 508; a. A. LG Köln NZM 2005, S. 621.

  67. 67.

    OLG Hamburg GuT 2003, S. 231.

  68. 68.

    KG IMR 2011, S. 452.

  69. 69.

    KG MDR 2008, S. 19; OLG Schleswig MDR 2001, S. 81.

  70. 70.

    OLG Nürnberg OLG Report 2008, S. 170; OLG Rostock MDR 2005, S. 1161.

  71. 71.

    OLG Koblenz NZM 2008, S. 405.

  72. 72.

    OLG Köln ZMR 2001, S. 30.

  73. 73.

    OLG Hamm GuT 2010, S. 208.

  74. 74.

    OLG Brandenburg IMR 2011, S. 280.

  75. 75.

    KG NZM 2009, S. 621.

  76. 76.

    BGH WPM 1985, S. 1175.

  77. 77.

    OLG Köln NJW-RR 1998, S. 1175.

  78. 78.

    OLG Naumburg GuT 2003, S. 91.

  79. 79.

    OLG Hamm NZM 1998, S. 511.

  80. 80.

    OLG Rostock GuT 2006, S. 17.

  81. 81.

    zustimmend: OLG Düsseldorf ZMR 1997, S. 583; KG GuT 2007, S. 212; ablehnend: OLG Dresden MDR 2010, S. 1445.

  82. 82.

    OLG Dresden MDR 2010, S. 1445; OLG Hamm NJW-RR 1997, S. 459.

  83. 83.

    OLG Frankfurt NZM 2004, S. 706.

  84. 84.

    BGH NJW 1981, S. 2344.

  85. 85.

    BGH ZMR 2011, S. 370.

  86. 86.

    BGH NJW 2010, S. 1131.

  87. 87.

    BGH NJW 1977, S. 624.

  88. 88.

    BGH WM 1995, S. 1455.

  89. 89.

    BGHZ 104, 232, S. 236.

  90. 90.

    BGH NJW-RR 2005, S. 1040.

  91. 91.

    BGH NJW 2010, S. 3152.

  92. 92.

    BGH NJW-RR 2002, S. 485.

  93. 93.

    BGH NZM 1998, S. 718.

  94. 94.

    OLG Düsseldorf NZM 2002, S. 563; LG Bonn ZMR 2009, S. 529.

  95. 95.

    OLG München WuM 1989, S. 128.

  96. 96.

    KG WuM 2005, S. 199; OLG Düsseldorf ZMR 1999, S. 19.

  97. 97.

    BGH NJW-RR 1998, S. 801.

  98. 98.

    Vgl. BGH NJW 2002, S. 2170; Neuhaus GuT 2006, S. 62.

  99. 99.

    Vgl. BGH GuT 2006, S. 68.

  100. 100.

    OLG Rostock NZM 2006, S. 584.

  101. 101.

    Vgl. Schneehain/Stütze NZM 2010, S. 881.

  102. 102.

    Vgl. OLG Düsseldorf DWW 1997, S. 74; ZMR 2000, S. 173.

  103. 103.

    BGH NZM 2008, S. 482.

  104. 104.

    BGH ZMR 1998, S. 12.

  105. 105.

    BGH NZM 2008, S. 687

  106. 106.

    Vgl. OLG Koblenz NZM 2002, S. 293.

  107. 107.

    OLG München ZMR 2009, S. 611

  108. 108.

    OLG Brandenburg NZM 2008, S. 406

  109. 109.

    Vgl. OLG Düsseldorf WuM 2001, S. 113

  110. 110.

    Vgl. OLG Celle Urteil v. 12.07.1995 – 2 U 109/94

  111. 111.

    Vgl. LG Berlin IMR 2011, S. 235

  112. 112.

    Vgl. BGH NJW 1998, S. 58

  113. 113.

    Vgl. BGH NZM 2010, S. 319.

  114. 114.

    BGH NZM 2008, S. 482.

  115. 115.

    Vgl. BGH NJW 2007, S. 3346.

  116. 116.

    BGH NJW 2010, S. 1453.

  117. 117.

    BGH NJW 2013, S. 3361.

  118. 118.

