Abstract
This study updates our current knowledge of the floristic diversity of the Sidi Boughaba biological reserve, following the climatic change in the area from sub-humid to semi-arid. Floristic analysis of the 124 relevés carried out over the 652 ha of the site using stratified sampling revealed the existence of 270 species and subspecies spread over 199 genera and 58 families, the best represented of which are the Fabaceae, Asteraceae and Poaceae. The most represented genera are: Trifolium, Medicago, Asparagus, Sonchus, Ononis, Linaria and Euphorbia. Therophytes dominate the biological spectrum. Indices of diversity, equitability and perturbation are calculated for the reserve and also for the nine phyto-sociological groupings on the site. The results show that the flora is highly diverse and evenly distributed, but that there are differences between certain plant groupings, such as mobile and consolidated grey dunes. The perturbation index indicates a high degree of degradation, which is effectively observed in the edge groups and those bordering cultivated land.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
References
Médail, F., Quézel, P.: Biodiversity hotspots in the Mediterranean basin. - setting global conservation priorities. Conservation Biol. 13(6), 1510–1513 (1999)
Benrahmoune, Z., Dubruille, C.: Invitation à l’amour des plantes. Guide floristique illustré de la réserve biologique de Sidi Boughaba. Editions Scriptura, Imprimerie Al Maarif Al Jadida, Rabat (2003)
Challi, D., Dahmani, J., El Jdi, H., Belahbib, N.: Changes in climatic conditions between 1982 and 2016 in the Sidi Boughaba biological reserve (Kénitra, Morocco). J. Basic Appl. Res. Int. 27(5), 18–28 (2021)
Hammada, S., Dakki, M., IbnTattou, M., Ouyahya, A., Fennane, M.: Analyse de la biodiversité floristique des zones humides du Maroc. Flore rare, menacée et halophile. Acta Bot. MalacitanaMalacitana 29, 43–66 (2004)
Hammada, S.: Études sur la végétation des zones humides marocaines: Catalogue et analyse de la biodiversité floristique et identification des principaux groupements végétaux Vidensk. Selskab, 5, pp. 347–437 (2007)
Atbib, M.: Phytoecological study of the biological reserve of Mehdia (Atlantic coast of Morocco) -2- The vegetation of the dune environment. Bulletin de l’Institut Scientifique, Rabat, suppl. 5, 73–133 (1983)
Challi, D., Dahmani, J., Jdi, E.H., Belahbib, N.: Phytosociological analysis of the Sidi Boughaba Biological Reserve, Kénitra, Morocco. Hacquetia (2023). https://ojs.zrc-sazu.si/hacquetia/article/view/11560
Braun-Blanquet, J.: Plant groups of Mediterranean France. C.N.R.S, Paris (1951)
Fennane, M., Ibn Tattou, M., Mathez, J., Ouyahya, A., El Oualidi, J.: Flore Pratique du Maroc, vol. 1. Travaux Institut Scientifique, Série Botanique, Rabat, N° 36 (1999)
Fennane, M., Ibn tattou, M., Mathez, J., Ouyahya, A., El Oualidi, J.: Flore Pratique du Maroc, vol. 2. Travaux Institut Scientifique, Série Botanique, Rabat, N° 38 (2007)
Fennane, M., Ibn Tattou, M., El Oulaidi, J.: Flore Pratique du Maroc, vol. 3. Travaux Institut Scientifique, Série Botanique, Rabat, N° 40 (2014)
Shannon, C.E., Weaver, W.: The Mathematical Theory of Communication. University of Illinois Press, Urbana-Champaign, IL (1963)
Frontier, S.: Stratégies d’échantillonnage en écologie. Masson, Québec, Presses de l’Université de Laval, xvii (1983)
Pielou, E.C.: Species-diversity and pattern diversity in the study of ecological succession. J. Theor. Biol.Theor. Biol. 10, 370–383 (1966)
Margalef, R.: Perspectives in Ecological Theory. Chicago Series in Biology. University of Chicago Press (1968)
Hébrard, J.P., Loisel, R., Roux, c., Gamila, H., Bonin, G.: Incidence of clearing on phanerogamic and cryptogamicvegetation in South-Eastern France: disturbance indices. In: Bellan, D., Bonin, G., Emig, C. (eds.) Functioning and Dynamics of Naturaland Perturbed Ecosystems, Lavoisier, Paris, pp. 747–758 (1995)
Loisel, R., Gomila, H.: Traduction des effets du débroussaillement sur les écosystèmes forestiers et pré forestiers par un indice de perturbation. Annals of the Natural Sciences and Archaeology Society of Toulon and the Var, pp. 123–132 (1993)
Jdi, E.H., Morsli, A., Faiqi, M., Aafi, A.: Contribution à l'étude phytodynamique, phytosociologique et cartographique des groupements végétaux du milieu dunaire de Mehdia (côte atlantique, Maroc). Mémoire de recherche, ENFI- Salé, 59 p. (1987)
Bathaoui, Y.: Biodiversité spécifique végétale de la réserve biologique de Sidi Boughaba, Mehdia Maroc. Mémoire de recherche, ENFI- Salé ; 93 p. (2001)
Benabadji, N., Benmansour, D., Bouazza, M.: The flora of the Ain Fezza mountains in western Algeria, biodiversity and dynamics. Sci. Technol. 26, 47–59 (2007)
N’Zala, D., Nongamani, A., Moutsambote, J.M., Mapangui, A.: Diversité floristique dans les monocultures d’eucalyptus et de pins au Congo. Cahiers Agricultures 6, 169–174 (1997)
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Editor information
Editors and Affiliations
Appendix
Appendix
Table 3. Floristic list and life forms spectrum of the Sidi Boughaba Biological Reserve.
