Abstract
This article represents a personal perspective and the culmination of my experiences in doing archaeological research in the Polish People’s Republic, 1945- 1989. I make observations on various aspects of Polish archaeology including politics, organization, method, and theory. Major changes occurred in archaeology and politics during this period. There was not much Marxism in archaeology in communist Poland. It is important to evaluate this period objectively and dispassionately examining its positive and negative aspects and the specific Polish context.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
References
Abramowicz, A. (1991). Historia archeologii polskiej XIX i XX wiek. Warszawa: Instytut Historii Kultury Materialnej PAN.
Abramowicz, A. (2005). Book review of Bartłomiej Noszczak’s “Sacrum”czy “Profanum”? Spór o istote obchdów millennium polskiego (1949-1966). Archeologia Polski, 50(1-2), 194–2001.
Abramowicz, A. (2007). Posłowie. In J. Lech (Ed.), Pół wieku z dziejów archaeologiej polskiej (1939–1989) (pp. 457–464). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Abramowicz, A. (2010). Koral Pamięci, Wspomnienia, pamiętniki, dzienniki, notatki i listy archeologa. Łódź: Oficyna Bibliofilów.
Antoniewicz, J. (1962). The Sudovians. Białystok: Białowstockie Towarzystwo Naukowe.
Antoniewicz, W., & Wartołowska, Z. (1955). Archeologia jej cele i zadania. Dawna Kultura, 1995, 3–4.
Antoniewicz, W., & Wartołowska, Z. (1948). Planowanie prac badawczych w terenie w zakresie archeologii prehistorycznej i wczesnodziejowej Polsce. Światowit 19,323–70.
Bakker, J. A., Kruk, J., Lanting, A. E., & Milisauskas, S. (1999). The earliest evidence of wheeled vehicles in Europe and the Near East. Antiquity, 73, 778–790.
Balcer, B. (1975). Eksploatacja, obróbka i rozprzestrzenienie. Krzemień świeciechowski w kulturze pucharów lejkowatych. Wrocław: Ossolineum.
Barford, P. M. (1995). Marksizm w archeologii polskiej w latach 1945–1975. Archeologia Polski, 40, 7.
Barford, P. M. (1997). Małowiarygodny? Odpowiedź na polemikę pana Jacka Lecha. Archeologia Polski, 42, 233–248.
Barford, P. M., Brzeziński, W., & Kobyliński, Z. (2000). The past and future of the Polish Archaeological Record project. In J. Bintliff, M. Kuna, & N. Venclová (Eds.), The future of surface artefact survey in Europe (pp. 73–92). Sheffield: Sheffield Academic Press.
Barford, P. M., & Tabaczyński, S. (1996). Polish archaeology: Reality and challenges of the 1990s. World Archaeological Bulletin, 8, 153–176.
Blombergowa, M., & Andrzejewski, A. (Eds.). (2007). Konrad Jaźdźewski (1908–1985), archeolog, nauczyciel, muzealnik. Łódź: Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego.
Bogucki, P. (1982). Early Neolithic subsistence and settlement in the Polish Lowlands. International Series (Vol. 150). London: BAR.
Bogucki, P. (1988). Forest farmers and stockherders: Early agriculture and its consequences in North-Central Europe. Cambridge: Cambridge University Press.
Bogucki, P. (2002). Polish archaeology as world archaeology. Archaeologia Polona, 40, 125–135.
Bogucki, P. (2003). Neolithic dispersals in riverine interior of Central Europe. In A. Ammerman & P. Biagi (Eds), The widening harvest. The Neolithic transition in Europe: Looking back, looking forward (pp. 249–272). Boston, MA: Archaeological Institute of America.
Bogucki, P., & Grygiel, R. (1993a). Neolithic sites in the Polish lowlands: excavations at Brześć Kujawski, 1933–1984. In P. Bogucki (Ed.), Case studies in European Prehistory (pp. 147–180). Boca Raton, FL: CRC Press.
Bogucki, P., & Grygiel, R. (1993b). The first farmers of central Europe: a review article. Journal of Field Archaeology, 20(3), 399–426.
Bower, J., & Kobusiewicz, M. (2002). A comparative study of prehistoric foragers in Europe and North America: Cultural responses to the end of the ice age. Lampeter: Edwin Mellen Press.
