Zusammenfassung
Wärme ist eine Energieform, die nach der Theorie in einer Bewegung der Moleküle besteht, praktisch aber am sinnfälligsten durch die Temperatur der Körper in Erscheinung tritt. Aus einer Zunahme der Temperatur kann man ohne weiteres auf einen Wärmezuwachs schließen. Dieser kann von inneren Vorgängen herrühren, z. B. von der Umwandlung chemischer oder elektrischer Energie in Wärme, oder es kann von außen Energie durch Strahlung oder Leitung zugeführt werden.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Preview
Unable to display preview. Download preview PDF.
Literatur
S. Hierüber H. Gröber, Die Grundgesetze der Wärmeleitung und des Wärmeübergangs, S. 175 u. 187, Berlin: Julius Springer 1921.
Siehe hierüber M. Jakob, ZS. f. d. ges. Kälte-Ind. Bd. 33, S. 21. 1926.
E. W. Hobson u. H. Diesselhorst, Wärmeleitung. Encyklop. d. math. Wiss. Bd. 4, Teil l, Abschn. 4, S. 161–231.
Dieses Verfahren scheint auf A. Schleiermacher (Wied. Ann. Bd. 34, S. 623. 1888) zurückzugehen, der damit die Wärmeleitzahl von Gasen bestimmte (s. S. 127). Zu Wärmeleitungsmessungen an festen Körpern hat sich wohl zuerst Ch. H. Lees (Phil. Trans. Bd. 191, S. 399. 1898) dieser Art der elektrischen Heizung bedient.
I. Ingenhouss, Journ. de phys. Bd. 34, S. 68 u. 380. 1789.
H. de Sénarmont, Pogg. Ann. Bd. 73, S. 191. 1848;
H. de Sénarmont, Pogg. Ann. Bd. 74, S. 190. 1848;
H. de Sénarmont, Pogg. Ann. Bd. 75, S. 50 u. 482. 1848;
H. de Sénarmont, Pogg. Ann. Bd. 76, S. 119. 1849;
H. de Sénarmont, Pogg. Ann. Bd. 80, S. 175. 1850;
H. de Sénarmont, Pogg. Ann. C.R. Bd. 25, S. 459 u. 707. 1847;
H. de Sénarmont, Pogg. Ann. C.R.Bd. 26, S. 501. 1848;
H. de Sénarmont, Pogg. Ann. C.R. Ann. chim. phys. Bd. 21, S. 457. 1847;
H. de Sénarmont, Pogg. Ann. C.R. Bd. 22, S. 179. 1848;
H. de Sénarmont, Pogg. Ann. C.R. Bd. 23, S. 257. 1848.
W. C. Röntgen, Pogg. Ann. Bd. 151, S. 603. 1874;
W. C. Röntgen, ZS. f. Krist. Bd. 3, S. 17. 1879.
G. Schmaltz, Ann. d. Phys. (4) Bd. 16, S. 398 u. 792. 1905.
M. Beixati u. S. Lussana, Atti 1st. Veneto (6) Bd. 5, S. 1117. 1886/87.
A.M. Mayer, Phil. Mag. (4) Bd. 44, S. 257. 1872.
W. Voigt, Wied. Ann. Bd. 64, S. 95. 1898.
F. A. Schulze, Ann. d. Phys. Bd. 9, S. 560. 1902.
J. B. Biot, Traité de phys. Bd. 4, S. 669. Paris 1816.
C. M. Despretz, Ann. chim. phys. Bd. 19, S. 97. 1822;
C. M. Despretz, Ann. chim. phys. Bd. 36, S. 422. 1827 (dazu ein Bericht von Fourier, ebenda Bd. 19, S. 99. 1822);
C. M. Despretz, Pogg. Ann. Bd. 12, S. 281. 1828.
H. Diesselhorst, Wärmeleitung, Encyklop. d. math. Wiss. Bd. 5, Teil 1, Abschn. 4, S. 216.
M. Jakob u. S. Erk, ZS. f. Phys. Bd. 35, S. 670. 1926.
G. Kirchhoff, Vorlesungen über die Theorie der Wärme (hrsg. von M. Planck) S. 35. Leipzig: B. G. Teubner 1894.
P. W. Bridgman, Proc. Amer. Acad. Bd. 57, S. 75. 1922.
S. Lussana, Cim. (6) Bd. 15, S. 130. 1918.
A. Berget, Journ. de phys. (2) Bd. 9, S. 135. 1890.
C. Christiansen, Wied. Ann. Bd. 14, S. 23. 1881.
A. Berget, Journ. de phys. Bd. 7, S. 2. 1888.
R. Weber, Ann. d. Phys. (4) Bd. 11, S. 1047. 1903
Siehe M. Jakob, ZS. f. Metallkde. Bd. 18, S. 55. 1926.