    Vgl. Neuhaus INR 2013, S. 444; IMR 2013, S. 310; Leo NJW 2013, S. 3363.

  119. 119.

    OLG Jena NZM 2008, S. 572.

  120. 120.

    BGH ZMR 2008, S. 701.

  121. 121.

    Vgl. BGH NZM 2008, S. 484; LG Hamburg ZMR 2009, S. 535.

  122. 122.

    BGH NJW 2009, S. 2195; KG GuT 2007, S. 87.

  123. 123.

    Vgl. OLG Zweibrücken MDR 2011, S. 349.

  124. 124.

    OLG Naumburg ZMR 2008, S. 371.

  125. 125.

    BGH GuT 2012, S. 29.

  126. 126.

    OLG Düsseldorf MDR 2012, S. 84.

  127. 127.

    BGH NZM 2002, S. 291.

  128. 128.

    BGH NZM 2005, S. 584.

  129. 129.

    OLG Köln NZM 2006, S. 464.

  130. 130.

    BGH NJW 2008, S. 365.

  131. 131.

    OLG Düsseldorf NZM 2007, S. 643.

  132. 132.

    BGH NZM 2001, S. 43.

  133. 133.

    OLG Jena NZM 2008, S. 572.

  134. 134.

    OLG Brandenburg Urteil v. 23.10.2012 – 6 U 29/12.

  135. 135.

    KG NZM 2008, S. 576.

  136. 136.

    KG ZMR 1999, S. 705.

  137. 137.

    BGH NZM 2009, S. 198.

  138. 138.

    OLG Naumburg WuM 2000, S. 671.

  139. 139.

    OLG Karlsruhe NZM 2003, S. 513.

  140. 140.

    Vgl. BGH GuT 2007, S. 126.

  141. 141.

    Zusammenfassend: OLG Rostock NZM 2007, S. 733.

  142. 142.

    BGH NZM 2000, S. 548.

  143. 143.

    Zusammenfassend: Lindner-Figura, Kap. 6, Rn. 125 ff.

  144. 144.

    OLG Düsseldorf ZMR 2003, S. 424.

  145. 145.

    OLG Rostock MDR 2010, S. 22.

  146. 146.

    Vgl. OLG Düsseldorf GuT 2008, S. 188.

  147. 147.

    BGH NJW 1964, S. 395; OLG Düsseldorf MDR 2004, S. 1179.

  148. 148.

    Vgl. OLG Koblenz ZMR 2008, S. 793.

  149. 149.

    OLG Nürnberg OLGR 2009, S. 121.

  150. 150.

    Vgl. BGH NZM 2001, S. 45.

  151. 151.

    Vgl. BGH NJW 2003, S. 2987.

  152. 152.

    Vgl. BGH NZM 2004, S. 301.

  153. 153.

    Vgl. BGH NZM 2003, S. 716.

  154. 154.

    Vgl. OLG München ZMR 1996, S. 550.

  155. 155.

    KG MDR 2012, S. 516.

  156. 156.

    Vgl. BGH NJW 2012, S. 2187.

  157. 157.

    BGH MDR 2005, S. 264.

  158. 158.

    BGHZ 63, 132; BGH INR 2012, S. 284.

  159. 159.

    BGH NZM 2004, S. 785; ZMR 2009, S. 436.

  160. 160.

    BGH NJW-RR 2009, S. 593; OLG Naumburg ZMR 2000, S. 291.

  161. 161.

    OLG Hamm MDR 2004, S. 206.

  162. 162.

    BGH NZM 2010, S. 123.

  163. 163.

    BGH NZM 2010, S. 279.

  164. 164.

    BGH Urteil vom 26.09.2012 – XII ZR 112/10.

  165. 165.

    BGH ZMR 2011, S. 788.

  166. 166.

    BGH ZMR 2005, S. 844.

  167. 167.

    BGH ZMR 2005, S. 844.

  168. 168.

    BGH WuM 2012, S. 453.

  169. 169.

    OLG Düsseldorf ZMR 1984, S. 20.

  170. 170.

    BGH WuM 2007, S. 694.

  171. 171.