Burchard, B. (1977). Wyniki badań wykopaliskowych na osadzie kultury pucharów lejkowatych na stan. 1 w Niedżwiedziu, gm. Słomniki, woj. Kraków, w latach 1965–1973. Sprawozdania Archeologiczne, 29, 59–81.
Bursche, A., & Taylor, T. F. (1991). A panorama of Polish archaeology. Antiquity, 65(248), 583–592.
Chmielewski, W. (1952). Zagadnienie grobowców kujawskich w świetle ostatnich badań. Łódż: Wydawnictwo Muzeum Archeologicznego w Łodzi.
Dąbrowski, J. (1977). Dziennik 1914–1918. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Davies, N. (2005). God’s playground: A history of Poland (Vol. II). New York, NY: Columbia University Press.
Dekówna, M. (2009). Prof. dr hab. Witold Hensel, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk (29.03.1917–22.11.2008). Archeologia Polski, 54(1), 7–11.
Flannery, K. (ed.) (1976) The early Mesoamerican village. Academic Press. New York.
Godłowski, K. (1979). Z badań nad rozprzestrzesnieniem się Słowian w V-VII w. n.e. Kraków.
Gringmuth-Dalmer, E. (1993). Archaeology in the former German Democratic Republic since 1989. Antiquity, 67, 135–142.
Grygiel, R. (1986). The household cluster as a reflection of the fundamental social unit of the Brześć Kujawski Group of the Lengyel Culture in the Polish Lowlands. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi., 31, 43–334.
Grygiel, R. (2004). Neolit i początki epoki brązu w rejonie Brześcia Kujawskiego i Osłonek. Tom 1. Łódź: Muzeum Archaeologiczne i Etnograficzne w Łodzi.
Grygiel, R., & Bogucki, P. (1997). Early Farmers in North-Central Europe 1989–1994 Excavations at Osłonki, Poland. Journal of Field Archeology, 24(2), 161–178.
Gurba, J. (2005). Straty osobowe archeologii polskiej w czasie II wojny światowej (próba uzupelnień). Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 60, 257–264.
Hensel, W. (1946). Potrzeba przygotowania wielkiej rocznicy. Przegłąd Wielkopolski, II(78), 5–16.
Hensel, W. (1952). Słowiańszczyzna wczesnośredniowieczna. Poznań: Zarys kultury materialnej.
Hensel, W. (1958). W sprawach terminologicznych. Wiadomości Archeologiczne, 25, 75–79.
Hensel, W., Donato, G., & Tabaczyński, S. (1986). Teoria i praktyka badań archeologicznych (Vol. I). Warszawa: Instytut Historii Kultury Materialnej. Polska Akademia Nauk.
Hensel, W., & Milisauskas, S. (1985). Excavations of Neolithic and Early Bronze Age sites in South-Eastern Poland. Wrocław: Ossolineum.
Jaskanis, J. (1974). Obrządek pogrzebowy zachodnik Bałtów w schyłku starożytności (I-V w.n.e.). Wrocław: Ossolineum.
Jażdżewski, K. (1995). Pamiętniki. Wspomnienia polskiego archeologa z XX wieku. Łódż: Wydawnictwo Fundacji Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego.
Kadrow, S. (1991). Iwanowice, Stanowisko Babia Góra, Część I. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Kadrow, S., & Machnikowie, A. J. (1992). Iwanowice, Stanowisko Babia Góra, Część II. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Kmieciński, J. (1987). Prozess der Annahme von der marxistischen Theorie der Gesellschaftentwicklung in der polnischen Archäologie und Urgeschichte. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Achaeologica, 8, 3–15.
Kobusiewicz, M., & Kurnatowski, S. (Eds). (2000). Archeologia i prahistoria Polska w ostatnim półwieczu. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjacioł Nauk.
Kobyliński, Z. (1991). Theory in Polish archaeology 1960–90: Searching for paradigms. In I. Hodder (Ed.), Archaeological theory in Europe: The last three decades (pp. 223–247). London: Routledge.