M. Jakob, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 66, S. 688. 1922
M. Jakob, Wiss. Abh. d. Phys.-Techn. Reichsanst. Bd. 6, S. 137. 1923.
Kôtarô Honda u. Takéo Simidu, Sc. Reports Tôhoku Univ. (l) Bd. 6, S. 219. 1917.
Bei dem Verfahren von Jakob (s. S. 61) ist diese Verlustwärme durch die Metallhaube und das Vakuummantelgefäß äußerst verringert worden, bei den später behandelten Verfahren von Milner und Chattock (s. Ziff. 34) und von Jakob (s. Ziff. 25, S. 106) durch besondere Heizkörper.
F. H. Schofield, Proc. Roy. Soc. London (A) Bd. 107, S. 206. 1925.
Seibei Konno, Sc. Reports Tohoku Univ. (1) Bd. 8, S. 169. 1919 u.
Seibei Konno, Phil. Mag. (6) Bd. 40, S. 542. 1920.
F. Kohlrausch, ZS. f. Instrkde. Bd. 18, S. 139. 1898
F. Kohlrausch, Ann. d. Phys. (4) Bd. 1, S. 132. 1900. Vor Kohlrausch hatte schon E. Verdet (Théorie mécanique de la chaleur, S. 200. 1872) eine Gleichung aufgestellt für das axiale Temperaturgefälle in einem von elektrischem Strom durchflossenen Metallstab, dessen elektrische und thermische Leitfähigkeit und Wärmeübergangszahl für die Mantelfläche gegeben sind. A. Herwig (Pogg. Ann. Bd. 151, S. 177. 1874) hat dann zuerst eine ähnliche Beziehung zu Messungen an Quecksilber benutzt, jedoch unter einigen nicht einwandfreien physikalischen Annahmen. (Siehe hierüber H.F. Weber, Wied. Ann. Bd. 10, S. 472 u. Bd. 11, S. 345. 1880.) Die ersten brauchbaren Messungen aber auf Grund der Gleichung von Verdet hat dann P. Straneo [Atti dei Lincei, Rendic. (5) Bd. 7 (1. Sem.), S. 197 u. 310. 1898] an Eisen- und Kupferstäben ausgeführt.
W. Jaeger u. H. Diesselhorst, Wiss. Abh. d. Phys.-Techn. Reichsanst. Bd. 3, S. 273.
W. Jaegeru. H. Diesselhorst, Wiss. Abh. d. Phys.-Techn. Reichsanst. Bd. 3, S. 290. Abb. 3.
Takéo Simidu, Sc. Reports Tôhoku Univ. (l) Bd. 6, S. 111. 1917.
H. Masumoto, Se. Reports Tôhoku Univ. Bd. 13, S. 229. 1925.
H. Diesselhorst, ZS. f. Instrkde. Bd. 22, S. 115. 1902.
W. Meissner, Ann. d. Phys. (4) Bd. 47, S. 1001. 1915.
J. Langmuir, Phys. Rev. Bd. 7, S. 151. 1916.
M. F. Angell, Phys. Rev. Bd. 33, S. 421. 1911.
J. A. Ångström, Pogg. Ann. Bd. 114, S. 513. 1861;
J. A. Ångström, Pogg. Ann. Bd. 118, S. 423. 1863
J. A. Ångström, Pogg. Ann. Bd. 123, S. 628. 1864.
F. Neumann, Ann. de chim. et de phys. (3) Bd. 66, S. 183. 1862.
J. D. Forbes, Trans. Roy. Soc. Edinbg. Bd. 23, S. 133. 1864
J. D. Forbes, Trans. Roy. Soc. Edinbg. Bd. 24, S. 73. 1867. Bei der Darstellung folgen wir E. Heyn, O. Bauer u. E. Wetzel, Mitt. a. d. Materialprüfungsamt Berlin-Lichterfelde-West 1914, Heft 2 u. 3.
F. Neumann, Ann. de chim. et de phys. (3) Bd. 66, 1862.
Näheres s. G. Kirchhoff, Vorlesungen (Wärme) S. 35ff. oder E. W. Hobson u. H. Diesselhorst, Encyklop. d. math. Wiss. Bd. 4, Teil 1, S. 219ff.
G. Kirchhoff u. G. Hansemann, Wied. Ann. Bd. 9, S. 1. 1880
G. Kirchhoff u. G. Hansemann, Wied. Ann. Bd. 13, S. 406. 1881.
F.A. Schulze, Wied. Ann. Bd. 66, S. 207. 1898.
