Abstract
During Poland’s communist period, Lemkos—Ruthenian highlanders whose indigenous territory is in the Carpathians—were officially considered to be ethnic Ukrainians. The process of political transformation at the beginning of the 1990s revealed the emancipatory aspirations of certain Lemko leaders. It allowed the institutionalization of identity divisions in the group, wherein some members considered themselves part of the Ukrainian nation, while others saw themselves as a separate ethnic group. The Polish authorities, having accepted the Lemko bid for emancipation, financed cultural activities and education. The group gained formal recognition in 2005 with the adoption of the law on minorities, which names the Lemkos as one of four ethnic minorities (Ustawa… 2005). This success, however, has not ended identity disputes within the group, and its separateness is still called into question. What determines the contemporary condition of the Lemko community is its small numbers and territorial dispersion resulting from post-WWII forced displacement. In this chapter, I present the challenges that active Lemko leaders have faced since their legal recognition. On the one hand, they benefit from the protection of minorities now guaranteed by Polish law and take measures to maintain and preserve Lemko culture. However, they must also deal with both intragroup and external opponents who contest emancipatory aspirations.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Change history
23 June 2020
The book was inadvertently published with corrections missed out for all the chapters. The chapters and the book corrections now has been updated with changes
Notes
- 1.
Debates about the status of Lemko, its distinct nature and the issue of its standardization have been taking place since the early 1990s, mainly among ethnic Lemko leaders. I have treated this issue in more detail elsewhere (Michna 1995, 2004a, b). Interesting new data on the attitude of Lemkos to their language can be found in an essay by Michael Hornsby (2015b), in which he examines mainly the views of Lemkos with a Ukrainian national consciousness who oppose the standardization of Lemko.
- 2.
The concept of an ethnographic group is used to describe communities that differ from their cultural surrounding; however, these differences have a minor, mainly regional or folk character. Lexicographically, an ethnographic group is defined as a group distinguished by ethnographers on the basis of objective cultural criteria, sometimes but not always on the basis of a shared consciousness of distinctness. It is described as a part of another ethnic community or as existing on its borders (Słownik etnologiczny 1987).
- 3.
[M-2013-7] brackets contain information regarding the interview. M/F refers to the sex of the interviewee; the first figure is the year when the interview had been carried out, and the second is its' number.
References
Babiński, G. (2004). Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce w świetlespisu ludności z roku 2002. Studia Socjologiczne, 1(172), 139–152.
Billig, M. (1995). Banal nationalism. London: Sage.
Chomiak, M., & Fontański, H. (2000). Gramatyka języka łemkowskiego. Katowice: „Śląsk”.
Duć-Fajfer, H. (1992). Łemkowie w Polsce. Magury, 91, 11–30.
Duć-Fajfer, H. (2013). Tożsamość narodowa i język Łemków. In B. Machul-Telus (Ed.), Łemkowie (pp. 97–113). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Duć-Fajfer, H. (2004). Coцioлiнґвicтiчный acпeкт—Лeмкoвинa. In P. Magocsi (Ed.), Pycиньcкый язык (pp. 349–363). Opole: Uniwersytet Opolski. Instytut Filologii Polskiej.
Duda, T. (1986). Stosunki wyznaniowe wśród Łemków greckokatolickich zamieszkałych na terenie obecnej diecezji tarnowskiej w IXI i XX w. Tarnowskie Studia Teologiczne, 10, 237–248.
Dudra, S. (2008). Poza małą ojczyzną: Łemkowie na Ziemi Lubuskiej. Wrocław: Oficyna Wydawnicza „Atut”—Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Dudra, S. (2013). Integracyjna i kulturotwórcza rola Cerkwii w życiu prawosławnych Łemków. In B. Machul-Telus (Ed.), Łemkowie (pp. 61–77). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Dziewierski, M., Pactwa, B., & Siewierski, B. (1992). Dylematy tożsamości: studium społeczności łemkowskiej w Polsce. Katowice: Oficyna Wydawn. Randall & Sfinks.
Eriksen, T. H. (2014). Globalization: the key concepts. London, New York: Bloomsbury Academic.
Eriksen, T. H. (2015). Small places, large issues: An introduction to social and cultural anthropology (p. 2015). New York: Pluto Press.
Fontański, H. (2004). Лiтepaтypный язык—Лeмкoвынa. In P. Magocsi (Ed.), Pycиньcкый язык (pp. 211–262). Opole: Uniwersytet Opolski. Instytut Filologii Polskiej.
Horbal, B. (1997). Działalność polityczna Łemków na Łemkowszczyźnie 1918-1921. Wrocław: Wydawnictwo Arboretum.
