Abstract
The most significant change in the circulation of matter in the Upper Silesian Coal Basin as a consequence of mining activity is the creation of numerous landlocked basins. Most of them are subsidence troughs; some result from the damming of a valley with a waste heap or fencing it off with mine tailing embankments with a flood-preventing function. A total of 233 landlocked basins were identified, with a total area of 122 km2. These forms are found mainly in the north-central part of the USCB, especially in the Siemianowice Upland, which was partially excluded from fluvial drainage. The essence of the circulation of matter in landlocked basins is its accumulation at the bottom of the forms. This process involves mineral matter from slopewashing blurring the edges of water reservoirs , wet and dry deposition from the atmosphere, and decomposed organic matter. The creation of landlocked basins has changed the conditions of the circulation of matter, especially in the area of the Vistula–Oder watershed, which is built of Triassic rocks with a cover of Quaternary clay deposits.
This is a preview of subscription content, log in via an institution.
Buying options
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Learn about institutional subscriptionsReferences
Borówka RK (1992) Przebieg i rozmiary denudacji w obrębie śródwysoczyznowych basenów sedymentacyjnych podczas późnego vistulianu i holocenu. UAM Ser Geogr 54, Poznań
Czaja S (2003) Zbiorniki i pojezierza antropogeniczne. In: Szczypek T, Rzętała M (eds) Człowiek i woda. PTG Oddz Katowicki, Sosnowiec, pp 22–30
Drwal J (1975) Zagadnienia bezodpływowości na obszarach młodoglacjalnych. Zesz Nauk WBiNoZ Uniw Gdański, Geografia 3:7–26
Drwal J (1982) Wykształcenie i organizacja sieci hydrograficznej jako podstawa oceny struktury odpływu na terenach młodoglacjalnych. Zesz Nauk, Rozprawy Monografie 33, Uniw Gdański, Gdańsk
Dulias R (2003a) Bezodpływowe baseny sedymentacyjne na obszarze osiadań górniczych na Płaskowyżu Bytomskim. In: Rzętała M, Jankowski AT (eds) Problemy geoekologiczne górnośląsko-ostrawskiego regionu przemysłowego, Sosnowiec, pp 23–27
Dulias R (2003b) Subsidence depressions in Upper Silesian Coal Basin. In: Mentlik P (ed) Geomorfologický sborník 2:11–16
Dulias R (2005) Krzywe hipsograficzne obszaru osiadań górniczych (na przykładzie okolic Piekar Śląskich). In: Kotarba A, Krzemień K, Święchowicz J (eds) Współczesna ewolucja rzeźby Polski. Kraków: 115–120
Dulias R (2008) Wpływ górnictwa węglowego na zmiany krajobrazu w zlewniach Dębinki i Pniówka na Płaskowyżu Rybnickim. Dokum Geogr 37:144–149
Dulias R (2010) Anthropogenic denudation in mining areas: a case study of “Andaluzja” mine, Silesian Upland. Anthropogenic aspects landscape Transformations 6:23–28
Dulias R (2013) Denudacja antropogeniczna na obszarach górniczych na przykładzie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Wyd Uniw Śląskiego, Katowice
Dulias R, Rudnicka M (2000) Typy brzegów antropogenicznych zbiorników wodnych na obszarze między Sosnowcem, Katowicami i Mysłowicami. Kształt środ geogr ochr przyr obsz uprzem zurb 30:7–14
Dulias R, Szczypek T (2005) Badania antropogenicznych basenów sedymentacyjnych Wyżyny Śląskiej z zastosowaniem 137Cs. Geomorfologický sborník 4:15–18
Jankowski AT (1986) Antropogeniczne zmiany stosunków wodnych na obszarze uprzemysłowionym i zurbanizowanym (na przykładzie ROW). Uniw Śląski, Katowice
Klajnert Z (1965) Budowa geologiczna i geneza zagłębień bezodpływowych w Józefowie. Przegl Geogr 37:143–162
Kostrzewski A (1986) Zastosowanie teorii funkcjonowania geoekosystemu do badań współczesnych środowisk morfogenetycznych obszarów nizinnych Polski Północno-Zachodniej. Spraw PTPN 103:26–28
Kowalska A (1968) Obszary bezodpływowe środkowej części Niżu Polskiego. Wyd UMCS, WBiNoZ, Lublin