E. Grüneisen, Ann. d. Phys. (4) Bd. 3, S. 43. 1900.
E. Giebe, Verh. d. D. Phys. Ges. Bd. 5, S. 60. 1903.
Die Ableitung der Gleichung s. z. B. bei E. Warburg, Über Wärmeleitung und andere ausgleichende Vorgänge, S. 66. Berlin: Julius Springer 1924. Dieses Buch enthält auch sonst viel systematische Berechnungen über stationäre und variable Wärmeströmung.
H. Diesselhorst, Wiss. Abh. d. Phys.-Techn. Reichsanst. Bd. 4, S. 187. 1905
H. Diesselhorst, Encyklop. d. math. Wiss. Bd. 5, Teil 1, Abschn. 4, S. 226.
L. Lorenz, Wied. Ann. Bd. 13, S. 422. 1881.
W. Dumas, Pogg. Ann. Bd. 129, S. 272 u. 393. 1866;
P. G. Tait, Proc. Edinburgh Bd. 8, S. 55. 1875.
H. Weber, Pogg. Ann. Bd. 146, S. 257. 1872.
R. W. King, Phys. Rev. (2) Bd. 6, S. 437. 1915.
M. von Laue u. W. Gordon, Berl. Ber. 1922, S. 112.
M. Jakob, ZS. f. Metallkde. Bd. 18, S. 55. 1926.
Takéo Simidu, Sc. Reports Tôhoku Univ. Bd. 6, S. 111. 1917.
Kôtarô Honda, Se. Reports Tôhoku Univ. Bd. 7, S. 59. 1918.
M. Jakob, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 66, S. 686. 1922.
H. M. Masumoto, Sc. Reports Tôhoku Univ. Bd. 13, S. 229. 1925.
Sieheauch M. Jakob, ZS. f. Metallkde. Bd. 18, S. 55. 1926.
P.W. Bridgman, Proc. Amer. Acad. Bd. 57, S. 75. 1922.
Seibei Konno, Phil. Mag. 40, S. 542. 1920.
F. H. Schofield, Proc. Roy. Soc. London Bd. 107, S. 206. 1925.
Sieheauch M. Jakob, ZS. f. Metallkde. Bd. 18, S. 55. 1926.
Kôtarô Honda u. Takéo Simidu, Sc. Reports Tôhoku Univ. Bd. 6, S. 219. 1917.
M. F. Angell, Phys. Rev. Bd. 33, S. 421. 1911.
R. Schott(A. Eucken), Verh. d. D. Phys. Ges. Bd. 18, S. 27. 1916.
J.W. Donaldson, Metal Ind. (London) Bd. 27, S. 216. 1925.
W. Byron Brown, Phys. Rev. (2) Bd. 22, S. 171. 1923.
L. Lorenz, Pogg. Ann. Bd. 147, S. 429. 1872
L. Lorenz, Wied. Ann. Bd. 13, S. 422. 1882.
W. Meissner, Jahrb. d. Radioakt. Bd. 17, S. 229. 1921.
A. Eucken u. G. Gehlhoff, Verh. d. D. Phys. Ges. Bd. 14, S. 169. 1912.
A. Eucken u. O. Neumann, ZS. f. phys. Chem. Bd. 111, S. 431. 1924.
G. Gehlhoff u. F. Neumeier, Verh. d. D. Phys. Ges. Bd. 15, S. 876. 1913.
Siehe W. Meissner, Jahrb. d. Radioakt. Bd. 17, Tab. Ill, S. 241. 1921.
Siehe W. Meissner, ebendort Tab. VIII, S. 244.
P. W. Bridgman, Proc. Amer. Acad. Bd. 57, S. 75. 1922.
G. Schmaltz, Ann. d. Phys. (4) Bd. 16, S. 398 u. 792. 1905.
M. Bellati u. S. Lussana, Atti Ist. Veneto (6) Bd. 5, S. 1117. 1886/87.
L.P. Sieg, Phys. Rev. (2) Bd. 6, S. 213. 1915.
Bianca Nannei, Cim. (6) Bd. 20, S. 185. 1920.
M. Jakob, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 66, S. 688. 1922.
G. Eichelberg, Forschungsarbeiten, herausgeg. vom Ver. d. Ing. Heft 263. 1923.
S. auch das graphische Verfahren von I. Geiger, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 67, S. 905. 1923.
L. Ott, Forschungsarbeiten, herausgeg. vom Ver. d. Ing. Heft 35 u. 36, S. 53. 1906;
L. Ott, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 51, S. 1145. 1907.
J. M. C. Duhamel, Journ. de l’école polyt. Bd. 21, S. 356. 1832.
G. Lamé, Leçons sur la théorie au de la chaleur, Paris 1861.
G. G. Stokes, Coll. Papers Bd. 3, S. 203.
Siehe E. W. Hobson u. H. Diesselhorst, Encyklop. d. math. Wiss. Bd. 4 (1), S. 178ff.
