Zusammenfassung
An einer Stelle seines Büchleins über die Orientierung schreibt F. Hartmann1: „Wir wurden in vergleichend physiologischer Betrachtung dazu geführt, in der Orientierung den biologischen Effekt der auf den Organismus wirkenden Kräfte auf Lage, Bewegung und Bewegungsrichtung zu sehen. Mit anderen Wor-ten werden durch die Orientierung also im besonderen Lage, Bewegung und Bewegungsrichtung des Organismus im Raume überhaupt in bezug auf die übrigen räumlichen Dinge definiert.“
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Preview
Unable to display preview. Download preview PDF.
Literatur
Hartmann, F.: Die Orientierung. 1902.
Rabaud, E.: L’Orientation Lointaine etc. 1927.
Herter, K.: Ds. Handb. III, 68 (1926).
Brun, R.: Die Raumorientierung Usf. 1914.
Claparède, M.ED.: Arch, de Psychol. 133 (1903).
Rabatjd, E.: L’Orientation Lointaine Etc. 1927.
Watson, J.B., and K. S. Lashley: Pap. from the Depart, of Mar. Biol. of the Carnegie Inst, OF Washington 7, 1 (1915).
Alix, E.: Rev. Scient. 38, 532 (1891).
Hartmans, F.: Die Orientierung. 1902.
Hartmans, F.: Die Orientierung. 1902.
Fischer, M. H., U. A. E. Kornmüller: Der Schwindel. Ds. Handb. 15 1 /1, 442 (1930).
Claparede, M.ED.: Arch. de Psychol. 10, 133 (1903).
Watson, J. B., u. K. S. Lashley: PAP. from the Depart. of Mar. Biol. of the Carnegie Inst, of Washington 1, 1 (1915).
Exner, S.: Das Rätsel Der Brieftauben. Sehr. Ver. Verbreitg. Naturwiss. Kenntnisse in Wien 33, 77 (1892).
Ewald, J. R.: Z. Brieftaubenk. 15, 210 (1900).
Exner, S.: Sitzgsber. Akad. Wiss. Wien, Math.-Naturwiss. KL. III 114, 763 (1905).
Thauziès, A.: Arch. De Psychol. 4, 66 (1910).
Peemôller, F.: Z. Brieftaubenk. 46, 918 (1931).
Winckelheck, H.: Z. Brieftaubenk. 43, 881 (1927).
Reynaud, G.: C. r. Acad. Sci. Paris 125, 1191 (1897).
Claparede, M. ED.: Arch, de Psychol. 3, 133 (1903).
Watson, J. B., U. K. S. Lashley: PAP. from the Depart, of Marin, Biol. of the Carnegie Inst, of Washington 1, 1 (1915).
Hager, W.: J. Psychol. u. Neur. 36, 294 (1921).
Schneider, G. H.: Z. Physiol.-Psychol. S. 40, 252 (1906).
Watson, J. B., u. K. S. Lashley: PAP. from the Depart. of Marin, Biol. of the Carnegie Inst, of Washington 7, 1 (1915).
Thauzies, A.: Rev. Scient. 35 JHG., 9, 392 (1898).
Caustier: Rev. De L’hypnot. 7, 10 (1893).
Reynaud, G.: Nouv. rev. 119, 430 (1899).
Claparede, M.Ed.: Arch. De Psychol. 3, 133 (1903).
Hachet-Souplet, P.: Ann. De Psychol. Zool. 3, 33 (1902).
Kertz, J.: Z. Brieftaubenk. 46, 49 (1931).
Rabaud, E.: L’Orientation Lointaine Etc. 1927.
Lucanus, F. V.: Der Vogelzug usf. 1922 u. 1929.
Ziegler, E. H.: Zool. JB. 10, 238 (1897).
Oordt, G. J. van, U. C. J. A. C. Bol: Biol. Zbl. 49, 173 (1929).
Kertz, J.: Z. Brieftaubenk. 46, 49, 301 (1931).
Rodenbach: Z. Brieftaubenk. 10, 134 (1895).
Becker, I. W.: Z. Brieftaubenk. 43, 655 (1928).
Pateiski, A.: Z. Brieftaubenk. 41, 320 (1926).
Meissner, W.: Z. Brieftaubenk. 40, 1121 (1925).
