Abstract
The study focuses on interconnections between natural and cultural spheres of the landscape constituted by the Małopolski Vistula Gorge and the Nałęczów Plateau, eastern Poland. The relations between a man-made impact, physical structure of the area and biological diversity are analysed. Additionally, the issues of traditionality and cultural richness of the area are explored. A special character of interrelations between natural and cultural spheres of the landscape is revealed in the present work. A distinctive landscape pattern showing high diversity has evolved as the reaction to natural conditions and historic, traditional land use. In consequence, the area is featured by a special combination of different habitats, including thermophilous grasslands and river islands, and it is characterized by high biodiversity. The analysis of spatial structure is supported by an insight into the theme of co-evolution of natural and cultural in the landscape. Furthermore, cultural implications involving the role of natural values for national heritage are regarded. In conclusion, the importance of knowledge about natural–cultural interspersion is emphasized.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Similar content being viewed by others
References
Antrop M (2005) Why landscapes of the past are important for the future. Landscape Urban Plan 70:21–34
Barańska K, Jermaczek A (2009) Poradnik utrzymania i ochrony siedliska przyrodniczego 6210- murawy kserotermiczne. Wydawnictwo Klubu Przyrodników, Świebodzin
Baran-Zgłobicka B, Zgłobicki W (2006) Geomorfologiczne uwarunkowania struktury użytkowania ziemi w krajobrazach lessowych Polski SE. Probl Landscape Ecol 18:483–490
Chmielewski TJ, Chmielewski S, Jakubaszek S, Krawczyk A (2004) Zmiany struktury użytkowania ziemi i cech fizjonomicznych obszaru Kazimierskiego Parku Krajobrazowego w II połowie XX wieku. In: Kucharczyk M (ed) Współczesne problemy ochrony krajobrazu. Zarząd Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych, Lublin, pp 67–76
Costa A, Madeira M, Santos JL, Plieninger T (2014) Recent dynamics of evergreen oak-wood pastures in south-western Iberia. In: Hartel T, Plieninger T (eds) Ecological wood-pastures in transition, a socio-ecological approach. Routledge, Oxon, New York, pp 70–89
Council Directive 92/43/EEC (1992) of 21 May 1992 on the conservation of natural habitats and wild fauna and flora. Official J L206:7–50
Directive 2009/147/EC (2010) of the European parliament and the council of 30 November 2009 on the conservation of wild birds. Official J L20:7–25
Ellenberg H (1963) Vegetation Mitteleuropas mit den Alpen. In: Walter H (ed) Einfuhrung in die Phytologie. Ulmer, Stuttgart
Faliński JB (1969) Zbiorowiska autogeniczne i antropogeniczne. Próba określenia i klasyfikacji. Dyskusje fitosocjologiczne 4. Ekologia Polska 15(2):173–182
Faliński JB (1991) Kartografia geobotaniczna, cz. 3: Kartografia geobotaniczna i stosowana, PPWK. Warszawa, Wrocław
Folk Artists of the Land of Puławy (2011) Wydawnictwo informacyjne Starostwa Powiatowego w Puławach, Puławy
Forman RTT (1995) Some general principles of landscape and regional ecology. Landscape Ecol 10(3):133–142
Forman RTT, Godron M (2006) Land mosaics: the ecology of landscapes and regions. Cambridge University Press, Cambridge
Gacka-Grzesikiewicz E (ed) (1995) Vistula as an ecological corridor. State-functioning-threats. IUCN Foundation, Warsaw
Gacka-Grzesikiewicz E (2006) Ochrona walorów turystycznych krajobrazu doliny Środkowej Wisły szansą na rozwój regionu. In: Kucharczyk M (ed) Współczesne problemy ochrony krajobrazu. Zarząd Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych, Lublin, pp 99–105
Gardziel Z, Harasimiuk M, Jezierski W, Pawłowski A, Zgłobicki W (2006) Erozja wąwozowa w zachodniej części Płaskowyżu Nałęczowskiego. Przegląd Geologiczny 54(9):768–776
Gauda A (ed) (2001) Dziedzictwo kulturowe Lubelszczyzny. Kultura ludowa. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Lublin