W. Voigt, Lehrb. d. Kristallphysik, S. 403. Leipzig u. Berlin: B. G. Teubner 1910.
H. de Sénarmont, C. R. Bd. 21, S. 457. 1857;
H. de Sénarmont, C. R. Bd. 22, S. 179. 1848;
H. de Sénarmont, C. R. Bd. 23, S. 257. 1848;
H. de Sénarmont, C. R. Bd. 28, S. 279. 1850.
W. Voigt, Wied. Ann. Bd. 60, S. 350. 1897.
Siehe G. Kirchhoff, Vorlesungen über die Theorie der Wärme, S. 48ff.
E. Jannettaz, Ann, chim. phys. (4) Bd. 29, S. 5. 1873.
Näheres hierüber s. W. Voigt, Lehrb. d. Kristallphysik, S. 392–397.
A. Tuchschmid, Diss. Zürich 1883 u. Beibl. Bd. 8, S. 490. 1884.
Ch. H. Lees, Proc. Roy. Soc. London Bd. 50, S. 421. 1892;
Ch. H. Lees, Phil. Trans. Bd. 183A, S. 481. 1892.
O. J. Lodge, Phil. Mag. (5) Bd. 5, S. 110. 1878.
A. Eucken, Ann. d. Phys. (4) Bd. 34, S. 185. 1911.
A. Eucken, Verh. d. D. Phys. Ges. Bd. 13, S. 829. 1911
A. Eucken, Phys. ZS. Bd. 12, S. 1005. 1911.
Eine besonders ausführliche Zusammenstellung von Versuchswerten und Literaturstellen findet sich in der Monographie von K. Schulz „Die Wärmeleitung in Mineralien, Gesteinen und den künstlich hergestellten Stoffen von entsprechender Zusammensetzung“in Fortschr. d. Min., Krist. u. Petrograph. Bd. 9, S. 221–411. 1924.
Mittel für verschiedene Glimmersorten.
A. Eucken, Phys. ZS. Bd. 12, S. 1005. 1911.
Bericht über die Tätigkeit der Phys.-Techn. Reichsanst. i. J. 1925, ZS. f. Instrkde. 1926.
W. Nernst, ZS. 1 Elektischem. Bd. 17, S. 735. 1911.
Siehe auch Debye, Vorträge liber die kinetische Theorie der Materie, Leipzig 1914, S. 43ff.
F. A. Lindemann, Phys. ZS. Bd. 11, S. 610. 1910.
A. Badior, Diss. Marburg 1908; Ann. d. Phys. (4) Bd. 31, S. 737. 1910.
E. Jannettaz, C. R. Bd. 78, S. 1202. 1874;
E. Jannettaz, C. R. Bd. 81, S. 1254. 1875;
E. Jannettaz, C. R. Bd. 95, S. 996. 1882;
E. Jannettaz, C. R. Bd. 97, S. 1441. 1883;
E. Jannettaz, Bull. Socf géol. de France (3) Bd. 3, S. 499. 1874/75;
E. Jannettaz, Bull. Socf géol. de France Bd. 9, S. 196. 1880/81;
E. Jannettaz, Bull. Socf géol. de France Bd. 12, S. 211. 1883/84.
G. Schmaltz, Pflügers Arch. f. d. ges. Physiol. Bd. 208, S. 424. 1925.
C. Christiansen, Wied. Ann. Bd. 14, S. 23. 1881.
S. Wologdine, Rev. de Metallurg. 1909, S. 767.
P. Goerens, Bericht d. Ver. deutsch. Fabriken feuerfester Produkte Bd. 34, S. 92. 1914;
P. Goerens u. J.W. Gilles, Ferrum Bd. 12, S. 1. 1914
P. Stahl u. Eisen Bd. 12, S. 500. 1914.
Dougall, Hodsman u. Cobb, The Iron and Coal Trades Rev. 1915, S. 889;
Dougall, Hodsman Sauch Stahl u. Eisen Bd. 36, S. 754. 1916.
W. Nusselt, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 52, S. 906. 1908; Forschungsarbeiten, herausgegeben vom Ver. d. Ing. Heft 63 u. 64. 1909. Schon früher hat Ch. H. Lees (Phil. Trans. Bd. 191, S. 399. 1898) dieses Verfahren als theoretisch vorzüglich erkannt, jedoch wegen seiner praktischen Schwierigkeiten davon abgesehen, es anzuwenden.