    OLG Dresden NZM 2000, S. 827.

  172. 172.

    OLG Düsseldorf NZM 2002, S. 526.

  173. 173.

    LG Hamburg ZMR 2005, S. 620; so wohl auch BGH GuT 2012, S. 133.

  174. 174.

    BGH ZMR 2006, S. 104.

  175. 175.

    BGH WuM 2006, S. 612.

  176. 176.

    BGH WuM 2011, S. 688.

  177. 177.

    AG Hamburg WuM 1996, S. 28.

  178. 178.

    BGH ZMR 2011, S. 788.

  179. 179.

    BGH WuM 2004, S. 201.

  180. 180.

    OLG Düsseldorf ZMR 2000, S. 604.

  181. 181.

    LG Hamburg ZMR 2003, S. 683.

  182. 182.

    OLG Düsseldorf ZMR 2012, S. 184.

  183. 183.

    BGH WuM 2006, S. 613; OLG Düsseldorf MDR 2012, S. 1025.

  184. 184.

    BGH WuM 2004, S. 399.

  185. 185.

    BGH WuM 2008, S. 407.

  186. 186.

    BGH WuM 2009, S. 516.

  187. 187.

    BGH WuM 2010, S. 688.

  188. 188.

    BGH WuM 2010, S. 156.

  189. 189.

    OLG Düsseldorf ZMR 2001, S. 882.

  190. 190.

    BGH NZM 2010, S. 153.

  191. 191.

    BGH WuM 2008, S. 233.

  192. 192.

    BGH WuM 2012, S. 143.

  193. 193.

    BGH WuM 2010, S. 742.

  194. 194.

    BGH WuM 1993, S. 109.

  195. 195.

    BGH ZMR 1993, S. 263.

  196. 196.

    BGH WuM 2008, S. 288.

  197. 197.

    OLG Frankfurt ZMR 2004, S. 182.

  198. 198.

    BGH NZM 2011, S. 121.

  199. 199.

    BGH WuM 2010, S. 490.

  200. 200.

    BGH NZM 2011, S. 121.

  201. 201.

    BGH ZMR 2006, S. 358.

  202. 202.

    BGH WuM 2006, S. 383.

  203. 203.

    OLG Düsseldorf ZMR 2002, S. 37.

  204. 204.

    OLG Düsseldorf ZMR 2001, S. 25.

  205. 205.

    OLG München ZMR 1997, S. 233.

  206. 206.

    LG Braunschweig ZMR 2002, S. 917.

  207. 207.

    BGH WuM 2010, S. 741.

  208. 208.

    BGH WuM 2010, S. 156.

  209. 209.

    BGH WuM 2011, S. 108.

  210. 210.

    KG ZMR 2011, S. 116.

  211. 211.

    BGH WuM 2006, S. 440.

  212. 212.

    BGH WuM 2010, S. 685.

  213. 213.

    BGH ZMR 2001, S. 17.

  214. 214.

    BGH WuM 2011, S. 424.

  215. 215.

    BGH ZMR 1995, S. 60; Herresthal NZM 2011, S. 833.

  216. 216.

    BGH NJW 1998, S. 2664.

  217. 217.

    OLG Stuttgart ZMR 2006, S. 933.

  218. 218.

    OLG Brandenburg NJW-RR 2007, S. 670; BGH MDR 2010, S. 799.

  219. 219.

    OLG Düsseldorf ZMR 2008, S. 47.

  220. 220.

    BGH NJW 1994, S. 3287.

  221. 221.

    Bub/Treier, II, Rn. 443.

  222. 222.

    KG DWW 2004, S. 85.

  223. 223.

    BGH NJW 2008, S. 1827.

  224. 224.

    OLG Düsseldorf ZMR 2006, S. 923.

  225. 225.

    BGH ZMR 2013, S. 434; GuT 2011, S. 520.

  226. 226.

    OLG München NJW-RR 1990, S. 20; OLG Düsseldorf NZM 2001, S. 893.

  227. 227.

    OLG München ZMR 1995, S. 579.

  228. 228.

    BGH NJW 2003, S. 1521.

  229. 229.