(Abbreviations: Life forms spectrum: G: Geophyte, Ph: Phanerophyte, Th: Therophyte, H: Hemicryptophyte, Ch: Champhaephyte, NPh: Nanophanerophyte, MPh: Mesophanerophyte, MiPh: Microphanerophyte. Rarity: RR: very rare, R: rare. Endemism: E: Morocco, A: Algeria, I: Iberian Peninsula, C: Canary Islands)
Families | Genera | Species | Life form spectrum |
---|---|---|---|
Pteridophytes | |||
Polypodiaceae | Pteridium | Pteridium aquilinum (L.) Kuhn | G |
Adiantum | Adiantum capillus-veneris L | G | |
Gymnosperms | |||
Cupressaceae | Juniperus | Juniperus phoenicea L. subsp. Lycea | Ph |
Ephedraceae | Ephedra | Ephedra fragilis Desf | Ph |
Pinaceae | Pinus | Pinus canariensis C. Smith | Ph |
Angiosperms | |||
Aizoaceae | Carpobrotus | Carpobrotus edulis L. N. E. Br | Ch |
Amaranthaceae | Achyranthes | Achyranthes sicula L. All | Th |
Amaranthus | Amaranthus blitoides S.Watson, Proc | Th | |
Chenopodium | Chenopodium album L | Th | |
Chenopodium murale L | Th | ||
Salsola | Salsola kali L | Th | |
Spinacia | Spinacia oleracea L | Th | |
Amaryllidaceae | Allium | Allium ampeloprasum L | G |
Allium subhirsutum L | G | ||
Narcissus | Narcissus tazetta L. [R] | G | |
Anacardiaceae | Pistacia | Pistacia lentiscus L | NPh |
Schinus | Schinus terebinthifolia L | Ph | |
Apiaceae | Ammi | Ammi majus L | Th |
Berula | Berula erecta (Hudson) Coville | H | |
Daucus | Daucus carota L | H | |
Eryngium | Eryngium maritimum L | H | |
Eryngium planum L | Th | ||
Ferula | Ferula communis L | H | |
Prangos | Prangos trifida L | H | |
Pseudorlaya | Pseudorlaya pumila L | Th | |
Smyrnium | Smyrnium olusatrum L | H | |
Thapsia | Thapsia garganica Brot | H | |
Torilis | Torilis nodosa L. Gaertner | Th | |
Apocynaceae | Nerium | Nerium oleander L | Ph |
Araceae | Arisarum | Arisarum vulgare Targ | G |
Arecaceae | Chamaerops | Chamaerops humilis L | Ph |
Asparagaceae | Agave | Agave america L | Ph |
Asparagus | Asparagus acutifolius L | G | |
Asparagus albus L | G | ||
Asparagus aphyllus L | G | ||
Asparagus plumosus Baker | G | ||
Dipcadi | Dipcadi serotinum L. Medik | G | |
Ruscus | Ruscus hypophyllum L | Ch | |
Scilla | Scilla maritima L | G | |
Urginea | Urginea maritima L. Baker | G | |
Asteraceae | Reichardia | Reichardia tingitana L | Th |
Echinops | Echinops exaltatus L | H | |
Achillea | Achillea maritima L | Ch | |
Anacyclus | Anacyclus clavatus Desf | Th | |
Anacyclus radiatus L. [EC] | Th | ||
Anthemis | Anthemis arvensis L. [RR] | Th | |
Arctotheca | Arctotheca calendula L. [RR] | Th | |
Astragalus | Astragalus sesamens L | Th | |
Calendula | Calendula arvensis L. [RR] | Th | |
Carduus | Carduus pycnocephalus L | H | |
Centaurea | Centaurea pullata L | H | |
Cirsium | Cirsium vulgare L | H | |
Crepis | Crepis capillaris L | H | |
Erigeron | Erigeron floribundus L | Th | |
Erigeron sumatrensis Retz | Th | ||
Evax | Evax pygmaea L. [RR] | Th | |
Galactites | Galactites elegans Moench | H | |
Glebionis | Glebionis coronaria L | Th | |
Hedypnois | Hedypnois rhagadioloides L | Th | |
Heteranthemis | Heteranthemis viscidehirta Schott | Th | |
Heterotheca | Heterotheca grandiflora L | Th | |
Hieracium | Hieracium tomentosum L | H | |