H. Gröber, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 54, S. 1319. 1910;
H. Gröber, ZS. f. d. ges. Kälte-Ind. 1909, S. 81; Forschungsarbeiten, herausgeg. vom Ver. d. Ing. Heft 104, S. 49. 1911.
W. van Rinsum, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 62, S. 601, 639. 1918; Forschungsarbeiten Heft 228. 1920.
C. Niven, Proc. Roy. Soc. London (A) Bd. 76, S. 34. 1905.
J. K. Clement u. W. L. Egy, Phys. Rev. Bd. 28, S. 71. 1909; s. auch Stahl u. Eisen 1910, S. 1895.
W. van Rinsum, Forschungsarb. Ver. d. Ing. Heft 228. 1920.
H. Lees, Mem. and Proc. Manchester Soc. Bd. 43 (3), Nr. 8. 1898/99.
H. Gröber, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 54, S. 1319. 1910 u. Forschungsarbeiten, herausgeg. vom Ver. d. Ing. Heft 104, S. 49. 1911.
R. Poensgen, Forschungsarbeiten, herausgeg. vom Ver. d. Ing. Heft 130, S. 25. 1912;
R. Poensgen, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 5.6, S. 1653. 1912.
Nach Osc. Knoblauch, E. Raisch u. H. Reiher, Gesundheits-Ing. Bd. 43, S. 607. 1920
Nach Osc. Knoblauch, E. Raisch u. H. Reiher, ZS. f. d. ges. Kälte-Ind. Bd. 28, S. 63. 1921.
S. Hierüber M. Jakob, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 63, S. 69 u. 118. 1919 (Abb. 1 bis 5).
M. Jakob, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 66, S. 688. 1922.
Jakob, Bericht über die Tätigkeit der Phys.-Techn. Reichsanst. im Jahre 1923;
Jakob, BerichtZS. f. Instrkde. Bd. 44, S. 108. 1924.
E. Griffiths u. G. W. C. Kaye, Proc. Roy. Soc. London (A) Bd. 104, S. 71. 1923.
K. Humburg, Elektrot. u. Maschinenb. Bd. 27, S. 677 u. 696. 1909.
M. Jakob, Arch. f. Elektrot. Bd. 8, S. 117. 1919. Humburgs Arbeit war mir seinerzeit entgangen; ich benutze die Gelegenheit, auf sie besonders hinzuweisen. M. Jakob.
M. Jakob, ZS. f. d. ges. Kälte-Ind. Bd. 29, S. 83. 1922.
M. S. van Dusen, Journ. Amer. Soc. of Refrigerating Engin. Bd. 7, S. 202. 1920;
S. Hierüberauch M. Jakob, ZS. f. d. ges. Kälte-Ind. Bd. 29, S. 83. 1922.
W. Nusselt, ZS. f. d. ges. Kälte-Ind. 1915, Heft 1 u. 2.
E. Schmidt, Arch. f. Wärmewirtsch. S. 9. 1924.
E.Heyn unter Mitwirkung von O. Bauer u. E. Wetzel, Mitt. a. d. Materialprüfungsamt Berlin-Lichterfelde West Bd. 32, S. 89. 1914.
M. Jakob, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 63, S. 69, 118 u. 1042. 1919.
K. Honda u. S. Satô, Phys.-Math. Soc. Tokio (2) Bd. 8, S. 424. 1915/16.
Yoshiaki Tadokoro, Sc. Reports Tôhoku Univ. Bd. 10, S. 339. 1921.
E. Warburg, Wärmeleitung S. 52ff. Berlin: Julius Springer 1924.
E. Warburg, Wärmeleitung S. 60ff. Berlin: Julius Springer 1924.
J. Stefan, Wied. Ann. Bd. 42, S. 269. 1891.
Weitere Zusammenstellungen s. M. Jakob, Die Wärmeübertragung durch keramische Stoffe (Abschnitt aus F. Singer, Die Keramik im Dienste von Industrie und Volkswirtschaft, S. 435. Braunschweig: Friedr. Vieweg & Sohn 1923); E. Schmidt, Mitt. a. d. Forschungsheim f. Wärmeschutz Heft 5, S. 7. München 1924; K. Schulz (auf S. 95. Fußnote 1 bereits zitiert).
A. Eucken, Ann. d. Phys. (4) Bd. 34, S. 185. 1911.
M. Jakob, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 67, S. 126. 1923.
H. Gröber, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 54, S. 1319. 1910; u. Forschungsarbeiten, herausgegeben vom Ver. d. Ing. 1911, Heft 104, S. 49.