    BGH NJW 2002, S. 744; GuT 2005, S. 6, 8.

  230. 230.

    OLG Düsseldorf NJW-RR 1995, S. 93.

  231. 231.

    OLG Düsseldorf ZMR 2002, S. 191.

  232. 232.

    OLG Frankfurt NZM 2006, S. 900.

  233. 233.

    OLG Düsseldorf ZMR 2005, S. 785.

  234. 234.

    Bub/Treier, II, Rn. 530.

  235. 235.

    OLG Hamburg WuM 1988, S. 124; MDR 1983, S. 579.

  236. 236.

    OLG Düsseldorf GuT 2007, S. 363.

  237. 237.

    BGH ZMR 2005, S. 844.

  238. 238.

    BGH ZMR 2005, S. 844.

  239. 239.

    OLG Düsseldorf DWW 1992, S. 241.

  240. 240.

    BGH NJW 1977, S. 195.

  241. 241.

    OLG Köln DWW 1994, S. 119.

  242. 242.

    BGH WuM 2010, S. 85; a. A. OLG Düsseldorf NJW-RR 1989, S. 663.

  243. 243.

    OLG Düsseldorf GuT 2008, S. 204.

  244. 244.

    OLG Düsseldorf IMR 2011, S. 454.

  245. 245.

    BGH NJW 1982, S. 446, 447.

  246. 246.

    BGH WPM 1994, S. 1084.

  247. 247.

    OLG Düsseldorf NZM 1999, S. 970.

  248. 248.

    OLG Stuttgart ZMR 1984, S. 350; OLG Hamm NZM 2002, S. 988.

  249. 249.

    BGH NJW 2004, S. 2961.

  250. 250.

    BGH NJW 2006, S. 2915.

  251. 251.

    OLG Celle ZMR 1999, S. 470; NZM 2003, S. 599.

  252. 252.

    BGH NZM 2006, S. 623; NJW 2005, 2006.

  253. 253.

    BGH NJW 2004, S. 2087.

  254. 254.

    BGH ZMR 2007, S. 528.

  255. 255.

    KG Berlin NJW 2011, S. 1048.

  256. 256.

    BGH NZM 2008, S. 605; NJ-RR 2009, S. 656.

  257. 257.

    BGH Urt. v. 20.01.2010 – VIII, ZR 50/09.

  258. 258.

    BGH NJW 2011, S. 514.

  259. 259.

    BGH Urt. v. 06.11.2013 – VIII ZR 416/12.

  260. 260.

    BGH NJW 2004, S. 2586.

  261. 261.

    OLG München NZM 2007, S. 215; KG GuT 2004, S. 172; OLG Düsseldorf ZMR 2006, S. 521; so auch BGH NJW 2008, S. 3772.

  262. 262.

    BGH NJW 2004, S. 3775.

  263. 263.

    BGH NJW 2006, S. 1728.

  264. 264.

    BGH WuM 2012, S. 213, 313.

  265. 265.

    BGH ZMR 2005, S. 768.

  266. 266.

    BGH NJW 1983, S. 446.

  267. 267.

    BGH GuT 2008, S. 198.

  268. 268.

    BGH NJW 2008, S. 1438.

  269. 269.

    so OLG Karlsruhe NJW 2007, S. 3004; OLG Frankfurt WuM 2008, S. 82.

  270. 270.

    BGH NJW 2009, S. 2590.

  271. 271.

    BGH NJW 2011, S. 1866; GuT 2012, S. 245.

  272. 272.

    BGH ZMR 2008, S. 701.

  273. 273.

    BGB NZM 2005, S. 584.

  274. 274.

    BGH NJW 2011, S. 1065.

  275. 275.

    OLG München GuT 2004, S. 84.

  276. 276.

    OLG Düsseldorf IMR 2011, S. 443.

  277. 277.

    OLG Saarbrücken NJW – RR 2006, S. 515.

  278. 278.

    OLG Düsseldorf ZMR 2010, S. 755.

  279. 279.

    KG GuT 2011, S. 153.

  280. 280.

    BGB GuT 2009, S. 110.

  281. 281.

    KG NJW – RR 2008, S. 680; OLG Koblenz WuM 2001, S. 272.

