Abstract
Currently, traditional ethnoveterinary practices are rare in European Union countries and the herbal remedies used previously have been mainly replaced by the modern drugs promoted by national veterinary services. However, in some rural areas of the Mediterranean basin, these traditional practices persist. Here we present the vascular plant resources still used, or that have been used until the last decades, in the health care and comfort of domestic animals in Spain. The veterinary use of 711 plant species, belonging to 108 botanical families, has been documented in the development and implementation of the Spanish Inventory of Traditional Knowledge (IECT). We present a series of examples of the great diversity of remedies traditionally used in the treatment and/or prevention of many diseases or conditions of domestic animals, and we also discuss the importance of several plants used as fodder or bedding for livestock. In the context of current European agricultural policies, this biocultural heritage could constitute a fundamental step for the discovery and isolation of natural extracts from plants in the search for new and low-cost drugs, promoting the use of phytotherapeutic products, and favouring a cultural change and a mentality oriented to new ways of understanding extensive farms, transhumance and the relationship with the animal world, consistent with prophylactic veterinary medicine.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
References
Aceituno-Mata L (2010) Estudio etnobotánico y agroecológico de la Sierra Norte de Madrid. Dissertation, Universidad Autónoma de Madrid
Aceituno-Mata L et al (2014) Metodología para la elaboración del Inventario Español de los Conocimientos Tradicionales relativos a la Biodiversidad. In: Pardo-de-Santayana M et al (eds) Inventario Español de los Conocimientos Tradicionales relativos a la Biodiversidad. Priemra fase: introducción, metodología y fichas. Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medio Ambiente, Madrid, pp 31–49
Agelet A (1999) Estudis d’etnobotànica farmacèutica al Pallars. Dissertation, Universitat de Barcelona
Agelet A (2008) Plantes medicinals del Pallars. Imprenta Aubert, Olot (Gerona)
Agelet A, Bonet MÀ, Vallès J (2000) Homegardens and their role as main source of medicinal plants in mountain regions of Catalonia (Iberian Peninsula). Econ Bot 54(3):295–309
Akerreta S, Calvo MI, Cavero RY (2010) Ethnoveterinary knowledge in Navarra (Iberian Peninsula). J Ethnopharmacol 130:369–378
Akerreta S, Calvo MI, Cavero RY (2013) Sabiduría popular y plantas curativas (recopilación extraída de un estudio etnobotánico en Navarra). Ediciones I, Madrid
Ali-Shtayeh MS, Jamous RM, Jamous RM (2016) Traditional Arabic Palestinian ethnoveterinary practices in animal health care: a field survey in the West Bank (Palestine). J Ethnopharmacol 182:35–49
Álvarez Escobar A (2011) Contribución al estudio etnobotánico de la isla de Tenerife. Dissertation, Universidad de La Laguna (Tenerife)
Anllo J (2011) Estudio etnobotánico de la comarca de Terra Chá. Dissertation, Universidad de Santiago de Compostela
Assefa A, Bahiru A (2018) Ethnoveterinary botanical survey of medicinal plants in Abergelle, Sekota and Lalibela districts of Amhara region, Northern Ethiopia. J Ethnopharmacol 213:340–349
Ayan I, Acar Z, Mut H et al (2006) Morphological, chemical and nutritional properties of forage plants in a natural rangeland in Turkey. Bangladesh J Bot 35:133–142
Bahmani M, Eftekhari Z (2013) An ethnoveterinary study of medicinal plants in treatment of diseases and syndromes of herd dog in southern regions of Ilam province, Iran. Comp Clin Pathol 22(3):403–407
Bartha SG, Quave CL, Balogh L, Papp N (2015) Ethnoveterinary practices of Covasna County, Transylvania, Romania. J Ethnobiol Ethnomed 11:35
Batet D, Cartanyà J, Castells R, Piñas I, Salat X (2011) Etnobotànica a les muntanyes de Prades. Centre d’Història Natural de la Conca de Barberà, Montblanc (Tarragona)