Hypochaeris | Hypochaeris glabra L | Th | |
Hypochaeris radicata L. subsp. Radicata [EI, RR] | H | ||
Lactuca | Lactuca serriola L | Th | |
Lactuca virosa L. [E, R?] | H | ||
Leontodon | Leontodon hispidus L | H | |
Logfia | Logfia gallica L | Th | |
Phagnalon | Phagnalon sexatile L | Ch | |
Scolymus | Scolymus hispanicus L | H | |
Sherardia | Sherardia arvensis L | Th | |
Silybum | Silybum marianum L | H | |
Sonchus | Sonchus arvensis L | Th | |
Sonchus asper L | Th | ||
Sonchus oleraceus L | Th | ||
Sonchus tenerrimus L | Th | ||
Taraxacum | Taraxacum officinale L | Th | |
Tolpis | Tolpis barbata L. [E] | Th | |
Urospermum | Urospermum picroides L | Th | |
Boraginaceae | Cerinthe | Cerinthe major L | Th |
Echium | Echium plantagineum L | H | |
Echium vulgare L | H | ||
Heliotropium | Heliotropium europaeum L | Th | |
Nonea | Nonea calycina Maire | Th | |
Brassicaceae | Biscutella | Biscutella laevigata Maire [EI] | H |
Cakile | Cakile maritima Scop | Th | |
Capsella | Capsella bursa-pastoris L.Medicus | Th | |
Diplotaxis | Diplotaxis tenuifolia L | H | |
Lobularia | Lobularia maritima L | H | |
Rorippa | Rorippa sylvestris L | H | |
Sinapis | Sinapis alba L | Th | |
Cactaceae | Opuntia | Opuntia ficus indica A. Berger | Ph |
Opuntia humifusa L | Ph | ||
Campanulaceae | Campanula | Campanula lusitanica L. [EI, R?] | H |
Campanula rapunculus L | H | ||
Jasione | Jasione montana L | H | |
Caprifoliaceae | Centranthus | Centranthus calcitrapae L | Th |
Caryophyllaceae | Arenaria | Arenaria mauritanica L. [EA, RR] | Th |
Cerastium | Cerastium glomeratum Thuill | Th | |
Herniaria | Herniaria glabra L | Th | |
Paronychia | Paronychia argentea Lam | Th | |
Polycarpon | Polycarpon tetraphyllum L | Th | |
Silene | Silene gallica L | Th | |
Silene noctiflora L | Th | ||
Spergula | Spergula rubra L. [EI] | Th | |
Sperula | Sperula rupicola L | Th | |
Cistaceae | Helianthemum | Helianthemum salicifolium L | Th |
Tuberaria | Tuberaria guttata L | Th | |
Convolvulaceae | Convolvulus | Convolvulus sp L | G |
Evolvulus | Evolvulus arizonicus L | G | |
Ipomoea | Ipomoea stolonifera L. [RR] | G | |
Crassulaceae | Sedum | Sedum rupestre L | Ch |
Umbilicus | Umbilicus horizontalis (Guss.) | G | |
Umbilicus rupestris (Salisb.) | G | ||
Cucurbitaceae | Bryonia | Bryonia dioica Jacq | H |
Cyperaceae | Scirpoides | Scirpoides holoschoenus L | H |
Dipsacaceae | Scabiosa | Scabiosa atropurpurea L | H |
Euphorbiaceae | Euphorbia | Euphorbia paralias L | G |
Euphorbia segetalis L. [EA, RR] | Th | ||
Euphorbia serpens L | Th | ||
Euphorbia terracina L | G | ||
Ricinus | Ricinus communis L | NPh | |
Fabaceae | Acacia | Acacia cyanophylla Lindley | MPh |
Acacia cyclops G. Don fil | Ph | ||
Anthyllis | Anthyllis vulneraria L. [EI, RR] | H | |
Astragalus | Astragalus boiticus L | Th | |
Astragalus hamosus L | Th | ||
Coronilla | Coronilla repanda L | Th | |
Gleditsia | Gleditsia triacanthos L | Ph | |
Hymenocarpos | Hymenocarpos circinnatus L | Th | |
Lathyrus | Lathyrus clymenum L | Th | |
Lotus | Lotus corniculatus L | H | |
Lotus creticus L | Th | ||
Lupinus | Lupinus angustifolius L | Th | |
Lupinus cosentinii Guss | Th | ||
