Skip to main content
SpringerLink
Log in

Coaching in variaties II

Deel II Opvattingen over specifieke methodische kenmerken en aspecten van coaching

  • Artikel
  • Published:
Supervisie en Coaching

Samenvatting

Deel I van dit artikel (Van Kessel, 2002) bood, op basis van uitvoerige literatuurstudie, een overzicht van de uiteenlopende verschijningsvormen waarnaar de aanduiding coaching blijkt te verwijzen. In de beschrijving lag het accent op de verschillende functies die de gevarieerde vormen van coaching vervullen. Aangegeven werd welke cliëntsystemen daarvoor volgens de betreffende auteurs in aanmerking komen. Zo veel mogelijk werd ook vermeld op welk soort doelgebieden de onderscheiden varianten van coaching zich richten en in welke vormen ze worden gerealiseerd. Terloops kwamen ook wel opvattingen naar voren over de kenmerken van coaching als werkwijze.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Notes

  1. Zelf beschreef ik overigens het lerenhanteren van dit soort situaties als een. belangrijk argument voor supervisie (Van Kessel, 1990).

  2. De term ‘coachee’ gebruik ik in navolging van Hauser (1991b, 198) om degene die gecoacht wordt aan te duiden. Aanduidingen als ‘cliënt’ of ‘pupil’ vind ik niet gewenst. De term ‘gecoachte’ vind ik acceptabel.

  3. Garmston (1987) onderscheidt drie vormen van coaching, afhankelijk van het beoogde doel: ‘technical coaching’ (ter bevordering van de transfer van hetgeen in een training geleerd is, 18); ‘collegial coaching’ (verfijnen van het feitelijke onderwijskundige gedrag, bevorderen van collegialiteit en reflectie betreffende het werk, 20); ‘challenge coaching’ (teams van docenten worden geholpen problemen bij programmering of uitvoering op te lossen, 21).

  4. Het concept ‘cognitive coaching’ baseert zich overigens behalve op een behavioristische basis ook op humanistischexistentiële waarden van collegiaal professioneel leren en autonomie (Anderson en Snyder, 1998, 356; Garmston e.a., 1998, 253).

  5. www.coachfederation.org

  6. Omdat de verscheidenheid in methodisch opzicht zo groot is, kan coaching zeker niet beschouwd worden ‘als een specifieke begeleidingsvorm met een eigen methodiek’, zoals bijvoorbeeld Hoonhout (2000,155) stelt. Een dergelijke stellingname lijkt vooral een expressie van ‘wishful thinking’ te zijn.

  7. Zo kent bijvoorbeeld volgens Garmston e.a.(1998, 251-260) het concept ‘cognitive coaching’ een technischdidactische variant (Joyce en Showers, 1980. 1982), naast een ontwik-kelingsgerichte-reflectie-ve variant (Costa en Garmston, 1986, 1994; Schön, 1988).

  8. Deze opmerking vraagt een uitgebreidere uitwerking die buiten het bestek van dit artikel valt. Hier wil ik er slechts op wijzen dat bijvoorbeeld publicaties over coaching van Looss (1991, 42), Schreyögg (1995; 1997) en Scheweer (2002) zeer sterk geïnspireerd zijn door de supervisietraditie. Van den Beld en Van den Bosch (1999, 15) gebruiken zelfs de termen ‘externe coach’ en ‘supervisor’ als onderling uitwisselbaar. Ook wordt de benadering van ‘cognitive coaching’ beschouwd als een variant van ‘clinical supervision’ (Garmston e.a., 1998).

Bibliografie

  • Anderson, R.H. en K.J. Snyder, Functions of school supervision. In: Firth, G.R. en E.F. Pajak (Eds.), 1998, 341-373.

  • Argyris, C., On Organizational Learning. Oxford, Blackwell, 1992.

  • Beld, P.J. van den en M.van den Bosch, Valkuilen in een coachingtraject. In: Hell, J.G.F. e.a. (red.), 1999, 15-29.

  • Bennink, H., Coach van het management. Personeelsbeleid, 36 (2000a) 5, 52-55.

  • Bennink, H., Coaching van professionals?! In: Schramade, P.W.J. (red.), 2000b, 3.5/1-20.

  • Bennink, H., Coaching in veranderende organisaties, houvast of humbug? Supervisie in opleiding en beroep, 18 (2001a) 1, 37-58.

  • Bennink, H., Coaching van werkteams. In: Remmerswaal, J.L.M. e.a. (red.), Werken, leren en leven met groepen. Houten/Diegem, Bohn Stafleu Van Loghum (2001b) C3220, 1-38.

  • Bergen, Th., H. Biemans e.a., Een staalkaart voor lesobservatie en intervisie. Tilburg, MesoConsult, Staalkaartenreeks nr. 5, 1997.