Górecka M (2004) Możliwości rozwoju agroturystyki w Małopolskim Przełomie Wisły (jako forma rewitalizacji terenów nadwiślańskich). In: Kucharczyk M (ed) Współczesne problemy ochrony krajobrazu. Zarząd Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych, Lublin, pp 117–125
Harasimiuk M, Henkiel A (1978) Wpływ budowy geologicznej i rzeźby podłoża na ukształtowanie pokrywy lessowej w zachodniej części Płaskowyżu Nałęczowskiego. Annales Univ. M. Curie-Sklodowska, sectio B., 30/31:55–80
Interpretation manual of European Union habitats, July 2007, EUR 27
Kondracki J (1994) Geografia Polski. Mezoregiony fizycznogeograficzne, PWN, Warszawa
Kondracki J, Ostrowski J (1994) Typy krajobrazu naturalnego i jednostki fizycznogeograficzne 1:2000000. In: Kondracki J (ed) Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne. PWN, Warszawa
Kopciowski D (2013) Ochrona zabytkowych wartości Kazimierza Dolnego. Przestrzeń i forma 13:99–115
Kosiński W (2010) Zespół krajobrazowy Kazimierz Dolny-Janowiec. Ochrona genius loci wobec aktualnych zagrożeń. Architektura, Czasopismo Techniczne 3 5:149–177
Kucharczyk M (2003) Phytogeograpical roles of lowland rivers on the example of the middle Vistula. Univ. M. Sklodowska-Curie Press, Lublin
Kucharczyk M, Wójciak J (1995) Ginące i zagrożone gatunki roślin naczyniowych Wyżyny Lubelskiej, Roztocza, Wołynia Zachodniego i Polesia Lubelskiego. Ochrona Przyrody 52:33–46
Kucharczyk M, Kucharczyk H, Wójciak J, Rafałowski K (1998) Operat ochrony przyrody ożywionej, adaptacja “Planu zagospodarowania obszaru funkcjonalnego Kazimierskiego Parku Krajobrazowego” do „Planu Ochrony”. Lubelska Fundacja Ochrony Środowiska Naturalnego, Lublin
Litwin J (2007) Szkutnictwo w okolicy Kazimierza Dolnego. In: Życie między dwoma brzegami, katalog wystawy fotografii (5.08.-31.10.2007). Muzeum Nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym, Muzeum-Zamek w Janowcu, Janowiec
Łoboda K, Sobczyk W (2006) Rozwój sadownictwa oraz jego wpływ na współczesne przekształcenia w krajobrazach rolniczych w zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. In: Kałamucka W (ed) Krajobraz kulturowy zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. Zakład Ochrony Środowiska Univ. M. Curie-Skłodowska w Lublinie, Lublin, pp 52–61
Malawska J (1980) Kultura materialna Kazimierza-tradycyjne zajęcia ludowe. Katalog wystawy, Galeria Letnia, Kazimierz Dolny
Maruszczak H (1972) Wyżyny Lubelsko-Wołyńskie. In: Klimaszewski M (ed) Geomorfologia Polski. PWN, Warszawa, pp 340–384
Maruszczak H (1973) Erozja wąwozowa we wschodniej części pasa wyżyn południowopolskich. Zeszyty Naukowe Postępów Nauk Rolniczych 151:15–30
Maruszczak H (1988) Zmiany środowiska przyrodniczego kraju w czasach historycznych. In: Starkel L (ed) Przemiany środowiska przyrodniczego Polski. Ossolineum, Wrocław, pp 109–135
Matuszkiewicz W (ed) (1995) Potential natural vegetation of Poland, general map 1:300000, sheet no 7. PAN, IGiPZ, Warsaw
Matuszkiewicz JM (2001a) Geobotanical regions, 1:2500000. In: Matuszkiewicz JM (ed) Zespoły leśne Polski. PWN, Warszawa
Matuszkiewicz JM (2001b) Zespoły leśne Polski. PWN, Warszawa
Matuszkiewicz W (2014) Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, Warszawa
Mazur-Hanaj R, Baliszewska M (2014) Rewizja raportu 2011 “Muzyka ludowa od tradycyjnej do folkowej”. In: Grozdew-Kołacińska W (ed) Raport o stanie tradycyjnej kultury muzycznej. Instytut Muzyki i Tańca, Warszawa, pp 54–65
Meeus JHA (1995) Pan-European landscapes. Landscape Urban Plan 31:57–79
Naveh Z (2000) Introduction to the theoretical foundations of multifunctional landscapes and their application in transdisciplinary landscape research. In: Brandt J, Tress B, Tress G (eds) Multifunctional landscapes: interdisciplinary approaches to landscape research and management. Centre for Landscape Research, Roskilde, pp 27–43
Nogaj-Chachaj J (2000) W epoce kamienia. In: Banasiewicz-Szykuła E (ed) Archeologiczne odkrycia na obszarze Kazimierskiego Parku Krajobrazowego. Wojewódzki Konserwator Zabytków w Lublinie, Lublin, pp 15–16