Kupka R, Szczypek T, Wach J (2005) Morphological effect of 200-years long hard coal exploitation in Katowice. In: Szabó J, Morkūnaitė R (eds) Landscapes – nature and man. Univ Debrecen, Lithuanian Inst. Geol Geogr, Debrecen-Vilnius: 95–100
Leśniok M, Degórska V (2008) Zanieczyszczenie powietrza w miastach Górnośląskiego Związku Metropolitalnego. In: Dulias R, Hibszer A (eds) Górnośląski Związek Metropolitalny. Zarys geograficzny, PTG Oddz Katowicki, Sosnowiec, pp 105–118
Machowski R (2010) Przemiany geosystemów zbiorników wodnych powstałych w nieckach osiadania na Wyżynie Katowickiej. Wyd Uniw Śląskiego, Katowice
Mackiewicz D, Miksa K, Mrozowska A (1979) Program uregulowania stosunków wodnych na obszarach objętych szkodami górniczymi w województwie katowickim. CBSiPBW Hydroprojekt, Katowice
Madowicz A (2001) Osiadania terenu na obszarze Jastrzębia Zdroju w latach 1974–1997. Kształt środ geogr ochr przyr obsz uprzem zurb 31:15–21
Major M (2009) Charakter i funkcjonowanie zagłębień bezodpływowych w krajobrazie strefy młodoglacjlanej (Pomorze Zachodnie, górna Parsęta). PTPN, Prace Kom Geogr Geol 40, Poznań
Maruszczak H (1954) O oczkach lodowcowych i zagłębieniach bezodpływowych. Czas Geogr 25:1–2
Perski Z (2000) Zastosowanie satelitarnej interferometrii radarowej do określania dynamiki i zasięgu górniczych deformacji terenu na przykładzie wybranych obszarów Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Prace WNoZ UŚ 8, Sosnowiec; 9–39
Rzętała MA (2003) Procesy brzegowe i osady denne wybranych zbiorników wodnych w warunkach zróżnicowanej antropopresji (na przykładzie Wyżyny Śląskiej i jej obrzeży). Wyd Uniw Śląskiego Katowice
Rzętała M (2008) Funkcjonowanie zbiorników oraz przebieg procesów limnicznych w warunkach zróżnicowanej antropopresji na przykładzie regionu górnośląskiego. Wyd Uniw Śląskiego, Katowice
Solarski M, Pradela A (2010a) Przemiany wybrany form rzeźby Wyżyny Miechowickiej w latach 1883–1994. Z bad wpł antrop środ 11:78–92
Solarski M, Pradela A (2010b) Przebieg zjawisk lodowych w zbiorniku wodnym w niecce osiadania w sezonie zimowym 2008/2009. Kształt środ geogr ochr przyr obsz uprzem zurb 42:70–79
Wach J (1987) Antropogeniczne formy rzeźby – zagadnienie nomenklatury. Mat. 36 Zjazdu PTG, Katowice, Sosnowiec: 16–17
Wach J (1991) Wpływ antropopresji na kształtowanie się rzeźby terenu. Mat. Symp – Człowiek i jego środowisko w górnośląsko-ostrawskim regionie przemysłowym. UŚ WNoZ, Sosnowiec: 115–119
Wach J, Szczypek T (1996) Preobrazovania rel`efa mestnosti v raionakh gornodobyvaiushchei promyshlennosti vsledstvie osedanii grunta (na primere Katovickovo voevodstva). In: Pirozhnik II (ed) Geograficheskie problemy prirodopolzovania v usloviakh antropogennoi deiatelnosti. Belorusskii Gosudarstvennyi univ, Belorusskoe Geograficheskoe obshchestvo, Minsk, pp 21–27
Werner-Więckowska H (1953) Obszary bezodpływowe Mazowsza. Przegl Geogr 23
Wieczorkowska J (1976) Rola zagłębień bezodpływowych w rozwoju rzeźby okolic Łodzi. Acta Geogr Lodz 37:183–189
Wojciechowski T (2007) Osiadanie powierzchni terenu pod wpływem eksploatacji węgla kamiennego na przykładzie rejonu miasta Knurowa. Przegl Geol 55(7):589–594
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Rights and permissions
Copyright information
© 2016 Springer International Publishing Switzerland
About this chapter
Cite this chapter
Dulias, R. (2016). Changes in the Circulation of Matter in Landlocked Basins. In: The Impact of Mining on the Landscape. Environmental Science and Engineering. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-29541-1_6
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-29541-1_6
Published:
Publisher Name: Springer, Cham
Print ISBN: 978-3-319-29539-8
Online ISBN: 978-3-319-29541-1
eBook Packages: Earth and Environmental ScienceEarth and Environmental Science (R0)