Descher, H.: Z. Brieftaubenk. 43, 733 (1928); 44, 1305 (1929).
Winckelheck, H.: Z. Brieftaubenk. 43, 881 (1927).
Rodenbach: Z. Brieftaubenk. 10, 134 (1895).
Ziegler, E. H.: Zool. JB. Abt. Syst. 10, 238 (1897).
Claparede, M. Ed.: Arch. De Psychol. 2, 133 (1903).
La Perre de Roo: Le Pigeon Messager. Paris 1877.
Rabaud, E.: L’Orientation Lointaine Etc. 1927.
Ewald, J. R.: Unveröffentlichtes Manuskript.
Ewald, J. R.: Z. Brieftaubenk. 15, 210 (1900).
Ewald, J. R.: Z. Brieftaubenk. 15, 210 (1900).
Meissner, W.: Z. Brieftaubenk. 40, 1121 (1925).
Bürkner: Z. Brieftaubenk. 41, 389 (1926).
Gagstatter: Z. Brieftaubenk. 41, 11 (1926).
Porticarius: Z. Brieftaubenk. 41, 126 (1926).
Rodenbach: Z. Brieftaubenk. 10, 134 (1895).
Cyon, E. V.: Ohrlabyrinth. 1908.
Ewald, J. R.: Z. Brieftaubenk. 15, 210 (1900).
Winckelheck, H.: Z. Brieftaubenk. 42, 881 (1927).
Dordelmann, W.: Z. Brieftaubenk. 3T, 762 (1922).
Hodge: Pop. SC. Monthly 44, 758 (1894).
Claparede, M.ED.: Arch, de Psychol. 2, 133 (1903).
Hachet-Souplet, P.: Ann. De Psychol. Zool. 2, 33 (1902).
Oordt, G. J. Van, u. C. J. A. C. Bol: Biol. Zbl. 49, 173 (1929).
Reynaud, G.: C. R. Acad. Sci. Paris 135, 1191 (1897).
Duchätel: Ann. De Psychol. Zool. 1, 22 (1901); 2, 48 (1902).
Watson, J. B.: Pap. from the Depart. of Marin, Biol. of the Carnegie Inst, of Washington T, 87 (1915).
Rockel, F.: Z. Brieftaubenk. 43, 823 (1928).
Peemöller, F.: Z. Brieftaubenk. 46, 918 (1931).
Watson, J. B., u. K. S. Lashley: PAP. From The Depart. of Marin, Biol. of the Carnegie Inst, of Washington T, 1 (1915).
Ewald, J. R.: Z. Brieftaubenk. 15, 210 (1900).
Viebig, A.: Z. Brieftaubenk. 3T, 236, 250 (1922).
Reynatjd, G.: C. R. Acad. Sci. Paris 135, 1191 (1897).
Thauziès, A.: Rev. Scient. 35. JHG. 9, 392 (1898).
Hachet-Souplet, P.: Ann. De Psychol. Zool. 7, 33 (1902).
Croom-Robertson: Nature (Lond.) 7, 322 (1873).
Viguier, C.: Rev. Philosoph. 14, 1 (1882).
Ewald, J. R.: Z. Brieftaubenk. 15, 210 (1900).
Dittmann, J.: Z. Brieftaubenk. 41, 286 (1926).
Maurain, Ch.: La Nature 51 1, 233 (1923).
Thauzies, A.: Rev. Scient. 35. JHG., 9, 392 (1898).
Bens, H.: Umsch. 14, 603 (1910).
Ölze, F. W.: Umsch. 14, 731 (1910).
Brieftaubenk. 41, 11 (1926).
Wachs, H.: Erg. Biol. 1, 479 (1926).
Harnisch, E.: Der Vogelzug Usw. 1929.
Grieger, R: Z. Brieftaubenk. 39, 307 (1924).
Hager, W.: Z. Brieftaubenk. 39, 369 (1924).
Rochon-Duyigneaud. A.: La Nature 51 I, 232 (1923).
Hachet-Souplet, P.: Ann. de Psychol. Zool. 2, 33 (1902).
Claparede, M.ED.: Arch, de Psychol. 3, 133 (1903).
Viguier, C.: Rev. Philosoph. 14, 1 (1882).
