Skip to main content
Log in

Formation of magnetic nanoparticle chains in bacterial systems

  • Biomineralization
  • Published:
MRS Bulletin Aims and scope Submit manuscript

Abstract

Several organisms possess a genetic program enabling them to form a mineral, a process termed biomineralization. The structure and composition of biominerals equip the biomineralizing organisms with functionalities that abiotic materials made of the same mineral do not necessarily possess. Even primary organisms such as bacteria are able to produce materials with properties superior to those of human-made equivalents. Magnetotactic bacteria represent a paradigm of such microorganisms. These organisms synthesize a hierarchical one-dimensional magnetic nanostructure based on the alignment of magnetosomes—organelles embedded in a vesicle dedicated to biomineralization and made of magnetic nanoparticles (magnetite (Fe3O4) or greigite (Fe3S4)). This article focuses on factors that play a role in the organization of these magnetosomes. The chains, which are based on aligned particles that have biologically controlled ultrastructure, size, morphology, organization, and orientation, serve as actuators and area means to align the bacteria with the Earth’s magnetic field lines when they swim in search of particular habitats in the aqueous environments they live in.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Figure 1
Figure 2
Figure 3
Figure 4
Figure 5

Similar content being viewed by others

References

  1. F. Widdel, S. Schnell, S. Heising, A. Ehrenreich, B. Assmus, B. Schink, Nature 362, 834 ( 1993 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  2. L.R. Croal, J.A. Gralnick, D. Malasarn, D.K. Newman, Annu. Rev. Genet. 38, 175 ( 2004 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  3. J.A. Gralnick, D.K. Newman, Mol. Microbiol. 65, 1 ( 2007 ).

    Article  Google Scholar 

  4. R.B. Frankel, D.A. Bazylinski, Rev. Mineral. Geochem. 54, 95 ( 2003 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  5. W. Lin, K. Benzerara, D. Faivre, Y.X. Pan, Front. Microbiol. 5, ( 2014 ).

  6. D.A. Bazylinski, R.B. Frankel, Rev. Mineral. Geochem. 54, 217 ( 2003 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  7. R.P. Blakemore, Science 190, 377 ( 1975 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  8. D. Schüler, FEMS Microbiol. Rev. 32, 654 ( 2008 ).

    Article  Google Scholar 

  9. E. Cornejo, N. Abreu, A. Komeili, Curr. Opin. Cell Biol. 26, 132 ( 2014 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  10. C. Lang, D. Schüler, D. Faivre, Macromol. Biosci. 7, 144 ( 2007 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  11. T. Matsunaga, T. Suzuki, M. Tanaka, A. Arakaki, Trends Biotechnol. 25, 182 ( 2007 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  12. M.A. Carillo, P. Vach, D. Faivre, in Materials Design Inspired by Nature: Function through Inner Architecture, P. Fratzl, J.W.C. Dunlop, R. Weinkamer, Eds. ( Royal Society of Chemistry, Cambridge, 2012 ), pp. 235 – 250.

  13. D.S. McKay, E.K. Gibson Jr., K.L. Thomas-Keprta, H. Vali, C.S. Romanek, S.J. Clemett, X.D.F. Chilier, C.R. Maechling, Science 273, 924 ( 1996 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  14. D. Balkwill, D. Maratea, R.P. Blakemore, J. Bacteriol. 141, 1399 ( 1980 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  15. C.T. Lefèvre, D.A. Bazylinski, Microbiol. Mol. Biol. Rev. 77, 497 ( 2013 ).

    Article  Google Scholar 

  16. S. Mann, R.B. Frankel, R.P. Blakemore, Nature 310, 405 ( 1984 ).

    Article  Google Scholar 

  17. R.B. Frankel, G.C. Papaefthymiou, R.P. Blakemore, W. O’Brien, Biochim. Biophys. Acta 763, 147 ( 1983 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  18. D. Faivre, L.H. Böttger, B.F. Matzanke, D. Schüler, Angew. Chem. Int. Ed. 46, 8495 ( 2007 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  19. M.L. Fdez-Gubieda, A. Muela, J. Alonso, A. García-Prieto, L. Olivi, R. Fernández-Pacheco, J.M. Barandiarán, ACS Nano 7, 3297 ( 2013 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  20. J. Baumgartner, G. Morin, N. Menguy, T. Perez Gonzalez, M. Widdrat, J. Cosmidis, D. Faivre, Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 110, 14883 ( 2013 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  21. S. Mann, N.H.C. Sparks, R.B. Frankel, D.A. Bazylinski, H.W. Jannasch, Nature 343, 258 ( 1990 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  22. M. Farina, D.M.S. Esquivel, H. Lins de Barros, Nature 343, 256 ( 1990 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  23. M. Pósfai, P.R. Buseck, D.A. Bazylinski, R.B. Frankel, Science 280, 880 ( 1998 ).

