Zusammenfassung
Aus den Beiträgen von Flohé, Saran und Elstner läßt sich entnehmen, daß aufgrund ihrer Reaktivität verschiedenste schädliche Wirkungen von Sauerstoffradikalen ausgehen. Es ist nun gleicherweise anzunehmen, daß die Natur und nach ihr der Mensch Substanzen entwickelt haben müssen, die diesen Schäden entgegenwirken, also eine Schutzfunktion ausüben. Da die meisten Schäden von Sauerstoff und seinen Stoffwechselprodukten ausgehen, faßt man die Schutzsubstanzen unter dem Begriff „Antioxidanzien“zusammen [1–3]. Im folgenden soll versucht werden, diese Antioxidanzien zu klassifizieren und danach ihren Mechanismus und die Methoden für den Nachweis ihrer Aktivität zu erläutern. Abschließend soll noch auf die pharmakologischen und medizinischen Aspekte eingegangen werden.
Preview
Unable to display preview. Download preview PDF.
Literatur
Hiatt RR (1975) CRC Crit Rev Food Sei Nutr 7: 1–12
Burlakova EB (1975) Russ Chem Rev 44: 871–880
Dugan LR (1980) In: Simic MG, Karel M (eds) Autoxidation in food and biological systems. Plenum, New York, pp 261–282
Landi L, Cabrini L, Sechi AM, Pasquali P (1984) Biochem J 222: 463–466
Lenaz G, Parenti CG (1984) Drugs Expt Clin Res 10: 481–490
Cole ER, Crank G, Minh H (1982) J Agric Food Chem 30: 719–724
Meisinger MAP, Kuehl FA, Rickes EL, Brink NG, Folkers K, Forbes M, Zilliken F, Gyorgy P (1959) J Am Chem Soc 81: 4979–4985
Oliveto EP (1972) Chemistry & Industry 677–679
Schegg KM, Welch W (1984) Biochim Biophys Acta 788: 167–170
Wood AW, Huang M-T, Chang RL, Newmark HL, Lehr RE, Yagi H, Sayer JM, Jerina DM, Conney AH (1982) Proc Natl Acad Sei USA 79: 5513–5517
Shugart L, Kao J (1984) Int J Biochem 16: 571–573
Kimura Y, Okuda H, Okuda T, Hatano T, Agata I, Arichi S (1984) Planta Medica 50: 473–477
Inatani R, Nakatani N, Fuwa H (1983) Agric Biol Chem 47: 521–528
Stuckey BN, Gearhart WM (1957) Food Technol 11: 676–679
Furia TE, Bellanca N (1977) J Am Oil Chem Soc 54: 239–244
Halladay SC, Ryerson BA, Smith CR, Brown JP, Parkinson TM (1980) Food Cosm Toxicol 18: 569–574
Lang K, (ed) (1967) Tocopherole; Dtsch Gesell Ernähr Wiss VeröfF Steinkopff, Darmstadt
Nair HJ, Kayden (eds) Vitamin E. Annu NY Acad Sei 203 (1972)
de Duve C, Hayaishi O (eds) (1978) Tocopherol, oxygen and biomembranes. Elsevier/North-Holland Biomedical Press, Amsterdam
Visser CM (1980) Bioorg Chem 9: 411–422
McCay PB (1985) Annu Rev Nutr 5: 323–340
Lea CH, Ward RJ (1959) J Sei Food Agric 10: 537–548
Kovats, LT, Berndorfer-Kraszner E (1968) Nahrung 12: 407–414
Burton GW, Ingold KU (1981) J Am Chem Soc 103: 6472–6477
Scott ML (1980) Fed Proc 39: 2736–2739
Mukai K, Takamatsu K, Ishizu K (1984) Bull Chem Soc Jpn 57: 3507–3510
Skinner WA, Johnson HL, Ellis M, Parkhurst RM (1971) J Pharm Sei 60: 643–645