Odorowski W (1991) Malarze Kazimierza nad Wisłą. Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa
Pawłowski A (2004) Kształtowanie się krajobrazu kulturowego w dolinie Wisły Środkowej. In: Kucharczyk M (ed) Współczesne problemy ochrony krajobrazu. Zarząd Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych, Lublin, pp 51–66
Pawłowski A (2006a) Kazimierz Dolny- symbol w krajobrazie (krajobraz historyczny, rozwój przestrzenny, funkcje miasta). In: Kałamucka W (ed) Krajobraz kulturowy zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. Zakład Ochrony Środowiska Univ. M. Curie-Skłodowska w Lublinie, Lublin, pp 87–96
Pawłowski A (2006b) Okres prosperity szlaku wodnego jako apogeum znaczenia nadwiślańskich miast- konsekwencje dla krajobrazu Małopolskiego Przełomu Wisły. Probl Landscape Ecol 18:329–343
Pinto-Correia T (1993) Threatened landscape in Alentejo, Portugal: the ‘montado’ and other ‘agro-silvo-pastoral’ systems. Landscape Urban Plan 24(1–4):43–48
Plan Ochrony Kazimierskiego Parku Krajobrazowego-operat generalny (1998) Zakład Planowania Przestrzennego. Pracownia w Lublinie, Lublin
Polish Red Data Book of Animals, Invertebrates (2004) In: Głowaciński Z, Nowacki J (ed) Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków
Polish Red Data Book of Animals, Vertebrates (2001) In: Głowaciński Z (ed) Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa
Pożaryski W, Maruszczak H, Lindner L (1994) Chronostratygrafia osadów plejstoceńskich i rozwój doliny Wisły środkowej ze szczególnym uwzględnieniem przełomu przez wyżyny południowopolskie. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 147, Warszawa
Pretty J, Adams B, Berkes F, Ferreira de Athayde S, Dudley N, Hunn E, Maffi L, Milton K, Rapport D, Robbins P, Samson C, Sterling E, Stolton S, Takeuchi K, Tsing A, Vintinner E, Pilgrim S (2008) How do biodiversity and culture intersect? Plenary paper for conference ‘sustaining cultural and biological diversity in a rapidly changing world: lessons for global policy’. IUCN, 2-5.04.2008
Reder J (2006) Środowiskowe uwarunkowania rozwoju osadnictwa prehistorycznego w zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. In: Kałamucka W (ed) Krajobraz kulturowy zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. Zakład Ochrony Środowiska Univ. M. Curie-Skłodowska w Lublinie, Lublin, pp 62–75
Regionalna Encyklopedia Kultury Ludowej. www.regiony.kulturaludowa.pl. Accessed on 10 May 2014
Rodzik J (2006) Wąwozy- naturalne czy kulturowe elementy krajobrazu? Probl Landscape Ecol 18:457–464
Rodzik J, Gardziel Z (2004) Układy krajobrazowe wąwozów kazimierskich (geneza i warunki rozwoju). In: Kucharczyk M (ed) Współczesne problemy ochrony krajobrazu. Zarząd Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych, Lublin, pp 85–92
Scott J, Marshall G (eds) (2009) Dictionary of sociology. Oxford University Press, Oxford, New York
Śnieszko Z (1995) Ewolucja obszarów lessowych Wyżyn Polskich w czasie ostatnich 15000 lat. Prace Naukowe Uniw, Śląskiego w Katowicach 1496
Standard register of data for Natura 2000 area PLH 060015 Płaskowyż Nałęczowski, 2013 Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie
Standard register of data for Natura 2000 area PLH 060045 Przełom Wisły w Małopolsce, 2013 Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie
Teodorowicz-Czerepińska J (1981) Kazimierz Dolny. Monografia historyczno-urbanistyczna. Towarzystwo Przyjaciół Kazimierza, Kazimierz Dolny
Tymochowicz M (2014) Lubelszczyzna-kulturowe zróżnicowanie regionu. In: Regionalna Encyklopedia Kultury Ludowej. www.regiony.kulturaludowa.pl/publikacja/73. Accessed on 10 May 2014
Vidal de la Blache P (1911–1912) Les genres de vie dans la géographie humaine. Annales de géographie 20:193–212, 289–304
Warowna J (2004) Naturalna i antropogeniczna ewolucja Wisły Lubelskiej w aspekcie możliwości jej renaturyzacji. In: Kucharczyk M (ed) Współczesne problemy ochrony krajobrazu. Zarząd Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych, Lublin, pp 93–97