    Article  Google Scholar 

  24. D.A. Bazylinski, B.R. Heywood, S. Mann, R.B. Frankel, Nature 366, 218 ( 1993 ).

    Article  Google Scholar 

  25. C.T. Lefèvre, N. Menguy, F. Abreu, U. Lins, M. Pósfai, T. Prozorov, D. Pignol, R.B. Frankel, D.A. Bazylinski, Science 334, 1720 ( 2011 ).

    Article  Google Scholar 

  26. B. Devouard, M. Posfai, X. Hua, D.A. Bazylinski, R.B. Frankel, P.R. Buseck, Am. Mineral. 83, 1387 ( 1998 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  27. A. Körnig, J. Dong, M. Bennet, M. Widdrat, J. Andert, F.D. Müller, D. Schüler, S. Klumpp, D. Faivre, Nano Lett. 14, 4653 ( 2014 ).

    Article  Google Scholar 

  28. A. Komeili, Z. Li, D.K. Newman, G.J. Jensen, Science 311, 242 ( 2006 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  29. A. Scheffel, M. Gruska, D. Faivre, A. Linaroudis, J.M. Plitzko, D. Schüler, Nature 440, 110 ( 2006 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  30. D. Faivre, D. Schüler, Chem. Rev. 108, 4875 ( 2008 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  31. Y.A. Gorby, T.J. Beveridge, R. Blakemore, J. Bacteriol. 170, 834 ( 1988 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  32. K. Grünberg, E.-C. Müller, A. Otto, R. Reszka, D. Linder, M. Kube, R. Reinhardt, D. Schüler, Appl. Environ. Microbiol. 70, 1040 ( 2004 ).

    Article  Google Scholar 

  33. T. Matsunaga, M. Nemoto, A. Arakaki, M. Tanaka, Proteomics 9, 3341 ( 2009 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  34. K. Grünberg, C. Wawer, B.M. Tebo, D. Schüler, Appl. Environ. Microbiol. 67, 4573 ( 2001 ).

    Article  Google Scholar 

  35. S. Schübbe, M. Kube, A. Scheffel, C. Wawer, U. Heyen, A. Meyerdierks, M. Madkour, F. Mayer, R. Reinhardt, D. Schüler, J. Bacteriol. 185, 5779 ( 2003 ).

    Article  Google Scholar 

  36. S. Ullrich, M. Kube, S. Schübbe, R. Reinhardt, D. Schüler, J. Bacteriol. 187, 7176 ( 2005 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  37. C. Jogler, G. Wanner, S. Kolinko, M. Niebler, R. Amann, N. Petersen, M. Kube, R. Reinhardt, D. Schüler, Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 108, 1134 ( 2011 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  38. C. Jogler, D. Schüler, Annu. Rev. Microbiol. 63, 501 ( 2009 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  39. F. Abreu, M.E. Cantao, M.F. Nicolas, F.G. Barcellos, V. Morillo, L.G.P. Almeida, F.F. do Nascimento, C.T. Lefevre, D.A. Bazylinski, A.T.R. de Vasconcelos, U. Lins, ISME J. 5, 1634 ( 2011 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  40. D. Murat, V. Falahati, L. Bertinetti, R. Csencsits, A. Körnig, K.H. Downing, D. Faivre, A. Komeili, Mol. Microbiol. 85, 684 ( 2012 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  41. D. Murat, A. Quinlan, H. Vali, A. Komeili, Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 107, 5593 ( 2010 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  42. A. Lohße, S. Borg, O. Raschdorf, I. Kolinko, E. Tompa, M. Posfai, D. Faivre, J. Baumgartner, D. Schüler, J. Bacteriol. 196, 2658 ( 2014 ).

    Article  Google Scholar 

  43. A. Lohße, S. Ullrich, E. Katzmann, S. Borg, G. Wanner, M. Richter, B. Voigt, T. Schweder, D. Schüler, PLoS One 6, e25561 ( 2011 ).