Rabaud, E.: L’orientation lointaine etc. 1927.
Textor, R.: Z. Brieftaubenk. 39, 347 (1924).
F.: Z. Brieftaubenk. 43, 1085 (1928).
Humbert, J.: Z. Brieftaubenk. 44, 1229 (1929).
Matjrain, Ch.: La Nature 51 1, 233 (1923).
Rabatjd, E.: L’Orientation Lointaine Etc. 1927.
Alix, E.: Rev. Scient. 28, 532 (1891).
Thatjziès, A.: Internat. Congr. De Psychol. 1909, 263.
Alix, E.: Rev. Scient. 28, 532 (1891).
Claparède, M. ED.: Arch. de Psychol. 2, 133 (1903).
Bens, H.: Umsch. 14, 603 (1910).
Mauduit: Rev. Scient. 35. JHG., 10, 533 (1898).
Claparede, M.Ed.: Arch. De Psychol. 133 (1903).
Yung, Em.: Rev. Scient, 35. JHG., 9, 567 (1898).
Rabaud, E.: L’Orientation Lointaine Etc. 1927.
Claparede, M.Ed.: Arch. De Psychol. 8, 78 (1909).
Hodge: Pop. Sci. Monthly 44, 758 (1894).
Viguier, C.: Rev. Philosoph. 14, 1 (1882).
Dexler, H.: Lotos, naturw. Z. Prag 69, 143 (1921).
Parker, G. H.: J. of Exper. Zool. 36, 323 (1922).
Koehler, O.: Biol. Zbl. 51, 36 (1931).
Matthes, F.: Biol. Zbl. 44, 72 (1924).
Claparede, M.Ed.: Arch, De Psychol. 133 (1903).
Rosenfeld, G.: Umsch. 14, 733 (1910).
Viguier, C.: Rev. Philosoph. 14, 1 (1882).
Darwin, G.: Nature (Lond.) 7 (1873).
Mäday, St. V.: Z. Angew. Psychol. 5, 54 (1911).
Alix, E.: Rev. Scient. 28. JHG., 532 (1891).
Gennep, A. van: Rev. des idées 6, 298 (1909).
Gennep, A. van: Merc, De France 3, 33 (1911).
Szymanski, J. S.: Pflügers Arch. 151, 158 (1913).
Bonnier, P.: Eev. Scient. 35. Jhg., 9, 589 (1898).
Gennep, A. van: Rev. des idées 6, 298 (1909).
Gennep, A. van: Merc.De France 3, 33 (1911).
Viguier, C.: Rev. Philosoph. 14, 1 (1882).
Schaeffer, A.: J. Morph, A. Physiol. 45, 297 (1928).
Lund, F. H.: Amer. J. Psychol. 42, 51 (1930).
Guldberg, G. A.: Biol. Zbl. 16, 806 (1896).
Blumenthal, A.: Passow-Schaefers Beitr. 26, 390 (1928).
Forde, H.: Nature (Lond.) 7, 463 (1873).
Claparede, M.ED.: Arch. de Psychol. 2, 133 (1903).
Viguier, C.: Rev. Philosoph. 14, 1 (1882).
Mäday, St. V.: Z. Angew. Psychol. 5, 54 (1911).
Binet: Psychologie. Rev. 18941, 337
Colucci: Ann. Di Neur. 20, 555 (1902).
Darwin, G.: Nature (LOND.) 7 (1873).
Bohn, G.: Merc. De France 5, 616 (1913).
Kirschmann, A.: Z. Psychol. 100, 244 (1926).
Baumgarten, FR.: Z. Psychol. 103, 111 (1927).
Angyal, A.: Arch. f. Psychol. 18, 47 (1930).
Rudzki, M. P.: Biol.Zbl. 11, 63 (1891).
Angyal, A.: Neue Psychol. Stud. 6, 292 (1930).
Fischer, M. H., u. E. Wodak: Mschr. Ohrenheilk. 58, 70, 527 (1924).
Guillie: Essai Sur L’Instruction Des Aveugles. Paris 1817.
Heller, Th.: Studien Zur Blindenpsychologie. Leipzig 1904.
Kühnau, J. C. W.: Die Blinden Tonkünstler. Berlin 1810.
