Hoe motiveer ik een cliënt die niet mee wil werken?

Samenvatting

Waarom doen we wat we doen? Hoe komt het dat we ons voor het ene doel enorm inzetten en dat we een ander doel laten versloffen? Wat maakt het vaak zo moeilijk om goede voornemens ook uit te voeren? Deze vragen worden sinds mensenheugenis gesteld en liggen aan de basis van de psychologie van de motivatie.1 De interesse in motivatie speelt op diverse terreinen zoals de arbeids- en organisatiepsychologie, marketing en gezondheidszorg, maar zeker ook in de psychotherapie en psychiatrie. De vraag waarom sommige mensen hun therapie afmaken en hun gedrag veranderen terwijl anderen steeds voortijdig met therapie stoppen, niets met de hen geleverde adviezen en inzichten doen en weer anderen niet eens aan behandeling beginnen, houdt psychologen en psychiaters al decennia bezig. Er ontstaan steeds meer evidence-based behandelprotocollen die de kans vergroten op vermindering van klachten en verbetering van kwaliteit van leven.2 Daarbij wordt soms als te vanzelfsprekend aangenomen dat cliënten voldoende gemotiveerd zijn om de vereiste stappen ook daadwerkelijk te zetten. Aangezien therapietrouw zowel in de geestelijke als in de somatische gezondheidszorg verontrustend laag is, is het niet aannemelijk dat de meeste cliënten de effectief bewezen adviezen opvolgen.3 Onderzoek laat zien dat het opvolgen van behandeladviezen in 50 tot 75% van de gevallen niet gebeurt en dat dit vaker het geval is bij patiënten met complexe psychiatrische aandoeningen.4 In toenemende mate is er dan nu ook aandacht voor motivatie bij de uitvoering van protocollaire behandelingen.5 De vraag naar de redenen waarom mensen geen hulp willen of daar niets mee doen, speelt nog sterker als mensen gedrag vertonen dat voor anderen moeilijk invoelbaar is, zoals een dakloos bestaan, vervuilen, criminaliseren, familieleden mishandelen of hun gezondheid en sociale relaties te gronde richten door drugsgebruik.