    Article  Google Scholar 

  44. M. Tanaka, E. Mazuyama, A. Arakaki, T. Matsunaga, J. Biol. Chem. 286, 6386 ( 2011 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  45. A. Scheffel, A. Gärdes, K. Grünberg, G. Wanner, D. Schüler, J. Bacteriol. 190, 377 ( 2008 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  46. A. Komeili, H. Vali, T.J. Beveridge, D. Newman, Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 101, 3839 ( 2004 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  47. I. Kolinko, A. Lohsze, S. Borg, O. Raschdorf, C. Jogler, Q. Tu, M. Posfai, E. Tompa, J.M. Plitzko, A. Brachmann, G. Wanner, R. Muller, Y. Zhang, D. Schuler, Nat. Nanotechnol. 9, 193 ( 2014 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  48. R.B. Frankel, D.A. Bazylinski, M.S. Johnson, B.L. Taylor, Biophys. J. 73, 994 ( 1997 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  49. R.B. Frankel, T.J. Williams, D.A. Bazylinski, in Magnetoreception and Magnetosomes in Bacteria, D. Schüler, Ed. ( Springer, Heidelberg, 2007), vol. 3, pp. 1 – 24.

  50. D.A. Bazylinski, R.B. Frankel, Nat. Rev. Microbiol. 2, 217 ( 2004 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  51. X.G. Mao, R. Egli, N. Petersen, M. Hanzlik, X.M. Liu, PLoS One 9, e102810 ( 2014 ).

    Article  Google Scholar 

  52. C.T. Lefèvre, M. Bennet, L. Landau, P. Vach, D. Pignol, D.A. Bazylinski, R.B. Frankel, S. Klumpp, D. Faivre, Biophys. J. 107, 527 ( 2014 ).

    Article  Google Scholar 

  53. M. Bennet, A. McCarthy, D. Fix, M.R. Edwards, F. Repp, P. Vach, J.W.C. Dunlop, M. Sitti, G.S. Buller, S. Klumpp, D. Faivre, PLoS One 9, e101150 ( 2014 ).

    Article  Google Scholar 

  54. F. Popp, J.P. Armitage, D. Schüler, Nat. Commun. 5, 5398 ( 2014 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  55. E. Alphandéry, S. Faure, L. Raison, E. Duguet, P.A. Howse, D.A. Bazylinski, J. Phys. Chem. C 115, 18 ( 2011 ).

    Article  Google Scholar 

  56. R. Hergt, R. Hiergeist, M. Zeisberger, D. Schüler, U. Heyen, I. Hilger, W.A. Kaiser, J. Magn. Magn. Mater. 293, 80 ( 2005 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  57. A. Hartung, M.R. Lisy, K.-H. Herrmann, I. Hilger, D. Schüler, C. Lang, M.E. Bellmann, W.A. Kaiser, R. Reichenbach, J. Magn. Magn. Mater. 311, 454 ( 2007 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  58. M.R. Lisy, A. Hartung, C. Lang, D. Schüler, W. Richter, J.R. Reichenbach, W.A. Kaiser, I. Hilger, Invest. Radiol. 42, 235 ( 2007 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  59. T. Prozorov, D.A. Bazylinski, S.K. Mallapragada, R. Prozorov, Mater. Sci. Eng. R 74, 133 ( 2013 ).

    Article  Google Scholar 

  60. J. Yuan, Y. Xu, A.H.E. Müller, Chem. Soc. Rev. 40, 640 ( 2011 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  61. H. Wang, Y. Yu, Y. Sun, Q. Chen, Nano 6, 1 ( 2011 ).

    Article  Google Scholar 

  62. A. Ahniyaz, Y. Sakamoto, L. Bergström, Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 104, 17570 ( 2007 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  63. G. Singh, H. Chan, A. Baskin, E. Gelman, N. Repnin, P. Krat, R. Klajn, Science 345, 1149 ( 2014 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  64. J. Baumgartner, L. Bertinetti, M. Widdrat, A.M. Hirt, D. Faivre, PLoS One 8, e57070 ( 2013 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  65. M. Widdrat, M. Kumari, E. Tomps, M. Posfai, A.M. Hirt, D. Faivre, ChemPlus-Chem, 79, 1225 – 1233 ( 2014 ).