B. Despretz, Pogg. Ann. Bd. 46, S. 340. 1839;
B. Despretz, C. R. Bd. 7, S. 933. 1838;
B. Despretz, Ann. chim. phys. Bd. 61, S. 206. 1839.
R. Wachsmuth, Wied. Ann. Bd. 48, S. 158. 1893.
F. Guthrie, Phil. Trans. Bd. 159, S. 637. 1869.
H. Henneberg, Wied. Ann. Bd. 36, S. 146. 1882.
G. Jäger, Wiener Ber. Bd. 99 (Ha), S. 245. 1890.
Ch. Lees, Phil. Trans. (A) Bd. 191, S. 399. 1898.
M. Jakob, Ann. d. Phys. (4) Bd. 63, S. 537. 1920.
A. Eucken, Ann. d. Phys. (4) Bd. 341, S. 185–1911 (s. dort. S. 190).
R. Goldschmidt, Phys. ZS. Bd. 12, S. 417. 1911.
S. R. Milner u. A. P. Chattock, Phil. Mag. (5) Bd. 48, S. 46. 1899.
M. Jakob, Berl. Ber. 1920, S. 406 u. Ann. d. Phys. (4) Bd. 63, S. 537. 1920.
P. W. Bridgman, Proc. Amer. Acad. Bd. 59, S. 141. 1923.
L. Graetz, Wied. Ann. Bd. 18, S. 79. 1883; Bd. 25, S. 337. 1885.
S. hierüberz. B. R. Wachsmuth, Wied. Ann. Bd. 48, S. 158. 1893.
Ch. W. Rice, Journ. Amer. Inst. Electr. Eng. Bd. 42, S. 1288. 1923.
Lundquist, Uppsala Univ. Arsskr. 1869, S. 1.
A. Winkelmann, Pogg. Ann. Bd. 153, S. 481. 1874.
H.F. Weber, Wied. Ann. Bd. 10, S. 472. 1880.
H. F. Weber, Wied. Ann. Bd. 10, S. 103, 304 u. 472. 1880;
H. F. Weber, U. Berl. Ber. 1885, S. 809.
H. Lorberg, Wied. Ann. Bd. 14, S. 291 u. 426. 1881.
M. Jakob, Ann. d. Phys. (4) Bd. 63, S. 537. 540. 1920.
C. Barus, Phil. Mag. (5) Bd. 33, S. 431. 1892.
Ch. H. Lees, Phil. Trans. Bd. 191, S. 428. 1898.
P. W. Bridgman, Proc. Amer. Acad. Bd. 59, S. 141. 1923.
M. Jakob, Ann. d. Phys. (4) Bd. 63, S. 537. 1920.
A. H. Davis, Phil. Mag. (6) Bd. 47, S. 972. 1924.
G. Jäger, Wien. Ber. Bd. 99 (IIa), S. 245. 1890.
H. Henneberg, Wied. Ann. Bd. 36, S. 146. 1889.
Ch. H. Lees, Phil. Mag. (5) Bd. 49, S. 281. 1900.
H.F. Weber, Berl. Ber. 1885, S. 809.
G. Jäger, Wiener Ber. Bd. 102 (IIa), S. 483. 1893.
R. Wachsmuth, Wied. Ann. Bd. 48, S. 158. 1893.
J. Stefan, Wiener Ber. Bd. 65 (II), S. 45. 1872.
A. Schleiermacher, Wied. Ann. Bd. 34, S. 623. 1888
A. Schleiermacher, Wied. Ann. Bd. 36, S. 346. 1889.
A. Eucken, Phys. ZS. Bd. 12, S. 1101. 1911.
Siehe hierüber S.Weber, Ann. d. Phys. (4) Bd. 54, S. 325. 1917.
E. Moser, Über die Wärmeleitfähigkeit von Gasen und Dämpfen bei höheren Temperaturen. Diss. Berlin 1913.
S. Weber, Ann. d. Phys. Bd. 54, S. 325, 437 u. 481. 1917.
H. Gregory u. C.T. Archer, Proc. Roy. Soc. London (A) Bd. 110, S. 91. 1926.
J. Stefan, Wied. Ann. Bd. 42, S. 269. 1891.
A. Winkelmann, Pogg. Ann. Bd. 157, S. 497; 1876.
A. Winkelmann, Pogg. Ann. Bd. 159, S. 177. 1876.
A. Kundt u. E. Warburg, Pogg. Ann. Bd. 156, S. 177. 1875.
M. Smoluchowski, Wiener Ber. Bd, 107 (IIa), S. 304. 1893;
M. Smoluchowski, Ann, d. Phys. Bd. 35, S. 983. 1913.
F. Soddy u. A. J. Berry, Proc, Roy. Soc. London Bd. 83, S. 254. 1910.
W. Sutherland, Phil. Mag. (5) Bd. 36, S. 507. 1893.
W. Nusselt, Gesundheits-Ing. Bd. 38, S. 447 u. 490. 1915.
J. Langmuir, Phys. Rev. Bd. 34, S. 401. 1912.
A. Eucken, Phys. ZS. Bd. 12, S. 1101. 1911
A. Eucken, Phys. ZS. Bd. 14, S. 324. 1913.
Wassiljewa, Phys. ZS. Bd. 5, S. 737. 1904.