Lupinus micranthus Guss | Th | ||
Medicago | Medicago marina L | Th | |
Medicago minima L | Th | ||
Medicago orbicularis L | Th | ||
Medicago polymorpha L | Th | ||
Medicago truncatula L | Th | ||
Melilotus | Melilotus indicus L | Th | |
Melilotus officinalis L | Th | ||
Ononis | Ononis natrix L | Ch | |
Ononis pubescens L | Th | ||
Ononis reclinata L | Th | ||
Ononis spinosa L | Ch | ||
Ornithopus | Ornithopus compressus L | Th | |
Ornithopus sativus Brot. [R?] | Th | ||
Retama | Retama monosperma L. [EI] | Ph | |
Scorpiurus | Scorpiurus muricatus L | Th | |
Trifolium | Trifolium angustifolium L | Th | |
Trifolium arvense L | Th | ||
Trifolium aureum Pollish | Th | ||
Trifolium campestre Schreber | Th | ||
Trifolium cherleri L | Th | ||
Trifolium hybridum L. [RR] | H | ||
Trifolium nigrescens Viv. [RR] | Th | ||
Trifolium pratense L | H | ||
Trifolium repens L | Th | ||
Trifolium subterraneum L | Th | ||
Trifolium tomentosum L | Th | ||
Vicia | Vicia lutea L | Th | |
Vicia sativa L | Th | ||
Geraniaceae | Erodium | Erodium ciconium L | Th |
Erodium cicutarium L | Th | ||
Geranium | Geranium molle L | Th | |
Geranium purpureum Vill | Th | ||
Geranium rotundifolium L | Th | ||
Iridaceae | Gladiolus | Gladiolus communis L | G |
Gladiolus italicus Mill | G | ||
Moraea | Moraea sisyrinchium L. Ker Gawl | G | |
Juncaceae | Juncus | Juncus acutus L | H |
Juncus maritimus L | H | ||
Lamiaceae | Salvia | Salvia verbenaca L | Th |
Ajuga | Ajuga iva L | H | |
Marrubium | Marrubium vulgare L | ||
Mentha | Mentha suaveolens L | H | |
Origanum | Origanum vulgare L. subsp.Virens | H | |
Prasium | Prasium majus L | Ch | |
Liliaceae | Asphodelus | Asphodelus albus L | G |
Asphodelus microcarpus Viv | G | ||
Linum | Linum strictum L | Th | |
Lythraceae | Lythrum | Lythrum junceum L | H |
Malvaceae | Malva | Malva sylvestris L | Th |
Moraceae | Ficus | Ficus carica L | Ph |
Myrtaceae | Eucalyptus | Eucalyptus gomphocephala L | Ph |
Oleaceae | Olea | Olea europea L.subsp. Oleaster | Ph |
Phillyrea | Phillyrea angustifolia L | Ph | |
Orobanchaceae | Bartsia | Bartsia trixago L | Th |
Orobanche | Orobanche sanguinea C. Presl | G | |
Parentucellia | Parentucellia viscosa L | Th | |
Oxalidaceae | Oxalis | Oxalis pes-caprae L | H |
Papaveraceae | Fumaria | Fumaria ouazzanensis Pugsley [E, R] | Th |
Papaver | Papaver rhoeas L | Th | |
Plantaginaceae | Linaria | Linaria maroccana Hooker [E, R?] | H |
Linaria purpurea L | H | ||
Linaria repens L | H | ||
Linaria supina L. [E, R] | H | ||
Misopates | Misopates calycinum Rothm | Th | |
Misopates orontium L | Th | ||
Plantago | Plantago coronopus L | Th | |
Plantago lagopus L | Th | ||
Plantago lanceolata L | Th | ||
Plantago macrorhiza Poiret | Th | ||
Plumbaginaceae | Armeria | Armeria mauritanica Willd [EA] | H |
Limonium | Limonium sinuatum L | H | |
Poaceae | Bromus | Bromus hordeaceus L | Th |
Agropyron | Agropyron junceum L | Th | |
Ammophila | Ammophila arenaria L | G | |
Anisantha | Anisantha sterilis L | Th | |
Anisantha tectorum L | Th | ||
Anthoxanthum | Anthoxanthum odoratum L | H | |
Avena | Avena sterilis L | Th | |
Brachypodium | Brachypodium distachyon L | Th | |