Cort WM, Scott JW, Araujo M, Mergens WJ, Cannalonga MA, Osadca M, Harley H, Parrish DR, Pool WR (1975) J Am Oil Chem Soc 52: 174–179
Arkhipenko YV, Lobrina SK, Kagan VE, Kozlov YP, Nadirov NK, Pisarev VA, Ritov VB,Khavizov RK (1977) Biochemistry USSR 42: 1194–1198
Burlakova EB, Kukhtina EN, Sarycheva IK, Khrapova NG, Aristarkhova SA (1982) Biochemistry USSR 47: 825–828
Niki E, Kawakami A, Saito M, Yamamoto Y, Tsuchiya J, Kamiya Y (1985) J Biol Chem 260: 2191–2196
Srivastava S, Phadke RS, Govil G, Rao CNR (1983) Biochim Biophys Acta 734: 353–362
Dobretsov GE, Borschevskaya TA, Petrov VA, Vladimirov YA (1977) FEBS Lett 84: 125–128
Giasuddin ASM, Diplock AT (1981) Arch Biochem Biophys 210: 348–362
Kornbrust DJ, Mavis RD (1980) Lipids 15: 315–322
Burton GW, Joyce A, Ingold KU (1983) Arch Biochem Biophys 221: 281–290
Kuehnau J (1976) World Rev Nutr Diet 24: 117–191
Havsteen B (1980) Z Lebensm Unters Forsch 170: 36–41
Middleton E (1984) Trends Pharm Sei 5: 335–338
Bentsath A, Rusznyak S, Szent-Györgyi A (1937) Nature 139: 326–327
Naim M, Gestetner B, Bondi A, Birk Y (1976) J Agric Food Chem 24: 1174–1177
Pratt DE (1980) In: Simic MG, Karel M (eds) Autoxidation in food and biological systems. Plenum, New York, pp 283–293
Zilliken FW (1981) United States Patent 4, 264, 509
Dziedzic SZ, Hudson BJF (1983) Food Chem 11: 161–166
Murakami H, Asakawa T, Terao J, Matsushita S (1984) Agric Biol Chem 48: 2971–2975
Heimann W, Reifl F (1953) Fette, Seifen, Anstrichmittel 55: 451–454
Hudson BJF, Lewis JI (1983) Food Chem 10: 47–55
Pratt DE, Watts BM (1964) J Food Sei 29: 27–30
Pratt DE (1976) In: Phenolic, sulfur and nitrogen Compounds in food flavor. (ACS Symp Ser 26, ACS Publ, Washington, DC ) pp 1–13
Daniels DGH, Martin FH (1967) J Sei Food Agric 18: 589–592
Krygier K, Sosulski F, Hogge L (1982) J Agric Food Chem 30: 334–336
Sosulski F, Krygier K, Hogge L (1982) J Agric Food Chem 30: 337–340
Bors W, Michel C, Saran M (1984) Biochim Biophys Acta 796: 312–319
Depner M, Kahl GF, Kahl R (1982) Food Cosm Toxicol 20: 507–511
Kahl R (1984) Toxicology 33: 185–228
Branen AL (1975) J Am Oil Chem Soc 52: 59–66
Babich H (1982) Environ Res 29: 1–29
Meerson FZ, Dolgikh VT, Merzhinskii VE (1983) Bull Exp Biol Med 96: 1528–1531
Meerson FZ, Sazontova TG, Kagan VE, Tverdokhlib VP, Arkhipenko YV (1984) Bull Exp Biol Med 96: 1699–1702
Nickel U (1981) Ber Bunsenges Physik Chem 85: 266–270
Hicks M, Gebicki JM (1981) Arch Biochem Biophys 210: 56–63
Sridhar R, Crossley CA, Wise WW (1984) In: Bors W, Saran M, Tait D (eds) Oxygen radicals in chemistry and biology. de Gruyter, Berlin, pp 309–315
Smith D, Rehncrona S, Siesjoe BK (1980) Acta Physiol Scand 492: 129–134
Searle AJF, Gee C, Willson RL (1984) In: Bors W, Saran M, Tait D (eds) Oxygen radicals in chemistry and biology. de Gruyter, Berlin, pp 377–381