Dulong u. Petit, Ann. de chim. phys. Bd. 7, S. 113, 225. 1817.
L. Lorenz, Wied. Ann. Bd. 13, S. 582. 1881.
A. Oberbeck, Wied. Ann. Bd. 7, S. 271. 1879.
K. Hencky, ZS. f. d. ges. Kälte-Ind. 1915, S. 79 und „Die Wärmeverluste durch ebene Wände“, München u. Berlin: R. Oldenbourg 1921. S. 54.
K. Lubowsky, Elektrot. ZS. Bd. 42, S. 79. 1921.
W. Nusselt, Forschungsarbeiten, herausgeg. vom Ver. d. Ing. Heft 63 u. 64, S. 82. 1909.
W. Nusselt u. W. Jürges, Gesundheits-Ing. Bd. 45, Nr. 52. 1922.
Boussinesq, C. R. Bd. 132, S. 1382. 1901.
W. Nusselt, Gesundheits-Ing. Bd. 38, S. 477 u. 490. 1915.
Boussinesq, Journ. de phys. (4) Bd. 1, S. 65, 71. 1902.
A. H. Davis, Phil. Mag. (6) Bd. 40, S. 692. 1920;
A. H. Davis, Phil. Mag. Bd. 43, S. 329; 1922.
A. H. Davis, Phil. Mag. Bd. 44, S. 920. 1922.
R. Seeliger, Phys. ZS. Bd. 26, S. 282. 1925.
W. Nusselt, Gesundheits-Ing. Bd. 45, S. 97. 1922.
A.H. Davis, Phil. Mag. (6) Bd. 40, S. 692. 1920.
King, Phil. Trans. Bd. 114, S. 1056. 1912.
A. H. Davis, Phil. Mag, (6) Bd. 44, S. 940. 1922.
Osc. Knoblauch, Mitt. d. Hauptvereines deutsch. Ing. in d. tschechoslov. Republ. Bd. 14 (4), S. 78. 1925.
Weiteres über den „Kreuzstrom“siehe Ziffer 44 und H. Reiher, Forschungsarbeiten, herausgeg. vom Ver. d. Ing. 1925, Heft 269 u. ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 70, S. 47, 1926.
I. Langmuir, Phys. Rev. Bd. 34, S. 401. 1912.
Ch. W. Rice, Journ. Amer. Inst. Electr. Eng. Bd. 42, S. 1288. 1923.
W. Nusselt, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 61, S. 1750. 1909 u. Forschungsarbeiten, herausgeg. vom Ver. d. Ing. 1910, Heft 85.
W. Nusselt, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 61, S. 685. 1917
W. Nusselt, Gesundheits-Ing. Bd. 41, S. 13. 1918.
W. Nusselt, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 54, S. 1154. 1910.
H. Gröber, Forschungsarbeiten, herausgeg. vom Ver, d, Ing. 1912, Heft 130, S. 1.
R. Poensgen, Forschungsarbeiten, herausgeg. vom Ver. d. Ing. 1917, Heft 191 u. 192.
T. E. Stanton, Phil. Trans. Bd. 190, S. 67. 1897.
A. Soennecken, Forschungsarbeiten, herausgeg. vom Ver. d. Ing. 1911, Heft 108 u. 109, S. 33.
W. Stender, Der Wärmeübergang an strömendes Wasser in vertikalen Rohren. Berlin 1924.
W. Nusselt, Festschr. zur Jahrhundertfeier der Techn. Hochschule Karlsruhe, 1925.
H. Gröber, Die Grundgesetze der Wärmeleitung und des Wärmeüberganges. Berlin: Julius Springer 1921.
L. Prandtl, Phys. ZS. Bd. 11, S. 1072. 1910.
H. Thoma, Hochleistungskessel, Berlin: Julius Springer 1921. S. 38.
Osc. Knoblauch u. K. Hencky, Anleitung zu genauen technischen Temperaturmessungen. München u. Berlin: R. Oldenbourg 1919 (Fig. 62).