Benítez G (2009) Etnobotánica y etnobiología del Poniente Granadino. Dissertation, Universidad de Granada
Benítez G, González-Tejero MR, Molero-Mesa J (2012) Knowledge of ethnoveterinary medicine in the Province of Granada, Andalusia, Spain. J Ethnopharmacol 139:429–439
Blanco E (1996) El Caurel, las plantas y sus habitantes (Lugo). Fundación Caixa Galicia, La Coruña
Blanco E (2015) Etnobotánica abulense. Las plantas de la cultura tradicional de Ávila. Jolube, Jaca (Huesca)
Blanco E, Cuadrado C (2000) Etnobotánica en Extremadura. Estudio de La Calabria y La Siberia extremeñas. Centro de Profesores y Recursos “Pintor Ortega”, Alcoba de los Montes (Ciudad Real)
Blanco E, Diez J (2005) Guía de la flora de Sanabria, Carballeda y los Valles. Catálogo de etnoflora selecta. ADISAC – La Voz, Zamora
Blanco E, Macía MJ, Morales R (1999) Medicinal and veterinary plants of El Caurel (Galicia, Northwest Spain). J Ethnopharmacol 65(2):113–124
Bonet MÀ (2001) Estudi etnobotànic del Montseny. Dissertation, Universitat de Barcelona
Bonet MÀ, Vallès J (2007) Ethnobotany of Montseny biosphere reserve (Catalonia, Iberian Peninsula): plants used in veterinary medicine. J Ethnopharmacol 110:130–147
Bullitta S, Re GA, Manunta MDI, Piluzza G (2018) Traditional knowledge about plant, animal, and mineral-based remedies to treat cattle, pigs, horses, and other domestic animals in the Mediterranean island of Sardinia. J Ethnobiol Ethnomed 14:50
Carrió E (2013) Contribució al coneixement etnobotànic de Mallorca. La biodiversitat vegetal i la seva gestió en una illa mediterrània. Dissertation, Universitat de Barcelona
Carrió E, Rigat M, Garnatje T et al (2012) Plant ethnoveterinary practices in two Pyrenean territories of Catalonia (Iberian Peninsula) and in two areas of the Balearic Islands and comparison with ethnobotanical uses in human medicine. Evid-Based Complement Altern Med 2012:896295
Casado S, Martínez A (2010) Plantas alimenticias y forrajeras. In: Velasco JM, Criado J, Blanco E (eds) Usos tradicionales de las plantas en la provincia de Salamanca. Diputación de Salamanca, Salamanca, pp 45–117
Casado Ponce D (2003) Revisión de la flora y etnobotánica de la Campiña de Jaén (del Guadalbullón a la cuenca del Salado de Porcuna). Dissertation, Universidad de Jaén
Criado J, Fernández López M, Leocadio G, Núñez R, Blanco E (2008) Uso tradicional de las plantas en Toledo. Diputación de Toledo, Toledo
Davidović V, Joksimović-Todorović M, Maksimović Z, Hristov S, Stanković B, Relić R (2011) A review of plants used in ethnoveterinary medicine. Maced J Anim Sci 1(2):377–382
Fajardo J, Verde A, Rivera D, Obón C (2007) Etnobotánica en La Serranía de Cuenca. Las plantas y el hombre. Diputación de Cuenca, Cuenca
Fernández Ocaña A (2000) Estudio etnobotánico en el Parque Natural de las Sierras de Cazorla, Segura y Las Villas. Investigación química de un grupo de especies interesantes. Dissertation, Universidad de Jaén
Ferrández JV, Sanz JM (1993) Las plantas en la medicina popular de la comarca de Monzón. Diputación de Huesca, Huesca
Gallego E, Gallego A (2008) Usos, tradiciones y conocimiento de las plantas por las gentes de Sayago. ADERISA, Bermillo de Sayago (Zamora)
García Jiménez R (2007) Etnobotánica leonesa. Municipio de Palacios del Sil. Dissertation, Universidad Complutense de Madrid
Goicoetxea A (2011) Veterinaria popular en el País Vasco. Ediciones Pastor, Madrid
Gómez Cuadrado A (2011) Estudio etnobotánico en el término municipal de Santa Olalla del Cala (Sierra de Aracena, Huelva). Plantas de interés en etnoveterinaria, tóxicas y de uso en alimentación animal. Dissertation, Universidad de Córdoba
González JA, García-Barriuso M, Amich F (2011a) Ethnoveterinary medicine in the Arribes del Duero, western Spain. Vet Res Commun 35:283–310
González JA, García-Barriuso M, Gordaliza M, Amich F (2011b) Traditional plant-based remedies to control insect vectors of disease in the Arribes del Duero (western Spain): an ethnobotanical study. J Ethnopharmacol 38(2):595–601
