Auszug
Das niederländische Parteiensystem wurde von Klassenkampf und Kulturkampf geprägt. Im 19. Jahrhundert warben zuerst liberale und konservative Honoratiorenparteien um die Stimmen der gehobenen Bürger, d.h. der privilegierten Gruppen, die damals das Wahlrecht ausüben durften. Zum Ende des Jahrhunderts wurde das Wahlrecht ausgedehnt und es entstanden im Zuge des Kultur- und Klassenkampfes ideologische Massenparteien, welche die Konservative Partei völlig und die Liberale Unie (LU) zum Teil verdrängten: die kalvinistische Anti-Revolutionaire Partij (ARP), die Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP) und zuletzt die Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP)1.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Preview
Unable to display preview. Download preview PDF.
Literatur
Andeweg, Rudy B. (1995): De formatie van de paarse coalitie. Democratisch en politicologisch gehalte van een kabinetsformatie, in: Jaarboek 1994 DNPP. Groningen, S. 149–171.
Bootsma, Peter/ Breedveld, Willem (1999): De verbeelding aan de macht: het kabinet-Den Uyl 1973–1977. Den Haag.
Bovens, Mark/ Pellikaan, Huib/ Trappenburg, Margo (1998): Epiloog, in: Bovens, Mark/ Pellikaan, Huib/ Trappenburg, Margo (Hrsg.): Nieuwe tegenstellingen in de Nederlandse politiek. Amsterdam, S. 187–194.
Budge, Ian/ Klingemann, Hans-Dieter (2001): Finally! Comparative Over-Time Mapping of Party Policy Movement, in: Budge, Ian u.a. (Hrsg.): Mapping Policy Preferences: estimates for Parties, Electors, and Governments 1945–1998. Oxford, S. 19–50.
Centraal Bureau voor de Statistiek (1994): Nationaal Kiezersonderzoek 1994. Kerncijfers. Voorburg/Heerlen.
Daalder, Hans u.a. (Hrsg.) (2003): Compendium politiek en samenleving in Nederland, Loseblattsammlung Band A. Deventer, S. 0600–0632, 0500–88 und 0500–121.
De Jong, Jelle Jan (1956): Overheid en onderdaan. Wageningen.
Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (2005): Persbericht 2: Groei ledental Nederlandse politieke partijen beëindigd. In:http://www.rug.nl/dnpp/nieuws/index(10.1.2005).
Donner, Jan u.a. (1956): De Nederlandse Kiezer: een onderzoek naar zijn gedragingen en opvattingen. Den Haag.
Irwin, Galen/ VanHolsteyn, Joop (2002): kloof tussen burger en bestuur, in: van Holsteyn, Joop/ Mudde, Cas (Hrsg.): Democratie in verval? Amsterdam, S. 33–49.
Kennedy, James (1995): Nieuw Babylon in aanbouw: Nederland in de jaren zestig. Amsterdam.
Klop, Cornelis J. (1998): Waarden en normen: nieuwe scheidslijn? In: Bovens, Mark/ Pellikaan, Huib/ Trappenburg, Margo (Hrsg.): Nieuwe tegenstellingen in de Nederlandse politiek. Amsterdam, S. 122–145.
Koole, Rudolf A./ Van Holsteyn, Joop J. M. (2000): Partijleden in perspectief. Kiezers en leden vergeleken, in: Jaarboek 1999 DNPP. Groningen, S. 93–124.
Krouwel, André (1996): Partijverandering in Nederland. De teloorgang van de traditionele politieke partij, in: Jaarboek 1995 DNPP. Groningen, S. 168–191.
KVP (o.J.): Algemeen Staatkundig Program van de Katholieke Volkspartij (o.O).
Laakso, Markku/ Taagepera, Rein (1979): ‚Effective ‘Number of Parties. A Measure with Application to West Europe, in: Comparative Political Studies, 12, S. 3–27.
Lipschits, Isaac (1969): Links en rechts in de politiek. Meppel.
Lucardie, Paul (1997): Een luchtkasteel voor logocraten: Nieuw Babylon en de jaren zestig in Nederland, in: Sociologische Gids, 44, S. 440–452.
Lucardie, Paul (2003): Populismus im Polder: von der Bauernpartei bis zur Liste Pim Fortuyn, in: Werz, Nikolaus (Hrsg.): Populismus. Populisten in Übersee und Europa. Opladen, S.177–194.
Lucardie, Paul/ Voerman, Gerrit (2002): Het gedachtegoed van Pim Fortuyn: liberaal patriot of nationaal populist? In: Socialisme en Democratie, 59, S. 32–42.
Maas, Petrus Franciscus (1991): De formatie van het kabinet-Drees-Van Schaik, in: Maas, Petrus Franciscus (Hrsg.): Parlamentaire geschiedenis van Nederland na 1945. Deel III. Het kabinet-Drees-Van Schaik (1948–1951). Band A: liberalisatie en sociale ordening. Nijmegen, S. 121–187.
Massink, Henk F. (1993): Jachin en Boaz: De gereformeerd-vrijgemaakte en gereformeerd-bevindelijke zuilen temidden van een geseculariseerde cultuur, in: Transparant, 4, S. 28–39.