Hornsby, M. (2015a). Constructing a Lemko identity: Tactics of belonging. International Journal of Multilingualism, 12, 1–12.
Hornsby, M. (2015b). Revitalizing minority languages: New speakers of Breton, Yiddish and Lemko. Houndmills: Palgrave Macmillan.
Kertzer, D. A., & Arel, D. (2002). Censuses identity formation, and the struggle for political Power. In D. I. Kertzer & D. Arel (Eds.), Census and identity. The politics of race, ethnicity and language in national censuses (pp. 1–42). Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Łodziński, S. (2004). Narodowy Spis Powszechny (2002) a problemy uznania za mniejszość narodową (etniczną). Łemkowie, Ślązacy, Kaszubi. Przegląd Polonijny, 3, 27–46.
Łodziński, S. (2005). Równość i różnica: mniejszości narodowe w porządku demokratycznym w Polsce po 1989 roku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Magocsi, P. R. (2004). Pycиньcкый язык. Opole: Uniwersytet Opolski. Instytut Filologii Polskiej.
Magocsi, P. R. (1983). Old Ruthenianism and Russophilism: a new conceptual framework for analyzing national ideologies in late 19th Century Eastern Galicia. In P. Debreczeny (Ed.), American contributions to the ninth international congress of Slavists (pp. 305–324). Vol. II: Literature, Poetics, History. Columbus Ohio.
Michna, E. (1995). Łemkowie. Grupa etniczna czy naród?. Kraków: NOMOS.
Michna, E. (2004a). Kwestie etniczno-narodowościowe na pograniczu Słowiańszczyzny wschodniej i zachodniej. Ruch rusiński na Słowacji. Ukrainie i w Polsce. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Michna, E. (2004b). Pomiędzy gwarą a językiem standardowym. Kodyfikacja gwar Rusinów Karpackich. Socjolingwistyka, 18, 57–86.
Michna, E. (2008). Relacje pomiędzy etnicznością a religią. Przypadek Rusinów Karpackich. In M. Szmeja (Ed.), Etniczność - o przemianach społeczeństw narodowych (pp. 159–174). Kraków: NOMOS.
Michna, E. (2011). Tożsamość Łemków u progu XXI wieku.Ciągłość i zmiana. Studia Migracyjne—Przegląd Polonijny, 4(142), 189–208.
Michna, E. (2014). Odrębność językowa małych grup etnicznych i jej rola w procesach walki o uznanie oraz polityce tożsamości analiza porównawcza sytuacji Rusinów Karpackich i Ślązaków. Studia Humanistyczne AGH. https://doi.org/10.7494/human.2014.13.3.115.
Miller, D. (2000). Citizenship and national identity. Cambridge: Polity Press.
Misiak, M. (2006). Łemkowie: w kręgu badań nad mniejszościami etnolingwistycznymi w Europie. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Misiak, M. (2018). Między Popradem a Osławą : tożsamość kulturowo-językowa Łemków w ujęciu etnolingwistycznym. Wrocław: Profil
Misiło, E. (2011). Akcja „Wisła”: dokumenty. Warszawa: Archiwum Ukraińskie.
Misiło, E. (1996). Repatriacja czy deportacja. Przesiedlenie Ukraińców z Polski do ZSRR 1944–1946. t.1, Dokumenty. Warszawa: Archiwum Ukraińskie.
Moklak, J. (1993). Republiki Łemkowskie 1918–1919. Wierchy, 59, 63–76.
Moklak, J. (1997). Łemkowszczyzna w Drugiej Rzeczypospolitej. Zagadnienia polityczne i wyznaniowe. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze Historia Jagiellonica.
Nijakowski, L. (2006). Status grupetnicznych oraz mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w świetle wyników Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku. In L. Adamczuk, & S. Łodziński (Eds.), Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku (pp. 144–145). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, Polskie Towarzystwo Socjologiczne.
Nowak, J. (2000). Zaginiony świat?: nazywają ich Łemkami. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
Nowakowski, K. Z. (1992) Sytuacja polityczna na Łemkowszczyźnie w latach 1918–1939. In. Czajkowski, J. (Ed.), Łemkowie w historii i kulturze Karpat (pp. 313–350). Rzeszów: Editions Spotkania.
Olszański, A. (1989). Geneza Łemków—teorie i wątpliwości. Magury, 88, 18–43.