Kobyliński, Z. (1998). Theoretical orientations in archaeology in Poland (1945–1995). In S. Tabaczyński (Ed.), Theory and practice of archaeological research (Vol. 3, pp. 225–258). Warsaw: Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences.
Kozłowski, S. K. (Ed.) (1973) The Mesolithic in Europe. Warsaw.
Kozłowski, S. K. (2003). The mesolithic in Europe. Warsaw: Warsaw University Press.
Kozłowski, S. K. (2008). Włodzimierz Antoniewicz – Studying Archaeology in Imperial Vienna. In Z. Sulgostowska & A. J. Tomaszewski (Eds), Man-Millennia-Environment (pp. 331–334). Warsaw: Polish Academy of Sciences.
Kozłowski, S. K. (2009a). Zdrajcy czy bohaterowie?… Polska archeologia kolejnych niemieckich okupacji. In H. Taras & A. Zakościelna (Eds), Hereditas praeteriti (pp. 69–83). Lublin: Instytut Archeologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Kozłowski, S. K. (2009b). Imperium atakuje (referar wygłoszony na sesji z okazji 50 lecia IHKM PAN). In M. Masojć, T. Płonka, B. Ginter, & S. K. Kozłowski (Eds), Contributions to the Central European Stone Age (pp. 273–276). Wrocław: IHKM PAN.
Kozłowski, S. K. (2012). Archeologiczne Królewstwo Wernera Radiga w Generalnym Gubernatorstwie. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Kramarek, J. (1974). Z dziejów archeologii na Śląsku. Część VI. Rok 1947 i 1948. Silesia Antiqua, 16, 179–199.
Kruk, J. (1973). Studia osadnicze nad neolitem wyżyn lessowych. Kraków: Ossolineum.
Kruk, J. (1980). The Neolithic settlement of Southern Poland. BAR international series (Vol. 93). Oxford: BAR.
Kruk, J., Alexandrowicz, S. W., Milisauskas, S., & Śnieszko, Z. (1996). Osadnictwo i zmiany środowiska naturalnego wyżyn lessowych. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Kruk, J., & Milisauskas, S. (1981). Wyżynne osiedle neolityczne w Bronocicach. Archeologia Polski, 26(1), 65–113.
Kruk, J., & Milisauskas, S. (1985). Bronocice, Osiedle obronne ludności kultury lubelsko-wołyńskiej (2800–2700 lat pne). Wrocław: Ossolineum.
Kruk, J., & Milisauskas, S. (1999). Rozkwit i upadek spoleczeństw rolniczych neolitu – The rise and fall of Neolithic societies. Kraków: Polish Academy of Sciences.
Kulczycka-Leciejewiczowa, A. (2001). Pamięci Kucy mgr Jadwigi Korwin-Kamieńskiej. Sprawozdania Archeologiczne, 53, 451–454.
Lech, J. (1996). A short history of Polish archaeology. World Archaeological Bulletin, 8, 177–195.
Lech, J. (1997a). Małowierni, Spór wokuł marksizmu w archeologii polskiej lat 1945–1975. Archeologia Polski, 42, 175–232.
Lech, J. (1997–1998). Between captivity and freedom: Polish archaeology in the 20th century. Archaeologia Polona, 35–36, 15–222.
Lech, J. (1999). Between captivity and freedom: Polish archaeology in the 20th century. Warsaw: Arwil.
Lech, J. (2002). On Polish archaeology in the 20th century: Remarks and polemic. Archaeologia Polona, 40, 185–252.
Lech, J. (2007). Pół wieku z dziejów archaeologiej polskiej (1939–1989). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lech, J. (2009). O genezie i wczesnych dziejach Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN wraz z uwagami do artykulu Imperium Atakuje, pióra prof. Stefana K. Kozłowskiego. Przegląd Archeologiczny, 57, 191–214.
Lech, J., & Piotrowska, D. (2007). Znaczenie okresu warszawskiego (1930-1944) w życiu prof. Konrada Jażdżewskiego. In M. Blombergowa & A. Andrzejewski (Eds), Konrad Jażdżewski (1908–1985) (pp. 131–144). Łódź: Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego.
Leciejewicz, L. (2002). Italian-Polish researches into the origin of Venice. Archaeologia Polona, 40, 51–71.