Fukuzumi K, Ikeda N, Egawa M (1976) J Am Oil Chem Soc 53: 623–626
Dobbs CR, Weiss JF, Kumar KS, Chirigos Ma (1981) In: Rodgers MAJ, Powers EL (eds) Oxygen and oxy-radicals in chemistry and biology. Academic Press, New York, pp 622–624
Sevilla MD, Neta P, Marnett LJ (1983) Biochem Biophys Res Comm 115: 800–806
Koreh K, Seligman ML, Flamm ES, Demopoulos HB (1981) Biochem Biophys Res Comm 102: 1317–1322
Yasuda H, Izumi N, Shimada O, Kobayakawa T, Nakanishi M (1980) Toxicol Appl Pharmacol 52: 407–413
Cathcart RF (1985) Med Hypotheses 18: 61–77
Reed DJ (1983) In: Nygaard OF, Simic MG (eds) Radioprotectors and anticarcinogens. Academic Press, New York, pp 153–168
Arnes BN, Cathcart R, Schwiers E, Hochstein P (1981) Proc Natl Acad Sei USA 78: 6858–6862
Smith RC, Lawing L (1983) Arch Biochem Biophys 223: 166–172
Burton GW, Ingold KU (1984) Science 224: 569–573
Welch SC, Gruber JM, Rao ASCP (1982) J Med Chem 25: 81–84
Levy L, Kerley TL (1974) Life Sei 14: 1917–1925
Lin JS, Olcott HS (1975) J Agric Food Chem 23: 798–800
Kim HL, Herrig BW, Anderson AC, Jones LP, Calhoun MC (1983) Toxicol Lett 16: 23–29
Reyes P, Lüh BS (1962) Food Technol 16: 116–118
Leung HW, Vang MJ, Mavis RD (1981) Biochim Biophys Acta 664: 266–272
Niki E, Saito T, Kawakami A, Kamiya Y (1984) J Biol Chem 259: 4177–4182
Doba T, Burton GW, Ingold KU (1985) Biochim Biophys Acta 835: 298–303
Lambelet P, Saucy F, Loeliger J (1985) Experientia 41: 1384–1388
Meister A (1983) In: Nygaard OF, Simic MG (eds) Radioprotectors and anticarcinogens. Academic Press, New York, pp 121–151
Meeks RG, Zaharevitz D, Chen RF (1981) Arch Biochem Biophys 207: 141–147
Gutteridge JMC, Stocks J (1981) CRC Crit Rev Clin Lab Sei 14: 257–309
Wayner DDM, Burton GW, Ingold KU, Locke S (1985) FEBS Lett 187: 33–37
Buening MK, Chang RL, Huang MT, Fortner JG, Wood AW, Conney AH (1981) Cancer Res 41: 67–72
Dewhirst FE (1980) Prostaglandins 20: 209–222
Barclay LRC, Locke SJ, MacNeil JM, VanKessel J (1984) J Am Chem Soc 106: 2479–2481
Bors W, Michel C, Saran M (1983) In: Cohen G, Greenwald RA (eds) Oxy radicals and their seavenger systems, vol I Molecular aspects. Elsevier, New York, pp 38–43
Kittridge KJ, Willson RL (1984) FEBS Lett 170: 162–164
Burton GW, Doba T, Gabe EJ, Hughes L, Lee FL, Prasad L, Ingold KU (1985) J Am Chem Soc 107: 7053–7065
Fueno T, Ree T, Eyring H (1959) J Phys Chem 63: 1940–1948
Baird NC (1984) Tetrahedron 40: 3383–3385
Niki E, Tsuchiya J, Tanimura R, Kamiya Y (1982) Chem Lett 789–792
Miyazawa T, Tsuchiya K, Kaneda T (1984) Nutr Rep Int 29: 157–161
Hughes RE, Wilson HK (1977) Medical Chem 14: 285–299
Bors W (1985) Life Chem Rep 3: 16–21
Mahoney LR, DaRooge MA (1975) J Am Chem Soc 97: 4722–4731
Campbell TW, Coppinger GM (1952) J Am Chem Soc 74: 1469–1471
Winterte J, Dulin D, Mill T (1984) J Org Chem 49: 491–495