Michels, Anna Maria Bernardina (1993): Nederlandse politieke partijen en hun kiezers (1970–1989). Enschede.
Middendorp, Cornelis Pieter (1991): Ideology in Dutch Politics. Assen.
Nieuwbeerta, Paul (1995): The Democratic Class Struggle in Twenty Countries, 1945–1990. Amsterdam.
Pellikaan, Huib/ De Keijser, Jan (1998): Kamerleden in de politieke ruimte, in: Bovens, Mark/ Pellikaan, Huib/ Trappenburg, Margo (Hrsg.): Nieuwe tegenstellingen in de Nederlandse politiek. Amsterdam, S. 165–186.
Pellikaan, Huib/ Van der Meer, Tom/ De Lange, Sarah (2003): The Road from a Depoliticized to a Centrifugal Democracy, in: Acta Politica, 38, S. 23–50.
Pennings, Paul/ Keman, Hans (2003): The Dutch Parliamentary Elections in 2002 and 2003: The Rise and Decline of the Fortuyn Movement, in: Acta Politica, 38, S. 51–68.
PvdA (1954): Beginselprogram 1947. Amsterdam.
Randeraad, Nico/ Wolffram, Dirk J. (2001): Dutch Administrative Culture in a Historic Perspective, in: Hendriks, Frank/ Toonen, Theo A. J. (Hrsg.): Polder Politics in the Netherlands. The reinvention of consensus democracy in the Netherlands. Aldershot, S. 41–59.
Rijksvoorlichtingsdienst (2003): Het kabinet-Balkenende II. Meedoen, meer werk, minder regels. Rijswijk.
Sociaal en Cultured Planbureau (1998): Sociaal en Cultured Rapport 1998: 25 jaar sociale verandering. Rijswijk.
Stokman, Frans N. (1981): Sociologische verklaringen, in: Eggen, A. Th. J./ Van der Eijk, Cornelis/ Niemöller, Broer (Hrsg.): Kiezen in Nederland. 26 mei 1981: wat de kiezers deden en waarom. Zoetermeer, S. 79–88.
Ten Napel, Hans-Martien (1992): Een eigen weg‘de totstandkoming van het CDA (1952–1980). Kampen.
Van der Brag, Wouter (1999): Voters ‘Perceptions and Party Dynamics, in: Party Politics, 5, S. 147–169.
Van der Kolk, Henk (2000): Het afnemende belang van godsdienst en sociale klasse, in: Thomassen, Jacques/ Aarts, Kees/ Van der Kolk, Henk (Hrsg.): Politieke veranderingen in Nederland 1971–1998. Den Haag, S. 121–138.
Van der Land, Menno (2003): Tussen ideaal en illusie. De geschiedenis van D66, 1966–2003. Den Haag.
Van Dcth, Jan W. (1984): Politieke waarden. Ecn onderzock naar politieke waardenoriëntatics in Nederland in de periode 1970 tot en met 1982. Amsterdam.
Van Deth, Jan W. (1995): De stabiliteit van oude en nieuwe politieke oriëntaties. In: Van Holsteyn, Joop J. M./ Niemöller, Broer (Hrsg.): De Nederlandse Kiezer 1994. Leiden, S. 126–141.
Van Holsteyn, Joop J. M. (2003): In the Eye of the Beholder: The Perception of the List Pim Fortuyn and the Parliamentary Elections of May 2002, in: Acta Politica, 38, S. 69–87.
Van Holsteyn, Joop J. M./ Irwin, Galen A. (2003): Never a Dull Moment: Pim Fortuyn and the Dutch Parliamentary Election of 2002, in: West European Politics, 26, S.41–66.
Van Wijnen, Pieter (2000): Ideologische oriëntaties en stemgedrag, in: Thomassen, Jacques/ Aarts, Kees/ Van der Kolk, Henk (Hrsg.): Politieke veranderingen in Nederland 1971–1998. Den Haag, S. 139–151.
Visscher, Gerard (1995): Kiezersonderzoek op een dwaalspoor. Den Haag.
Voerman, Gerrit (1996): De ledentallen van politieke partijen, 1945–1995, in: Jaarboek 1995 DNPP. Groningen, S. 192–206.
VVD (1948): Beginsel Program van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (o.O.).
Editor information
Rights and permissions
Copyright information
© 2006 VS Verlag für Sozialwissenschaften | GWV Fachverlage GmbH, Wiesbaden
About this chapter
Cite this chapter
Lucardie, P. (2006). Das Parteiensystem der Niederlande. In: Niedermayer, O., Stöss, R., Haas, M. (eds) Die Parteiensysteme Westeuropas. VS Verlag für Sozialwissenschaften. https://doi.org/10.1007/978-3-531-90061-2_14
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-531-90061-2_14
Publisher Name: VS Verlag für Sozialwissenschaften
Print ISBN: 978-3-531-14111-4
Online ISBN: 978-3-531-90061-2
eBook Packages: Humanities, Social Science (German Language)