  66. T. Matsuda, J. Endo, N. Osakabe, A. Tonomura, T. Arii, Nature 302, 411 ( 1983).

    Article  CAS  Google Scholar 

  67. R.E. Kopp, J.L. Kirschvink, Earth Sci. Rev. 86, 42 ( 2008 ).

    Article  Google Scholar 

  68. D.J. Dunlop, O. Özdemir, Rock Magnetism: Fundamentals and Frontiers, Cambridge Studies in Magnetism ( Cambridge University Press, Cambridge, 1997 ), p. 596.

  69. M. Fleet, Acta Crystallogr. B 37, 917 ( 1981 ).

    Article  Google Scholar 

  70. M.E. Fleet, Acta Crystallogr. C 40, 1491 ( 1984 ).

    Article  Google Scholar 

  71. A. Fischer, M. Schmitz, B. Aichmayer, P. Fratzl, D. Faivre, J. R. Soc. Interface 8, 1011 ( 2011 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  72. K.L. Thomas-Keprta, D.A. Bazylinski, J.L. Kirschvink, S.J. Clemett, D.S. McKay, S.J. Wentworth, H. Vali, E.K. Gibson, Jr., C.S. Romanek, G eochim. Cosmochim. Acta 64, 4049 ( 2000 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  73. D. Faivre, T. Ukmar Godec, Angew. Chem. Int. Ed. ( 2015 ). (forthcoming).

  74. A.R. Muxworthy, W. Williams, J. Geophys. Res. 111, B12S12 ( 2006 ).

    Google Scholar 

  75. A.R. Muxworthy, W. Williams, J. R. Soc. Interface 6, 1207 ( 2009 ).

    Article  Google Scholar 

  76. J.B. Rioux, N. Philippe, S. Pereira, D. Pignol, L.F. Wu, N. Ginet, PLoS One 5, 12 ( 2010 ).

    Article  Google Scholar 

  77. O. Draper, M.E. Byrne, Z. Li, S. Keyhani, J.C. Barrozo, G. Jensen, A. Komeili, Mol. Microbiol. 82, 342 ( 2011 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  78. A. Arakaki, J. Webbs, T. Matsunaga, J. Biol. Chem. 278, 8745 ( 2003 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  79. H. Nudelman, R. Zarivach, Front. Microbiol. 5, 9 ( 2014 ).

    Article  Google Scholar 

  80. N. Zeytuni, E. Ozyamak, K. Ben-Harush, G. Davidov, M. Levin, Y. Gat, T. Moyal, A. Brik, A. Komeili, R. Zarivach, Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 108, E480 ( 2011).

    Article  CAS  Google Scholar 

  81. M.I. Siponen, P. Legrand, M. Widdrat, S.R. Jones, W.-J. Zhang, M.C.Y. Chang, D. Faivre, P. Arnoux, D. Pignol, Nature 502, 681 ( 2013 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  82. E. Alphandéry, Y. Ding, A.T. Ngo, Z.L. Wang, L.F. Wu, M.P. Pileni, ACS Nano 3, 1539 ( 2009 ).

    Article  Google Scholar 

  83. R.E. Dunin-Borkowski, M.R. McCartney, R.B. Frankel, D.A. Bazylinski, M. Pósfai, P.R. Buseck, Science 282, 1868 ( 1998 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  84. M. Pósfai, B.M. Moskowitz, B. Arato, D. Schüler, C. Flies, D.A. Bazylinski, R.B. Frankel, Earth Planet. Sci. Lett. 249, 444 ( 2006 ).

    Article  Google Scholar 

  85. J.H. Li, Y.X. Pan, Q.S. Liu, Y.Z. Kui, N. Menguy, R.C. Che, H.F. Qin, W. Lin, W.F. Wu, N. Petersen, X.A. Yang, Earth Planet. Sci. Lett. 293, 368 ( 2010 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  86. C.T. Lefèvre, M. Pósfai, F. Abreu, U. Lins, R.B. Frankel, D.A. Bazylinski, Earth Planet. Sci. Lett. 312, 194 ( 2011 ).

    Article  Google Scholar 

  87. A. Körnig, M. Winklhofer, J. Baumgartner, T.P. Gonzalez, P. Fratzl, D. Faivre, Adv. Funct. Mater. 24, 3926 ( 2014 ).

    Article  Google Scholar 

  88. A.P. Philipse, D. Maas, Langmuir 18, 9977 ( 2002 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  89. B. Kiani, D. Faivre, S. Klumpp, New J. Phys. (forthcoming).