González JA, Amich F, Postigo-Mota S, Vallejo JR (2016a) The use of wild vertebrates in contemporary Spanish ethnoveterinary medicine. J Ethnopharmacol 191:135–151
González JA, Amich F, Postigo-Mota S, Vallejo JR (2016b) Therapeutic and prophylactic uses of invertebrates in contemporary Spanish ethnoveterinary medicine. J Ethnobiol Ethnomed 12(36)
González-Tejero MR (1989) Investigaciones etnobotánicas en la provincia de Granada. Dissertation, Universidad de Granada
González-Tejero MR, Molero Mesa J, Casares Porcel M, Martínez Lirola M (1995) New contributions to the ethnopharmacology of Spain. J Ethnopharmacol 45(3):157–165
Guzmán MA (1997) Aproximación a la etnobotánica de la provincia de Jaén. Dissertation, Universidad de Granada
Katerere DR, Luseba D (eds) (2010) Ethnoveterinary botanical medicine: herbal medicines for animal health. CRC Press, Boca Raton
Lastra JJ (2003) Etnobotánica en el Parque Nacional de Picos de Europa. Ministerio de Medio Ambiente, Madrid
Latorre JA (2008) Estudio etnobotánico de la provincia de La Coruña. Dissertation, Universidad de Valencia
López L, Obón C (2016) Etnoveterinaria en el Valle de Tena y en Tierra de Biescas. Lucas Mallada 18:379–406
Martin M, Mathias E, McCorkle CM (2001) Ethnoveterinary medicine: an annotated bibliography of community animal healthcare. ITDG Publishing, London
Martínez Lirola MJ, González-Tejero MR, Molero Mesa J (1997) Investigaciones etnobotánicas en el Parque Natural de Cabo de Gata-Níjar (Almería). Sociedad Almeriense de Historia Natural, Almería
Martínez M, Martínez I (2011) Usos populares de la flora típica del oeste de Cartagena. Eubacteria 27:1–16
Mathias E (2004) Ethnoveterinary medicine: harnessing its potential. Vet Bull 74:27–37
Mathias E (2007) Ethnoveterinary medicine in the era of evidence-based medicine: mumbo-jumbo, or a valuable resource? Veter J 173:241–242
Mayer M, Vogl CR, Amorena M et al (2014) Treatment of organic livestock with medicinal plants: a systematic review of European ethnoveterinary research. Forsch Komplementmed 21:375–386
McCorkle CM (1986) An introduction to ethnoveterinary research and development. J Ethnobiol 6:129–149
Mesa S (1996) Estudio etnobotánico y agroecológico de la comarca de la Sierra de Mágina (Jaén). Dissertation, Universidad Complutense de Madrid
Molero Mesa J, Soguero Muñoz A, Jiménez JJ (2001) Estudio etnobotánico del macizo central de Sierra Morena (Sierra de San Andrés) y extremo suroriental del histórico Campo de Calatrava de la provincia de Ciudad Real. Universidad de Granada, Granada
Molina N (2001) Estudio de la flora de interés etnobotánico en el municipio de Carcabuey (Córdoba). Dissertation, Universidad de Córdoba
Molinero F (coord) (2013) Atlas de los paisajes agrarios de España. Ministerio de Alimentación y Medio Ambiente, Madrid
Moll M (2005) Les plantes a Menorca: noms i usos. Institut Menorquí d’Estudis, Mahón (Menorca)
Mulet L (1991) Estudio etnobotánico de la provincia de Castellón. Diputación de Castellón, Castellón de la Plana
Noda Gómez T (2003) Pastoreo en la isla de La Palma. Cabildo Insular de La Palma, Santa Cruz de La Palma
Ortuño I (2003) Etnobotánica de Los Villares y Valdepeñas de Jaén (sur de la Península Ibérica). Dissertation, Universidad de Jaén
Parada M (2008) Estudi etnobotànic de L’Alt Empordà. Dissertation, Universitat de Barcelona
Pardo-de-Santayana M (2004) Guía de las plantas medicinales de Cantabria. Salud y tradición popular. Stvdio, Santander
Pardo-de-Santayana M (2008) Estudios etnobotánicos en Campoo (Cantabria): conocimiento y uso tradicional de plantas. CSIC, Madrid
Pardo-de-Santayana M, Macía MJ (2015) Biodiversity: the beneficts of traditional knowledge. Nature 518:487–488
Pardo-de-Santayana M, Morales R, Aceituno-Mata L, Molina M (eds) (2014) Inventario Español de los Conocimientos Tradicionales relativos a la Biodiversidad. Priemra fase: introducción, metodología y fichas. MAGRAMA, Madrid