  282. 282.

    OLG Düsseldorf ZMR 2008, S. 783,

  283. 283.

    BGB NZM 2008, S. 167.

  284. 284.

    OLG Köln ZMR 1997, S. 299 im Falle eine Kleintierpraxis statt einer Zahnarztpraxis.

  285. 285.

    OLG Düsseldorf GuT 2008, S. 122.

  286. 286.

    BGH NJW 1995, S. 2034.

  287. 287.

    LG Bonn NJW – RR 202, S. 1234.

  288. 288.

    BGH NJW 1996, S. 838.

  289. 289.

    OLG Düsseldorf GuT 2008, S. 208.

  290. 290.

    OLG Hamburg ZMR 1999, S. 328.

  291. 291.

    OLG Bremen ZMR 2007, S. 363.

  292. 292.

    BGH NJW – RR 2003, S. 1450; ZMR 2009, S. 21.

  293. 293.

    BGH MDR 1962, S. 398 f.

Weiterführende Literatur

  • Bub, Wolf-Rüdiger/Treier, Gerhard, Handbuch der Geschäfts- und Wohnraummiete, 14. Aufl., München 2014

    Google Scholar 

  • Herresthal, Carsten, Fälligkeit der Miete unter dem neuen Recht des Zahlungsverkehrs, in: NZM 2011, 833 ff.

    Google Scholar 

  • Hinz, Werner, Minderungsausschluss und Modernisierungsmieterhöhung nach der Mietrechtsänderung, in: NZM 2013, 209 ff.

    Google Scholar 

  • Kretzer, Michael, Ausweitung der Kampfzone – Anmerkung zum Urteil des BGH vom 6.4.2005 – XII ZR 225/03", in: ZMR 2005, 516 ff.

    Google Scholar 

  • Leo, Ulrich, Schriftformwahrung bei ungewissem Mietbeginn im Sanierungsobjekt – Ausbauwünsche, Anmerkung zu BGH, Urteil vom 24. 7. 2013 – XII ZR 104/12, in: NJW 2013, 3363

    Google Scholar 

  • Neuhaus, Kai-Jochen, Schriftform und Nachforschungspflicht des Erwerbers: Ein Paradigmenwechsel? Zugleich Besprechung von BGH, Urteil vom 24.07.2013 – XII ZR 104/12, in: IMR 2013, 444

    Google Scholar 

  • Neuhaus, Kai-Jochen, Schriftformprobleme der Gesellschaft bürgerlichen Rechts, in: IMR 2013, 310

    Google Scholar 

  • Neuhaus, Kai-Jochen, Handbuch der Geschäftsraummiete, 5. Aufl., München 2014

    Google Scholar 

  • Schmid, Michael J., Minderung nach der Bruttomiete – Auswirkungen auf die Nebenkostenabrechnung, in: MDR 2005, 971 ff.

    Google Scholar 

  • Schneehain, Alexander/Stütze, Sebastian, Verlängerung von Gewerberaummietverträgen infolge „Optionsautomatik“ – Hürden des AGB-Rechts?, in: NZM 2010, 881 ff.

    Google Scholar 

  • Zehelein, Kai Mietrecht; Neuregelung; Praxisfragen, in: WuM 2013, 133 ff.

    Google Scholar 

Download references

Author information

Authors and Affiliations

Authors

Corresponding author

Correspondence to Oliver Schoofs .

Rights and permissions

Reprints and permissions

Copyright information

© 2015 Springer Fachmedien Wiesbaden

About this chapter

Cite this chapter

Schoofs, O. (2015). Vertragsgestaltung und Vertragsklauseln. In: Das Recht des Corporate Real Estate Managements. Springer Gabler, Wiesbaden. https://doi.org/10.1007/978-3-658-00107-0_41

Download citation

  • DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-658-00107-0_41

  • Published:

  • Publisher Name: Springer Gabler, Wiesbaden

  • Print ISBN: 978-3-658-00106-3

  • Online ISBN: 978-3-658-00107-0

  • eBook Packages: Business and Economics (German Language)

Publish with us

Policies and ethics