  90. N. Abreu, S. Mannoubi, E. Ozyamak, D. Pignol, N. Ginet, A. Kimeili, J. Bacteriol. 196, 3111 ( 2014 ).

    Article  Google Scholar 

  91. E. Ozyamak, J. Kollman, D.A. Agard, A. Komeili, J. Biol. Chem. 288, 4265 ( 2013 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  92. E. Ozyamak, J.M. Kollman, A. Komeili, Biochemistry 52, 6928 ( 2013 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  93. M.A. Carillo, M. Bennet, D. Faivre, J. Phys. Chem. B 117, 14642 ( 2013 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  94. A. Taoka, R. Asada, L.F. Wu, Y. Fukumori, J. Bacteriol. 189, 8737 ( 2007 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  95. N. Pradel, C.-L. Santini, A. Bernadac, Y. Fukumori, L.-F. Wu, Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 103, 17485 ( 2006 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  96. A. Scheffel, D. Schüler, J. Bacteriol. 189, 6437 ( 2007 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  97. S. Sonkaria, G. Fuentes, C. Verma, R. Narang, V. Khare, A. Fischer, D. Faivre, PLoS One 7, e34189 ( 2012 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  98. E. Katzmann, A. Scheffel, M. Gruska, J.M. Plitzko, D. Schüler, Mol. Microbiol. 77, 208 ( 2010 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  99. S.S. Kalirai, D.A. Bazylinski, A.P. Hitchcock, PLoS One 8, e53368 ( 2013 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  100. S. Klumpp, D. Faivre, PLoS One 7, e33562 ( 2012 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  101. M. Bennet, L. Bertinetti, R.K. Neely, A. Schertel, A. Kornig, C. Flors, F.D. Muller, D. Schuler, S. Klumpp, D. Faivre, Faraday Discuss. ( 2014 ), doi: 10.1039/c4fd00240g.

  102. C. Carvallo, S. Hickey, D. Faivre, N. Menguy, Earth Planets Space 61, 143 ( 2009 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  103. D. Faivre, A. Fischer, I. Garcia-Rubio, G. Mastrogiacomo, A.U. Gehring, Biophys J. 99, 1268 ( 2010 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

  104. E. Katzmann, F.D. Müller, C. Lang, M. Messerer, M. Winklhofer, J.M. Plitzko, D. Schüler, Mol. Microbiol. 82, 1316 ( 2011 ).

    Article  Google Scholar 

  105. C.T. Lefèvre, M. Bennet, S. Klumpp, D. Faivre, 6, 2 ( 2015 ), doi: 10.1128/mBio.02286-14.

  106. A. Körnig, M.A. Hartmann, C. Teichert, P. Fratzl, D. Faivre, J. Phys. D Appl. Phys. 47, 235403 ( 2014 ).

    Article  Google Scholar 

  107. J.L. Kirschvink, Automedica 14, 257 ( 1992 ).

    Google Scholar 

  108. E. Alphandé ry, S. Faure, O. Seksek, F. Guyot, I. Chebbi, ACS Nano 5, 6279 ( 2011 ).

    Article  Google Scholar 

  109. S. Taherkhani, M. Mohammadi, J. Daoud, S. Martel, M. Tabrizian, ACS Nano 8, 5049 ( 2014 ).

    Article  CAS  Google Scholar 

Download references

Acknowledgements

D.F. thanks the past and present members of his group as well as all collaborators for their help with the research on magnetotactic bacteria. Arash Komeili and Dirk Schüler are acknowledged for their introduction to the world of magnetotactic bacteria. Thanks to Peter Fratzl for his help in the establishment of the author’s research group at the MPI of Colloids and Interfaces. Financial support from the Max Planck Society, the Deutsche Forschungsgemeinschaft (SPP 1420 (FA 835/2), SPP 1569 (FA 835/5), SPP 1726 (FA 835/7), and individual projects (BO 1762/5, FA 835/9, FA 835/10)), from the European Union (Project Bi02MaN4MRI n°245542 and Nanoathero n°305312), from COST (n°0902), and the European Research Council (Starting Grant MB2 n°256915) is acknowledged.

Author information

Authors and Affiliations

Authors

Corresponding author

Correspondence to Damien Faivre.

Rights and permissions

Reprints and permissions

About this article

Check for updates. Verify currency and authenticity via CrossMark

Cite this article

Faivre, D. Formation of magnetic nanoparticle chains in bacterial systems. MRS Bulletin 40, 509–515 (2015). https://doi.org/10.1557/mrs.2015.99

Download citation

  • Published:

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1557/mrs.2015.99

Navigation