Pardo-de-Santayana M, Morales R, Tardío J, Molina M (eds) (2018a) Inventario Español de los Conocimientos Tradicionales relativos a la Biodiversidad. Fase II (1). MAPAMA, Madrid
Pardo-de-Santayana M, Morales R, Tardío J, Aceituno-Mata L, Molina M (eds) (2018b) Inventario Español de los Conocimientos Tradicionales relativos a la Biodiversidad. Fase II (2). MAPAMA, Madrid
Pardo-de-Santayana M, Morales R, Tardío J, Aceituno-Mata L, Molina M (eds) (2018c) Inventario Español de los Conocimientos Tradicionales relativos a la Biodiversidad. Fase II (3). MAPAMA, Madrid
Pardo-de-Santayana M, Morales R, Molina M, Aceituno-Mata L, Tardío J (2018d) Metodología. In: Tardío J et al (eds) Inventario Español de los Conocimientos Tradicionales relativos a la Biodiversidad Agrícola, vol 1. Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación, Madrid, pp 29–47
Pascual Gil J (2013) Etnobotánica de La Pernía, Polentinos y Valle de Castillería (Palencia). Dissertation, Universidad de Valladolid
Pedauyé H, Martínez T, Alarcón M, Pujol J, Obón C (2014) Biodiversidad etnobotánica del Campo de Salinas. In: Pedauyé H and Pérez-García J (eds) Historia natural de Sierra Escalona y Dehesa de Campoamor. Ayuntamiento de Orihuela (Alicante), pp 121–154
Pellicer J (2000) Costumari botànic. Recerques etnobotàniques a les comarques centrals valencianes, vol 1. Edicions del Bullent, Picanya (Valencia)
Penco AD (2005) Medicina popular veterinaria en la comarca de Zafra. Dissertation, Universidad de Extremadura
Perera López J (2005) La toponimia de La Gomera. Un estudio sobre los nombres de lugar, las voces indígenas y los nombres de plantas, animales y hongos de La Gomera. AIDER, La Gomera
Pieroni A, Howard P, Volpato G, Santoro RF (2004) Natural remedies and nutraceuticals used in ethnoveterinary practices in inland southern Italy. Vet Res Commum 28:55–80
Pieroni A, Giusti ME, de Pasquale C et al (2006) Circum-Mediterranean cultural heritage and medicinal plant uses in traditional animal healthcare: a field survey in eight selected areas within the RUBIA project. J Ethnobiol Ethnomed 2:16
Piluzza G, Virdis S, Serralutzu F, Bullitta S (2015) Uses of plants, animal and mineral substances in Mediterranean ethno-veterinary practices for the care of small ruminants. J Ethnopharmacol 168:87–99
Rigat M (2005) Estudi etnobotànic de la Vall de Camprodon (Alta Vall del Ter, Pirineus). Dissertation, Universitat de Barcelona
Rivera D, Alcaraz F, Verde A, Fajardo J, Obón C (2008) Las plantas en la cultura popular. Enciclopedia divulgativa de la historia natural de Jumilla-Yecla. Sociedad Mediterránea de Historia Natural, Jumilla (Murcia)
Romero X (2001) Contribución ó coñecemento da etnobotánica na cunca baixa do rio Sil (Galicia). Dissertation, Universidad de Santiago de Compostela
Romero Franco R, Rodríguez Guitián M, Resúa A (2013) Plantas utilizadas en medicina humana y veterinaria en el municipio de Triacastela, Lugo (NW España). Recursos Rurais 9:35–43
San Miguel E (2004) Etnobotánica de Piloña (Asturias). Cultura y saber popular sobre las plantas en un concejo del centro-oriente asturiano. Dissertation, Universidad Autónoma de Madrid
Sánchez López MD, García Sanz JA, Gómez Merino A, Zon Blanco S (1994) Plantas útiles de la comarca de la Manchuela. Colectivo de Escuelas Rurales de la Manchuela, Albacete
Sánchez ME, Amor A, Ladero M (2006) Estudio fitosociológico y bromatológico de los pastizales con interés ganadero en la provincia de Salamanca. Stud bot 25:9–61
Sharma R, Manhas RK (2015) Ethnoveterinary plants for the treatment of camels in Shiwalik regions of Kathua district of Jammu & Kashmir, India. J Ethnopharmacol 169:170–175
Siemens Hernández L (1981) Veterinaria tradicional de cabras y ovejas entre los pastores de Gran Canaria. Anuario de Estudios Atlánticos 27:579–597
Sinmez ÇÇ, Aslım G, Yaşar A (2018) An ethnoveterinary study on plants used in the treatment of dermatological diseases in Central Anatolia, Turkey. J Complement Med Res 8(2):71–84