Briza | Briza major L | Th | |
Briza minor L | Th | ||
Bromopsis | Bromopsis inermis Leyss | Th | |
Bromus | Bromus diandrus Roth | Th | |
Cynodon | Cynodon dactylon L | G | |
Dactylis | Dactylis glomerata L | H | |
Hordeum | Hordeum murinum L | Th | |
Hyparrhenia | Hyparrhenia hirta L | Th | |
Lagurus | Lagurus ovatus L | Th | |
Lolium | Lolium perenne L | Th | |
Phalaria | Phalaris minor Retz | Th | |
Phleum | Phleum pratense L | Th | |
Phragmites | Phragmites australis (Cav.) Steud | G | |
Poa | Poa annua L | Th | |
Poa pratensis L | Th | ||
Polypogon | Polypogon monspeliensis L. Desf | Th | |
Rostraria | Rostraria cristata L. Tzvelev | Th | |
Trisetaria | Trisetaria panicea Lam | Th | |
Trisetum | Trisetum flavescens L. P. Beauv | Th | |
Vulpia | Vulpia bromoides L. Gray | Th | |
Vulpia geniculata L. Link | Th | ||
Polygonaceae | Emex | Emex spinosa L | Th |
Polygonum | Polygonum maritimum L | H | |
Rumex | Rumex bucephalophorus L | Th | |
Rumex pulcher L | Th | ||
Primulaceae | Anagalis | Anagallis arvensis L | Th |
Ranunculaceae | Adonis | Adonis aestivalis L | Th |
Clematis | Clematis cirrhosa L | Ph | |
Clematis flammula L | Ph | ||
Delphinium | Delphinium pubescens DC | Th | |
Nigella | Nigella arvensis L | Th | |
Ranunculus | Ranunculus repens L | H | |
Rosaceae | Rubus | Rubus ulmifolius Schott | Ph |
Rubiaceae | Galium | Galium aparine L | Th |
Rubia | Rubia peregrina L | H | |
Salicaceae | Populus | Populus alba L | Ph |
Santalaceae | Osyris | Osyris quadripartita Salzm | Ph |
Scrophulariacee | Scrophularia | Scrophularia auriculata L | H |
Verbascum | Verbascum boerhavii L. [E, RR] | H | |
Verbascum sinuatum L | H | ||
Verbascum virgatum L | H | ||
Smilacaceae | Smilax | Smilax aspera L | Ph |
Solanaceae | Lycium | Lycium europaeum L. [R?] | Ph |
Nicotiana | Nicotiana glauca Graham | Ph | |
Solanum | Solanum chenopodioides L | H | |
Solanum nigrum L | Th | ||
Solanum sodomeum L | Ch | ||
Tamaricaceae | Tamarix | Tamarix gallica L | MiPh |
Urticaceae | Mercurialis | Mercurialis annua L | Th |
Parietaria | Parietaria mauritanica Durieu | Th | |
Urtica | Urtica membranacea Poiret | Th | |
Urtica urens L | Th | ||
Utica dioica L | Th | ||
Verbenaceae | Lantana | Lantana camara L | Ph |
Valerianaceae | Fedia | Fedia pallescens Maire [E] | Ph |
Rights and permissions
Copyright information
© 2024 The Author(s), under exclusive license to Springer Nature Switzerland AG
About this paper
Cite this paper
Challi, D., Abdelilah, J., Jdi, E.H., Dahmani, J., Belahbib, N. (2024). Floristic Diversity of the Wetland, Sidi Boughaba Biological Reserve, Kénitra, Morocc. In: Ezziyyani, M., Kacprzyk, J., Balas, V.E. (eds) International Conference on Advanced Intelligent Systems for Sustainable Development (AI2SD'2023). AI2SD 2023. Lecture Notes in Networks and Systems, vol 930. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-54318-0_12
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-031-54318-0_12
Published:
Publisher Name: Springer, Cham
Print ISBN: 978-3-031-54317-3
Online ISBN: 978-3-031-54318-0
eBook Packages: Intelligent Technologies and RoboticsIntelligent Technologies and Robotics (R0)