Boozer CE, Hammond GS, Hamilton CE, Sen JN (1955) J Am Chem Soc 77: 3233–3237
Howard JA, Yamada T (1982) Can J Chem 60: 224–228
Sexton MD (1984) JCS, Perkin 11: 1771–1776
Flesch C, Schuler W, Meier R (1960) Helv Chim Acta 43: 2014–2018
Simpson TH, Uri N (1956) Chemistry & Industry 956–957
Wefers H, Komai T, Talalay P, Sies H (1984) FEBS Lett 169: 63–66
Benson AM, Hunkeler MJ, Talalay P (1980) Proc Natl Acad Sei USA 77: 5216–5220
Lam LKT, Sparnins VL, Hochalter JB, Wattenberg LW (1981) Cancer Res 41: 3940–3943
Morgenstern R, Dock L (1982) Acta Chem Scand 36B: 255–256
Benson AM, Hunkeler MJ, Morrow JF (1984) Cancer Res 44: 5256–5261
Ketterer B (1982) Drag Metab Rev 13: 161–187
Habig WH (1983) In: Nygaard OF, Simic MG (eds) Radioprotectors and anticarcinogens. Academic Press, New York, pp 169–190
Lind C, Hochstein P, Ernster L (1982) Arch Biochem Biophys 216: 178–185
Stuckey BN (1972) In: Furia TE (ed) CRC Handbook on food additives. CRC Press, Cleveland, pp 185–223
Pryor WA, Stanley JP, Blair E (1976) Lipids 11: 370–379
Asakawa T, Matsushita S (1980) Lipids 15: 137–140
Marco GJ (1968) J Am Oil Chem Soc 45: 594–597
Cort WM (1974) Food Technol 28: 60–66
Kawashima K, Itoh H, Chibata I (1978) Chem Pharm Bull (Tokyo) 26: 3558–3562
Tanizawa H, Sazuka Y, Komatsu A, Toda S, Takino Y (1983) Chem Pharm Bull (Tokyo) 31: 4139–4143
Ikeda N, Fukuzumi K (1976) J Am Oil Chem Soc 54: 360–366
Blois MS (1958) Nature 226: 1199–1200
Imam MP, Recknagel RO (1977) Toxicol Appl Pharmacol 42: 455–461
Kurechi T, Kikugawa K, Kato T (1980) Chem Pharm Bull (Tokyo) 28: 2089–2093
Smith RC (1982) Bioorg Chem 11: 436–442
Niki E, Tanimura R, Kamiya Y (1982) Bull Chem Soc Jpn 55: 1551–1555
Weenen H, Porter NA (1982) J Am Chem Soc 104: 5216–5221
Chipault JR (1962) In: Lundberg WO (ed) Autoxidation and antioxidants, vol 1, Wiley-Interscience, New York, pp 478–544
Johnson FC (1971) CRC Crit Rev Food Techn 2: 267–304
de Long MJ, Prochaska HJ, Talalay P (1985) Cancer Res 45: 546–551
Siess MH, Vernevaut MF (1982) Food Chem Tox 20: 883–886
Varma SD, Kinoshita JH (1976) Biochem Pharmacol 25: 2505–2513
Das M, Bickers DR, Mukhtar H (1984) Biochem Biophys Res Comm 120: 427–433
Graziani Y (1977) Biochim Biophys Acta 460: 364–373
Kozumbo WJ, Seed JL, Kensler TW (1983) Cancer Res 43: 2555–2559
Nakadate T, Yamamoto S, Aizu E, Kato R (1984) Gann 75: 214–222
Ferrell JE, Chang Sing PDG, Loew G, King R, Mansour JM, Mansour TE (1979) Mol Pharmacol 16: 556–568
Yang CS, Sydor W, Martin MB, Lewis KF (1981) Chem Biol Interact 37: 337–350
Levy L (1976) Inflammation 1: 333–345
Bragt PC, Bonta IL (1980) Agents & Actions 10: 536–539
Panganamala RV, Miller JS, Gwebu ET, Sharma HM, Cornwell DG (1977) Prostaglandins 14: 261–271
van Wauwe J, Goossens J (1983) Prostaglandins 26: 725–735
Landolfi R, Mower RL, Steiner M (1984) Biochem Pharmacol 33: 1525–1530