E. Schmidt, Ergänzungsheft „Technische Mechanik“der ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 69. 1925.
S. Hierüber W. Nusselt, Forschungsarbeiten, herausgeg. vom Ver. d. Ing. 1909, Heft 63 u. 64, S. 26.
W. van Rinsum, Forschungsarb. Ver. d. Ing. Heft 228. 1920.
Weiteres über die Messung von Oberflächentemperaturen s. in dem obenerwähnten Buch von Knoblauch u. Hencky. Die Oberflächentemperaturmessung in der Elektrotechnik ist behandelt bei M. Jakob, Arch. f. Elektrot. Bd. 8, S. 126. 1919.
A. Koepsel, Verh. d. D. Phys. Ges. Bd. 10, S. 814. 1908.
Gleichung (70b) bezieht sich zwar auf eine Gasströmung senkrecht zum Draht, während man bei dem genannten Verfahren das Gas parallel zum Gas strömen läßt. Für die Erklärung des Prinzips der Methode ist dies jedoch ohne Belang.
Siehe z.B. M. Moeller, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 65, S. 1314. 1921.
Kennelly, Trans. Amer. Inst. El. Eng. Bd. 28, S. 363. 1909.
U. Bordini, Cim. (6) Bd. 3, S. 241. 1912 (April).
I. T. Morris, Engineer vom 27. Sept. 1912.
H. Gerdien, Verh. d. D. Phys. Ges. Bd. 15, S. 961. 1913; s. auch H. Gerdien u. R. Holm, Wiss. Veröffentl. a. d. Siemens-Konz. Bd. 1, S. 107. 1920.
L. V. King, Phil. Trans. (A) Bd. 214, S. 373. 1914
L. V. King, Proc. Roy. Soc. London Bd. 90, S. 563. 1914.
E. Knowlton, Ch. W. Rice u. E. H. Freiburghouse, Journ. Amer. Inst. Electr. Eng. Bd. 44, S. 724. 1925;
E. Knowlton, Ch. W. Rice vgl. auch R. Pohl, Arch. f. Elektrot. Bd. 12, S. 361. 1923.
A. Kundt u. E. Warburg, Pogg, Ann. Bd. 156, S. 177. 1875.
Mit geringer Abänderung der von Helmholtz eingeführten Bezeichnung,,Gleitungskoeffizient“.
M. Smoluchowski, Wied. Ann. Bd. 64, S. 101. 1898.
M. Smoluchowski, Wiener Ber. Bd. 108 (IIa), S. 5. 1899.
E. Warburg, Ann. d. Phys. (4) Bd. 2, S. 102. 1900.
E. Gehrcke, Ann. d. Phys. (4) Bd. 2, S. 107. 1900.
M. Smoluchowski, Bull, de l’Acad. de Cracovie 1910, S. 129 u. 1911, S. 548, sowie Referat vom II. Internat. Kältekongreß Wien 1910.
H. Gröber, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 69, S. 705. 1925.
Ableitung s. z. B. H. Gröber, Die Grundgesetze der Wärmeleitung und des Wärmeüberganges, S. 44, 51 u. 54. Berlin: Julius Springer 1921.
Siehe H. Gröber, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 69, S. 705. 1925.
A. Nägel, ZS. d. Ver. d. Ing. Bd. 57, S. 1074. 1913;
s. auch M. Jakob, Arch. f. Wärmewirtsch. u. Dampfkesselwes. Bd. 7, S. 90. 1926.
G. Eichelberg, Forschungsarbeiten, herausgeg. vom Ver. d. Ing. Heft 263, S. 17 bis 22. 1923.
E. Schmidt, Festschr. zum 70. Geburtstag Aug. Föppls, S. 179, Julius Springer 1924, u. Gesundheits-Ing. Bd. 47, S. 585. 1924.
Author information
Authors and Affiliations
Editor information
Additional information
Besonderer Hinweis
Dieses Kapitel ist Teil des Digitalisierungsprojekts Springer Book Archives mit Publikationen, die seit den Anfängen des Verlags von 1842 erschienen sind. Der Verlag stellt mit diesem Archiv Quellen für die historische wie auch die disziplingeschichtliche Forschung zur Verfügung, die jeweils im historischen Kontext betrachtet werden müssen. Dieses Kapitel ist aus einem Buch, das in der Zeit vor 1945 erschienen ist und wird daher in seiner zeittypischen politisch-ideologischen Ausrichtung vom Verlag nicht beworben.
Rights and permissions
Copyright information
© 1926 Julius Springer in Berlin
About this chapter
Cite this chapter
Jakob, M. (1926). Wärmeleitung. In: Freundlich, E., et al. Anwendung der Thermodynamik. Handbuch der Physik, vol 11. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-90779-1_2
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-90779-1_2
Publisher Name: Springer, Berlin, Heidelberg
Print ISBN: 978-3-642-88924-0
Online ISBN: 978-3-642-90779-1
eBook Packages: Springer Book Archive