Lozny, L. R. (2011). Polish Archaeology in Retrospective. In L. R. Lozny (Ed.), Comparative archaeologies: A sociological view of the science of the past (pp. 195–220). New York, NY: Springer.
Lukowski, J., & Zawadzki, H. (2001). A concise history of Poland. Cambridge: Cambridge University Press.
Machnikowie, A. J., & Kaczanowski, K. (1987). Osada i cmentarzysko z wczesnego okresu epoki brązu na “Górze Klin” w Iwanowicach. Wrocław: Ossolineum.
Makiewicz, T. (2007). Ważne dokumenty dotyczące sytuacji i działalności Konrada Jażdżewskiego w okresie okupacji. In M. Blombergowa & A. Andrzejewski (Eds), Konrad Jażdżewski (1908–1985) (pp. 95–120). Łódź: Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego.
Maloney, S. J. (1982). The medieval fortress of Mietlica in Poland. Archaeology, 35(2), 26–32.
Marciniak, A. (2001a). Poland. In T. Murray (Ed.), Encyclopedia of archaeology: History and discoveries (Vol. 3, pp. 1037–1045). Santa Barbara, CA: ABC-CLIO.
Marciniak, A. (2001b). Hensel, Witold. In T. Murray (Ed.), Encyclopedia of archaeology: History and discoveries (Vol. 2, pp. 616–617). Santa Barbara, CA: ABC-CLIO.
Marciniak, A., & Rączkowski, W. (1991). The development of archaeological theory in Poland under conditions of isolation. World Archaeological Bulletin, 5, 57–65.
Milisauskas, S. (1986). Early neolithic settlement and society at Olszanica. Memoirs of the museum of anthropology (Vol. 19). Ann Arbor, MI: University of Michigan.
Milisauskas, S. (1997–1998). Observations on Polish archaeology 1945–1995. Archaeologia Polona, 35–36, 221–236
Milisauskas, S., & Kruk, J. (1982). Die Wagendarstellung auf einem Trichterbecher aus Bronocice in Polen. Archäologisches Korrespondenzblatt, 12, 141–144.
Milisauskas, S., & Kruk, J. (1984). Settlement organization and the appearance of low level hierarchical societies during the Neolithic in the Bronocice microregion, southeastern Poland. Germania, 62(1), 1–30.
Milisauskas, S., & Kruk, J. (1989). Economy, migration, settlement organization, and warfare during the late Neolithic in Southeastern Poland. Germania, 67, 77–96.
Milisauskas, S., & Kruk, J. (2008). Reflections on the Olszanica and Bronocice Archaeological Projects. In Z. Sulgostowska & A. J. Tomaszewski (Eds), Man-millennia-environment (pp. 335–343). Warsaw: Polish Academy of Sciences.
Milisauskas, S., Kruk, J., Ford, R., Lityńska-Zając, M., & Tomczyńska, Z. (2004). Neolithic forest composition as reflected by charcoal remains from Bronocice Poland. Sprawozdania Archeologiczne, 56, 271–288.
Milisauskas, S., Kruk, J., Pipes, M.-L., & Makowicz-Poliszot, D. (2012). Butchering and Meat Consumption in the Neolithic: The Exploitation of Animals at Bronocice (Ubój i mięso aspekty neolitycznej gospodarki zwierzęcej: Bronocice – stadium przypadku). Kraków: Ośrodek Archeologii Gór i Wyżyn w Krakowie. Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Minta-Tworzowska, D., & Rączkowski, W. (1996). Theoretical traditions in contemporary Polish archaeology. World Archaeological Bulletin, 8, 196–209.
Nadolski, A. (1985). Wspomnienie o profesorze Konradzie Jażdżewskim. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, XXXIII(4), 529–535.
Okulicz, J. (1973). Pradzieje ziem pruskich od póżnego paleolitu do VII w. n. e. Wrocław: Ossolineum.
Pipes, M.-L., Kruk, J., Makowicz-Poliszot, D., & Milisauskas, S. (2009). Funnel beaker animal husbandry at Bronocice. Archaeologia Baltica, 13, 31–45.