Baczko, L. v.: Über Mich Selbst Und Meine Unglücksgefährten, Die Blinden. Leipzig 1807.
Hitschmann: Z. Physiol.-Psychol. S. 3, 392 (1892).
Münsterberg, R.: Beitr. exper. Psychol. 1889, H. 2, 184.
Stern, W.: Z. Angew. Psychol. 1, 556 (1908).
Kries, J. v.: Allgemeine Sinnesphysiologie. S. 215–216.
Fischer, M. H., u. A. E. Koknmüller: Z. Sinnesphysiol. 61, 87 (1930).
Hofe, K. Von: Graefes Arch. 116, 270 (1925).
Kries, J. v.: Allgemeine Sinnesphysiologie. 1923.
Tschermak, A.: Ds. Handb. 12 II, 834, 1001.
Hofmann, F. B.: Raumsinn. 1920 U. 1925.
Bethe, A.: Dtsch. med. Wschr. 51, Nr 17 (1925).
Pick, A.: Mschr. Psychiatr. 35, 209 (1914).
Schilder, P.: Körperschema. 1923.
Gilula, I.O.: Arch. F. Psychiatr. 19, 407 (1927).
Anton, G.: Wien. Klin. Wschr. 11193 (1899).
Hartmann, F.: Orientierung. 1902.
Bielschowsky, A.: 35. Versl. Dtsch. Ophthalm. Ges. Heidelberg 1908, 174.
Holmes, G.: Keystone Magaz. of Optometry 17, 36 (1920).
Wolpert, J.: Z. NEUR. 55, 786 (1930).
Valkenburg, C. T. van: Dtsch. Z. Nervenheilk. 34, 322; 35, 472 (1908).
Atjbert, H., u. Y. Delage: Physiologische Studien über die Orientierung 1888.
Nagel, W. A.: Handb. d. Physiol. 3, 734 (1905).
Sachs, M., u. J. Meller: Z. Physiol.-Psychol. S. 0. 31, 89 (1903).
Stigler, R: Pflügers Arch. 148, 573 (1912).
James: Amer. J. Otol. 4, 239 (1882).
Dan McKenzie: J. Laryng. A. Otol. 24, 545 (1909).
Arndts, F.: Z. Biol. 83, 131 (1924).
Aubert, H.: Virchows Arch. 20, 381 (1861).
Purkinje, J. E.: Med. JB. K. K. Öster. Staates 6, 2 ST., 79 (1820).
Mach, E.: Grundlinien Der Lehre von Den Bewegungsempfindungen. Leipzig: Engelmann 1875.
Breuer, J., U. A. Kreidl: Pflügers Arch. 70, 494 (1898).
Cyon, E.V.: Ohrlabyrinth. 1908.
Lorente De Nö, R.: Erg. Physiol. 32, 73 (1931).
Goldstein, K.: DS. Handb. 10, 222ff.
Pfungst, O.: J. Psychol. U. Neur. 36, 250 (1921).
Author information
Authors and Affiliations
Editor information
Editors and Affiliations
Additional information
Besonderer Hinweis
Dieses Kapitel ist Teil des Digitalisierungsprojekts Springer Book Archives mit Publikationen, die seit den Anfängen des Verlags von 1842 erschienen sind. Der Verlag stellt mit diesem Archiv Quellen für die historische wie auch die disziplingeschichtliche Forschung zur Verfügung, die jeweils im historischen Kontext betrachtet werden müssen. Dieses Kapitel ist aus einem Buch, das in der Zeit vor 1945 erschienen ist und wird daher in seiner zeittypischen politisch-ideologischen Ausrichtung vom Verlag nicht beworben.
Rights and permissions
Copyright information
© 1931 Julius Springer in Berlin
About this chapter
Cite this chapter
Fischer, M.H. (1931). Die Orientierung im Raume bei Wirbeltieren und beim Menschen. In: Bethe, A., v. Bergmann, G., Embden, G., Ellinger, A. (eds) Handbuch der Normalen und Pathologischen Physiologie. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-91026-5_2
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-91026-5_2
Publisher Name: Springer, Berlin, Heidelberg
Print ISBN: 978-3-642-89170-0
Online ISBN: 978-3-642-91026-5
eBook Packages: Springer Book Archive