Tabuti JRS, Dhillion SS, Lye KA (2003) Ethnoveterinary medicines for cattle (Bos indicus) in Bulamogi county, Uganda: plant species and mode of use. J Ethnopharmacol 88:279–286
Tardío J, Pascual H, Morales R (2002) Alimentos silvestres de Madrid. Guía de plantas y setas de uso alimentario tradicional en la Comunidad de Madrid. La Librería, Madrid
Tardío J, Pardo-de-Santayana M, Morales R, Molina M, Aceituno-Mata L (eds) (2018) Inventario Español de los Conocimientos Tradicionales relativos a la Biodiversidad Agrícola, vol 1. Ministerio de Agricultura. Pesca y Alimentación, Madrid
Tejerina A (2010) Usos y saberes sobre las plantas de Monfragüe. Etnobotánica de la Comarca Natural. Itomonfragüe, Cáceres
Torres M (1999) Antropologia d’Eivissa i Formentera. Herbes, pastors, ses matances. Editorial Mediterrània-Eivissa, Ibiza
Uwagie-Ero AE, Shuaibu I, Saviour NO (2017) An overview of ethnoveterinary medicine in Nigeria. Trop J Nat Prod Res 1(4):153–157
Velasco JM, Criado J, Blanco E (eds) (2010) Usos tradicionales de las plantas en la provincia de Salamanca. Diputación de Salamanca, Salamanca
Verde A (2002) Estudio etnofarmacológico de tres áreas de montaña de Castilla-La Mancha. Dissertation, Universidad de Murcia
Verde A, Rivera D, Obón C (1998) Etnobotánica en las sierras de Segura y Alcaraz: las plantas y el hombre. Instituto de Estudios Albacetenses, Albacete
Verde A, Fajardo J, Rivera D, Obón C (2000) Etnobotánica en el entorno del Parque Nacional de Cabañeros. Ministerio de Medio Ambiente, Madrid
Verde A, Rivera D, Fajardo J, Obón C, Cebrián F (2008) Guía de las plantas medicinales de Castilla-La Mancha (y otros recursos de uso tradicional). Altabán, Albacete
Viegi L, Pieroni A, Guarrera PM, Vangelisti R (2003) A review of plants used in folk veterinary medicine in Italy as basis for a databank. J Ethnopharmacol 89:221–244
Villar D, Ortiz Díaz JJ (2006) Plantas tóxicas de interés veterinario: casos clínicos. Elsevier-Masson, Barcelona
Villar L, Palacín JM, Calvo C, Gómez D, Montserrat G (1987) Plantas medicinales del Pirineo Aragonés y demás tierras oscenses. CSIC – Diputación de Huesca, Huesca
Wanzala W, Zessin KH, Kyule NM et al (2005) Ethnoveterinary medicine: a critical review of its evolution, perception, understanding and the way forward. LRRD 17(11):119. Available via http://www.lrrd.org/lrrd17/11/wanz17119.htm. Accessed 14 Jul 2018
Wynn SG, Fougère BJ (eds) (2007) Veterinary herbal medicine. Mosby-Elsevier, St. Louis
Xie H, Preast V (eds) (2010) Xie’s Chinese veterinary herbology. Wiley-Blackwell, Ames
Yigezu Y, Haile DB, Ayen WY (2014) Ethnoveterinary medicines in four districts of Jimma zone, Ethiopia: cross sectional survey for plant species and mode of use. BMC Vet Res 10:76
Acknowledgments
This work has been possible thanks to the patience and generosity of the people that have shared their traditional knowledge with us and to all the ethnobotanists of the reviewed papers. We also thank all our partners of the IECT team for their invaluable collaboration in the design and development of the project and the database, and the formerly Spanish Ministries of Economy and Competitiveness (CSO2014-59704-P), and of Agriculture, Fishery, Food and Environment for the grants received.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Editor information
Editors and Affiliations
Rights and permissions
Copyright information
© 2020 Springer Nature Switzerland AG
About this chapter
Cite this chapter
González, J.A., Verde, A., Pardo-de-Santayana, M. (2020). The Use of Plants for Animal Health Care in the Spanish Inventory of Traditional Knowledge. In: McGaw, L., Abdalla, M. (eds) Ethnoveterinary Medicine. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-32270-0_17
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-32270-0_17
Published:
Publisher Name: Springer, Cham
Print ISBN: 978-3-030-32269-4
Online ISBN: 978-3-030-32270-0
eBook Packages: Biomedical and Life SciencesBiomedical and Life Sciences (R0)