Pipes, M.-L., Kruk, J., & Milisauskas, S. (2014). Assessing the archaeological data for wool-bearing sheep during the Middle to Late Neolithic at Bronocice, Poland. In H. J. Greenfield (Ed.), Animal secondary products: Archaeological perspectives on domestic animal exploitation in the Neolithic and Bronze Age (pp. 80–102). Oxford: Oxbow Books.
Poklewski-Koziełł, T. (2002). Polish traces in French medieval archaeology. Archaeologia Polona, 40, 83–94.
Rączkowski, W. (1996). “Drang nach Westen”?: Polish archaeology and national identity. In M. Diaz-Andreu & T. Champion (Eds.), Nationalism and archaeology in Europe (pp. 243–255). London: UCL Press.
Schild, R. (1980). Preface. In R. Schild (Ed.), Unconventional archaeology. New approaches and goals in Polish archaeology (pp. 7–10). Wrocław: Ossolineum.
Schild, R. (1993). Polish archaeology in transition. Antiquity, 67, 146–150.
Schild, R. (2002). Instytut Archeologii i Etnologii PAN. In L. Kuźnicki (Ed.), Polska Akademia Nauk: 1952–2002 (pp. 19–23). Warszawa: Placówki i Komitety.
Tabaczyński, S. (1985). Tradycja pozytywistyczna wobec “nowej archeologii” (na margionesie książki Paula Courbina Ou’est-ce que l’archéologie?). Archeologia, 34(1983), 171–180.
Tabaczyński, S. (1995). A future for the Marxist paradigm in Central European Archaeology. The Polish case. In M. Kuna & N. Venclová (Eds), Whither archaeology? Papers in honour of Evžen Neustupný (pp. 69–81). Prague: Institute of Archaeology, Academy of Sciences of the Czech Republic.
Tabaczyński, S. (Ed.). (1998). Theory and practice of archaeological research (Vol. III). Warsaw: Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences.
Tabaczyńszy, E. (2005). Sacrum czy Profanum? Uwagi na marginesie pracy B Noszczaka (2002) oraz rezenzji A. Abramowicza (2005). Archeologia Polski, 50(12), 134–144.
Topolski, J. (Ed.) (1975). Dzieje Polski. Warsaw.
Trudzik, Z. (1971). O przedmiocie archeologii i jej procesie poznawczym. Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia Archeologiczne, 4, 5–69.
Tunia, K. (Ed.). (1997). Z archeologii Małopolski, Historia i stan badań zachodniomałopolskiej wyżyny lessowej. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Oddział w Krakowie.
Urbańczyk, P. (Ed.). (1995). Research and practice of archaeological research (Vol. II). Warsaw: Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences.
Wendorf, F. (1968). The prehistory of Nubia. Dallas, TX: Southern Methodist University Press.
Wendorf, F. (2008). Desert days: My life as a field archaeologist. Dallas, TX: Southern Methodist University Press.
Wendorf, F., & Schild, R. (1976). Prehistory of the Nile Valley. New York, NY: Academic.
Wendorf, F., & Schild, R. (1981). The prehistory of the Eastern Sahara. New York, NY: Academic.
Wiślański, T. (1966). Kultura amfor kulistych w Polsce północno-zachodniej. Wrocław: Ossolineum.
Wiślański, T. (1969). Podstawy gospodarcze plemion neolitycznich w Polsce północno-zachodniej. Wrocław: Ossolineum.
Woźniak, Z. (1995). Kazimierz Godłowski. Sprawozdania Archeologiczne, 47, 317–321.
Acknowledgments
I am grateful to Peter Biehl, Joshua Howard, Janusz Kruk, Vita Milisauskas, Peter Reid, and Raymond Whitlow for helpful comments and suggestions on this article.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Editor information
Editors and Affiliations
Rights and permissions
Copyright information
© 2017 Springer International Publishing Switzerland
About this chapter
Cite this chapter
Milisauskas, S. (2017). Historical Observations on Archaeology in the Polish People’s Republic, 1945–1989. In: Lozny, L. (eds) Archaeology of the Communist Era. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-45108-4_5
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-45108-4_5
Published:
Publisher Name: Springer, Cham
Print ISBN: 978-3-319-45106-0
Online ISBN: 978-3-319-45108-4
eBook Packages: Social SciencesSocial Sciences (R0)