Parczewski, M. (1991). Początki kształtowania się polsko-ruskiej rubieży etnicznej w Karpatach: U źródeł rozpadu Słowiańszczyzny na odłam wschodni i zachodni. Kraków: Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Parczewski, M. (1992). Geneza Łemkowszczyzny wświetle wyników badań archeologicznych. In J. Czajkowski (Ed.), Łemkowie w historii i kulturze Karpat (pp. 11–25). Rzeszów: Editions Spotkania.
Pasieka, A. (2015). Hierarchy and Pluralism. Living Religious Difference in Catholic Poland. New York, London: Palgrave Macmillan.
Pisuliński, J. (2013). Łemkowie—geneza, przebieg i skutki Akcji „Wisła” oraz wcześniejszych przesiedleń. In B. Machul-Telus (Ed.), Łemkowie (pp. 97–113). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Poland’s linguistic heritage—documentation database for endangered languages. T. Wicherkiewicz, et al. “Lemko Rusyn”, http://innejezyki.amu.edu.pl/Frontend/Language/Details/23 . Accessed 11 May 2017.
Reinfuss, R. (1990). Śladami Łemków. Warszawa: Wydawnictwo PTTK Kraj.
Rieger, J. (1995). Słownictwo i nazewnictwo łemkowskie. Warszawa: Semper.
Trzeszczyńska, P. (2013). Łemkowszczyzna zapamiętana: opowieści o przeszłości i przestrzeni. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Warmińska, K. (2014). O tożsamości i polityce. Studia Humanistyczne AGH, 13(3), 49–59.
Warmińska, K. (2006). „Zagubieni w odpowiedziach…”. Tatarzy polscy wobec Spisu. In L. Adamczuk & S. Łodziński (Eds.), Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku (pp. 209–226). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, Polskie Towarzystwo Socjologiczne.
Wasilewska-Klamka, B. (2006). Łemkowski Raj Utracony: antropologiczne studium małej ojczyzny. Warszawa: Fundacja Wspierania Mniejszości Łemkowskiej RUTENIKA.
Zięba, A. A. (2007). Tożsamość etniczna jako obiekt manipulacji politycznej: przykład Rusinów łemkowskich XVIII-XX w. Part I. Rocznik Ruskiej Bursy, 59–94.
Zięba, A. A. (2008). Tożsamość etniczna jako obiekt manipulacji politycznej: przykład Rusinów łemkowskich XVIII-XX w. Part II. Rocznik Ruskiej Bursy, 59–71.
Zięba, A. A. (2013). Wokół sporów o etnogenezę Łemków. In B. Machul-Telus (Ed.), Łemkowie (pp. 97–113). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Лeciв [Łesiw], M. (1997). Укpaïнcькi гoвipки y Пoльщi. Bapшaвa: Укpaïнcький Apxiв.
Original documents
Akcja „Wisła” (1947), czyli tragedia Łemków (2017). (in the Author’s possession).
Trzeci Raport dla Sekretarza Generalnego Rady Europy z realizacji przez Rzeczpospolitą Polską postanowień Konwencji Ramowej Rady Europy o Ochronie Mniejszości Narodowych. (2012). Warszawa.
Pismo Stowarzyszenia Ruska Bursa do Instytutu Pamięci Narodowej. (2017). Gorlice.
Protokół z I posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych Warszawa, 21 września 2005 http://mniejszosci.narodowe.mswia.gov.pl/mne/komisja-wspolna/posiedzenia/2005/6960,2005.html. Accessed 19 Mar 2017.
Stanowisko Stowarzyszenia Łemków w sprawie dyskryminujących tablic Zjednoczenia Łemków. http://www.lem.fm/stanovisko-stovarishyinya-lemkiv-v-spravi-diskriminatsiynyih-tablits-ob-yednannya-lemkiv/ . Access 15 Mar 2017.
Statut Zjednoczenia Łemków. (1990). Gorlice.
Ustawa z 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (2005). Dz. U. 2005, nr 17, poz. 141.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Editor information
Editors and Affiliations
Rights and permissions
Copyright information
© 2020 Springer Nature Switzerland AG
About this chapter
Cite this chapter
Michna, E. (2020). Between Recognition and the Struggle for Survival. Lemkos at the Beginning of the Twenty-First Century. In: Michna, E., Warmińska, K. (eds) Identity Strategies of Stateless Ethnic Minority Groups in Contemporary Poland. Migration, Minorities and Modernity, vol 5. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-41575-4_3
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-41575-4_3
Published:
Publisher Name: Springer, Cham
Print ISBN: 978-3-030-41574-7
Online ISBN: 978-3-030-41575-4
eBook Packages: Social SciencesSocial Sciences (R0)