Warowna J (2006) Naturalna i antropogeniczna ewolucja krajobrazu doliny Wisły w odcinku przełomowym. In: Kałamucka W (ed) Krajobraz kulturowy zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. Zakład Ochrony Środowiska Univ. M. Curie-Skłodowska w Lublinie, Lublin, pp 29–34
Wilk T, Jujka M, Krogulec J, Chylarecki P (2010) Important bird areas of international importance in Poland. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Marki
Wójciak J, Szewczyk P, Urban M (2010) Małopolski Przełom Wisły (96). In: Wilk T, Jujka M, Krogulec J, Chylarecki P (eds) Important bird areas of international importance in Poland. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Marki, pp 331–332
Wojciechowski KH (1996) Krajobrazy-elementy dziedzictwa kulturowego i ich ewolucja. Annales Univ. M.curie-Sklodowska, Lublin, sectio B, vol LI, p 19
Wojciechowski KH (2006) Historia zagospodarowania Powiśla Chodelskiego. In: Kałamucka W (ed) Krajobraz kulturowy zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. Zakład Ochrony Środowiska Univ. M. Curie-Skłodowska w Lublinie, Lublin, pp 48–51
Wołoszyn W, Skowronek E (2007) Tourism planning and management in Kazimierz landscape park, Poland. In: Roca Z, Spek T, Terkenli T, Plieninger T, Höchtl F (eds) European landscapes and lifestyles: the mediterranean and beyond. Edic. Universitảrias Lusofỏnas, Lisboa, pp 375–383
World Heritage Cultural Landscapes 1992–2002 (2003) In: Fowler PJ (ed) World heritage papers 6. UNESCO World Heritage Centre, Paris
Zagadnienia ochrony środowiska w gminie Janowiec (1991a) In: Wilgat T (ed) Zarząd Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych w Lublinie, Lublin, manuscript
Zagadnienia ochrony środowiska w gminie Kazimierz Dolny (1991b) In: Wilgat T (ed) Zarząd Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych w Lublinie, Lublin, manuscript
Zagadnienia ochrony środowiska w gminie Wąwolnica (1991c) In: Wilgat T (ed) Zarząd Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych w Lublinie, Lublin, manuscript
Zagadnienia ochrony środowiska w gminie Wilków (1991d) In: Wilgat T (ed) Zarząd Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych w Lublinie, Lublin, manuscript
Zgłobicki W (2006) Wąwozy jako zapis działalności człowieka w zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. In: Kałamucka W (ed) Krajobraz kulturowy zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. Zakład Ochrony Środowiska Univ. M. Curie-Skłodowska w Lublinie, Lublin, pp 35–40
Zgłobicki W, Rodzik J, Schmitt A, Schmidtchen G, Dotterweich M, Zamhöfer S, Bork HR (2003) Fazy erozji wąwozowej w okolicach Kazimierza Dolnego. In: Waga JM, Kocel K (ed) Człowiek w środowisku przyrodniczym-zapis działalności, Polskie Towarzystwo Geograficzne, Oddział Katowicki, Sosnowiec, pp 234–238
Żurawski J (1986) Kazimierz Dolny. In: Zin W (ed) Zabytki urbanistyki i architektury w Polsce. Odbudowa i konserwacja 1: Miasta historyczne, Warszawa, pp 187–211
Acknowledgments
I thank warmly the staff of The Head Office of the Lubelski Landscape Parks, in particular to Maria Straka and Piotr Deptuś, for generous help in conducting the study on biodiversity values of the Kazimierski Landscape Park. Special thanks should go to Tomasz Furtak for enriching the knowledge about the Lublin Upland, its landscape functions and amenities.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Editor information
Editors and Affiliations
Rights and permissions
Copyright information
© 2016 Springer International Publishing Switzerland
About this chapter
Cite this chapter
Bożętka, B. (2016). Connections Between Natural and Cultural Diversities in the Landscape of the Małopolski Vistula Gorge and the Nałęczów Plateau (Eastern Poland). In: Agnoletti, M., Emanueli, F. (eds) Biocultural Diversity in Europe. Environmental History, vol 5. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-26315-1_3
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-26315-1_3
Published:
Publisher Name: Springer, Cham
Print ISBN: 978-3-319-26313-7
Online ISBN: 978-3-319-26315-1
eBook Packages: Earth and Environmental ScienceEarth and Environmental Science (R0)