Skip to main content
SpringerLink
Log in

De rol van geslachtshormonen bij de seksuele differentiatie van de hersenen en gedrag

  • Artikelen
  • Published:
Neuropraxis

Samenvatting

Mannen en vrouwen verschillen, niet alleen in uiterlijk, maar ook in gedrag. Onderzoek met diermodellen heeft aangetoond dat geslachtsverschillen in gedrag ontstaan onder invloed van geslachtshormonen tijdens een kritieke periode in de foetale ontwikkeling waarin de hersenen het meest gevoelig zijn voor hormonale invloeden. De hersenen ontwikkelen zich in mannelijke richting door een directe werking van het testosteron bij een mannetje en in vrouwelijke richting in de afwezigheid van dit hormoon bij een vrouwtje. Onder invloed van testosteron ontstaan er vooral geslachtsverschillen in de hypothalamus, een hersengebied dat uitermate belangrijk is voor de expressie van seksueel gedrag, maar ook in het olfactorische systeem, dat een belangrijke rol speelt bij partnerkeuze. Bij de mens zijn er ook duidelijke aanwijzingen dat testosteron een mannelijke genderidentiteit induceert, en dat er verschillen zijn in hersenstructuren en functies die samenhangen met seksuele oriëntatie en genderidentiteit.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Literatuur

  • Bakker, J. (2003). Sexual differentiation of the neuroendocrine mechanisms regulating mate recognition in mammals. Journal of Neuroendocrinology, 2,15, 615-621.

    Google Scholar 

  • Bakker, J., Honda, S., Harada, N. & Balthazart, J. (2002). Sexual partner preference requires a functional aromatase (Cyp19) gene in male mice. Hormones and Behavior, 42,2, 158-171.

    Google Scholar 

  • Bakker, J., Honda, S., Harada, N. & Balthazart, J. (2004). Restoration of male sexual behavior by adult exogenous estrogens in male aromatase knockout mice. Hormones and Behavior, 46,1, 1-10.

    Google Scholar 

  • Bakker, J., Ophemert, J. van, & Slob, A.K. (1996). Sexual differentiation of odor and partner preference in the rat. Physiology and Behavior, 60,2, 489-494.

    Google Scholar 

  • Buck, L., & Axel, R. (1991). A novel multigene family may encode odorant receptors: a molecular basis for odor recognition. Cell, 65, 175-187.

    Google Scholar 

  • Burman, D.D., Bit, T. & Booth, J.R. (2008). Sex differences in neural processing among children. Neuropsychologia, 46,5, 1349-1362.

    Google Scholar 

  • Levay, S. (1991). A difference in hypothalamic structure between heterosexual and homosexual men. Science, 253, 1034-1037.

    Google Scholar 

  • Meyer-Bahlburg, H.F.L., Dolezal, C., Baker, S.W. & New, M.I. (2008). Sexual orientation in women with classical or non-classical congenital adrenal hyperplasia as a function of degree of prenatal androgen excess. Archives of Sexual Behavior, 37,1, 85-99.

    Google Scholar 

  • Morris, J.A., Jordan, C.L, & Breedlove, S.M. (2004). Sexual differentiation of the vertebrate nervous system. Nature Neuroscience, 7, 1034-1039.

    Google Scholar 

  • Phoenix, C.H., Goy, R.W., Gerall, A.A. & Young, W.C. (1959). Organizing action of prenatally administered testosterone propionate on the tissues mediating mating behavior in the female guinea pig. Endocrinology, 65, 369-382.

    Google Scholar 

  • Roselli, C.E., Larkin, K., Resko, J.A., Stellflug, J.N. & Stormshak, F. (2004). The volume of a sexually dimorphic nucleus in the ovine medial preoptic area/anterior hypothalamus varies with sexual partner preference. Endocrinology, 145,2, 478-483.

  • Savic, I., Berglund, H., Gulyas, B., Roland, P. (2001). Smelling of odorous sex hormone-like compounds causes sex-differentiated hypothalamic activation in humans. Neuron 31,4, 661-668.

    Google Scholar 

  • Smith, E.P., Boyd, J., Frank, G.R., Takahashi, H., Cohen, R.M., Specker, B., Williams TC, Lubahn DB, Korach KS (1994). Estrogen resistance caused by a mutation in the estrogen-receptor gene in a man. New England Journal of Medicine, 331,16, 1056-1061.

    Google Scholar 

  • Swaab, D.F. & Hofman, M.A. (1984). Seksuele differentiatie van de menselijke hersenen: een historisch overzicht. Wending, 2, 75-81.

  • Swaab, D.F. (2007). Sexual differentiation of the brain and behavior. Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism 21,3, 431-444.

    Google Scholar 

  • Wisniewski, A.B., Migeon, C.J., Meyer-Bahlburg, H.F., Gearhart, J.P., Berkovitz, G.D., Brown, T.R. & Money, J. (2000). Complete androgen insensitivity syndrome: long-term medical, surgical, and psychosexual outcome. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 85,8, 2664-2669.

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. www.bsl.nl/shop/neuropraxis-1387-5817.html

    Julie Bakker

Authors
  1. Julie Bakker
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Corresponding author

Correspondence to Julie Bakker.

Additional information

Mw. dr. J. Bakker, biologe, giga Neurosciences, Université de Liège, Avenue de l’hopital, 4000 Luik, België, j.bakker@ulg.ac.be; nin (Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen) en vumc, Amsterdam.

Rights and permissions

Reprints and permissions

About this article

Cite this article

Bakker, J. De rol van geslachtshormonen bij de seksuele differentiatie van de hersenen en gedrag. NEPR 13, 147–152 (2009). https://doi.org/10.1007/BF03080171

Download citation

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/BF03080171

Search

Navigation