Baumann J, von Bruchhausen F, Wurm G (1979) Arch Pharmacol 307: 73–78
Ts’o POP, Caspary WJ, Lorentzen RJ (1977) In: Pryor WA (ed) Free radicals in biology, vol III. Academic Press, New York, pp 251–303
Kahl R (1982) Trends Pharm Sei 3: 72–74
Arnes BN (1983) Science 221: 1256–1264
Nygaard OF, Simic MG (eds) (1983) Radioprotectors and anticarcinogens. Academic Press, New York
Wattenberg LW (1985) Cancer Res 45: 1–8
Floyd RA (ed) (1982) Free radicals and cancer. New York, Dekker
McBrien DCH, Slater TF (ed) (1982) Free radicals, lipid peroxidation and cancer. Academic Press, London
Cerutti PA (1985) Science 227: 375–381
Hathway DE (1966) Adv Food Res 15: 1–54
Gilbert D, Goldberg L (1967) Food Cosm Toxicol 5: 481–490
Nagao M, Morita N, Yahagi T, Shimizu M, Kuroyanagi M, Fukuoka M, Yoshihira K, Natori S, Fujino T, Sugimura T (1981) Environ Mutagen 3: 401–419
Elliger CA, Henika PA, MacGregor JT (1984) Mutat Res 135: 77–86
McKee RH, Tometsko AM (1979) JNCI 63: 473–477
Huang MT, Wood AW, Newmark HL, Sayer JM, Yagi H, Jerina DM, Conney AH (1983) Cancer Lett 4: 1631–1637
Wargovich MJ, Eng VWS, Newmark HL (1985) Food Chem Toxicol 23: 47–49
Harman D (1956) J Gerontol 11: 298–300
Harman D (1983) Age 6: 86–94
Mehlhorn RJ, Cole G (1985) Adv Free Rad Biol Med 1: 165–223
Marshall PJ, Kulmacz RJ, Lands WEM (1984) In: Bors W, Saran M, Tait D (eds) Oxygen radicals in chemistry and biology. de Gruyter, Berlin, pp 299–307
Cutler RG (1985) Proc Natl Acad Sei USA 82: 4798–4802
Bindoli A, Cavallini L, Siliprandi N (1977) Biochem Pharmacol 26: 2405–2409
Fiebrich F, Koch H (1979) Experientia 35: 1548–1550, 1550–1552
Valenzuela A, Barria T, Guerra R, Garrido A (1985) Biochem Biophys Res Comm 126:712–718
Conn HO (ed) (1981) (+)-Cyanidanol-3 in diseases of the liver. Proc Int Workshop, Grune & Stratton, San Francisco
Altoijay I, Dalmi L, Sari B (1984) Acta Physiol Hung 64: 471–474
Voelter W, Jung G (eds) (1978) 0-(ß-Hydroxyethyl)-ratoside - experimentelle und klinische Ergebnisse. Springer, Berlin Heidelberg New York
Cousin JL, Motais R (1978) Biochim Biophys Acta 507: 531–538
Forman SA, Verkman AS, Dix JA, Solomon AK (1982) Biochim Biophys Acta 689: 531–538
Editor information
Editors and Affiliations
Rights and permissions
Copyright information
© 1987 Springer-Verlag Berlin Heidelberg
About this paper
Cite this paper
Bors, W. (1987). Bedeutung und Wirkungsweise von Antioxidanzien. In: Elstner, E.F., Bors, W., Wilmanns, W. (eds) Reaktive Sauerstoffspezies in der Medizin. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-71583-9_15
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-71583-9_15
Publisher Name: Springer, Berlin, Heidelberg
Print ISBN: 978-3-540-17067-9
Online ISBN: 978-3-642-71583-9
eBook Packages: Springer Book Archive