  • Bergenhenegouwen, G.J., E.A.M. Mooijman en H.H. Tillema, Strategisch opleiden en leren in organisaties. Kluwer Bedrijfsinformatie. Deventer, 19982.

  • Boomen, F. van den, M. Hoonhout en R. Merkies, Over coaching en leren coachen. Supervisie in opleiding en beroep, 18 (2001) 1, 7-23.

  • Buchner, D. (Hrsg.), Manager Coaching. Wie individuelle Ressourcen programmiert werden. Paderborn, Junfermann, 1996.

  • Butzko, H.G., Supervision – eine visionäre Trainingsmethode. Management Zeitschrift IO, (1992) 2, 88-92.

    Google Scholar 

  • Butzko, H.G., Coaching ist eigentlich der falsche Begriff. Wirtschaft en Weiterbildung, 6 (1993) 11, 48-50. Cogan, M.L., Clinical supervision. Boston, Houghton Mifflin, 1973.

  • Costa, A.L. en R.J. Garmston, The art of cognitive coaching: Supervision for intelligent teaching. Wingspan, (1986) 3, 38-43.

  • Costa, A.L. en R.J. Garmston, Cognitive coaching, A foundation for renaissance schools. Norwood MA, Christopher-Gordon Publishers Inc., 1994. -142

  • Dewey, J., John Dewey on Education, Selected Writings.

  • (R.D. Archambault, Ed.). Chicago, University ofChicago Press, 1974.

  • Dießner, H., Praxiskurs Selbst-Coaching. Mit allen Sinnen wahrnehmen. Übungen für den Alltag. Paderborn, Junfermann, 2000.

  • Dingemans, M. en E. Pajak, Approaches to clinical supervision. School & Begeleiding. December 1993. Hoevelaken, CPS.

  • Doppler, K., Coaching: Mode oder Notwendigkeit. Was und wie ein Coach wirklich sein sollte. Gablers Magazin, (1992) 4, 36-1.

  • Downey, M., Coachen op het werk. Een gids voor managers. Amsterdam, Uitgeverij Nieuwezijds, 2000.

  • Duffy, F.M., The ideology of supervision. In: Firth, G.R. en E.F. Pajak (Eds.), 1998, 181-199.

  • Egberts, M.E. en A.D. Verheul, De manager als coach. HRM Themacahiers nr. 21. Deventer, Kluwer, 1993.

  • Engelen, A.J.A., A. Pelkmans en Th.C.M. Bergen, Coaching geëvalueerd. Een onderzoek naar de condities en de effecten van coaching van en door docenten in de Tweede fase van het Voortgezet Onderwijs. Nijmegen, K.U., Unilo-reeks, 1997.

  • Fatzer, G., Rollencoaching als Supervision von Führungskräften. Supervision 17 (1990), 42-49.

    Google Scholar 

  • Firth, G.R. en E.F.Pajak (Eds.), Handbook of research on school supervision. New York, Simon & Schuster Macmillan, 1998.

  • Fonderie-Tierie, L., Coachen als specifieke vorm van professioneel begeleiden. In: Fonderie-Tierie, L en

  • T. Rozemond (red.), 2000, 21-45.Fonderie-Tierie, L en T. Rozemond (red.), Docenten coachen. Baarn, H. Nelissen, 2000.

  • Fordyce, J.K. en R. Weil, Handboek voor organisatie-ont-wikkeling. Methoden voor het veranderen van organisaties door onderlinge samenwerking. Alphen a/d Rijn-Brussel, Samsom Uitgeverij, 1975.

  • Gallway, T., The Inner Game of Tennis. New York, Random House, 1975. Garmston, R., How administrators support peer coaching. Educational Leadership, 44 (1987) 5, 18-26.

  • Garmston, R.J., L.E. Lipton en K. Kaiser, The psychology of supervision. In: Firth, G.R. en E.F. Pajak (Eds.), 1998, 242-286.

  • Gerrichhauzen, J., A. Kampermann en F. Kluytmans, Interventies bij organisatieverandering. Kluwer Bedrijfswetenschappen, Open universiteit, 19962.

  • Goldhammer, R., Clinical supervision. Special methods for the supervision of teachers. New York, Holt Rinehart and Winston,1969.

  • Goldsberry, L.F., Teacher involvement in supervision. In: Firth, G.R. en E.F. Pajak (Eds.), 1998, 428-462.

  • Hargrove, R., Meesterlijk coachen. Over beïnvloeding van mensen en hun manier van denken en samenwerken in groepen. Amsterdam, Uitgeverij Nieuwezijds, 2000.

  • Hauser, E., Coaching von Mitarbeitern. In: Rosenstiel, L. Von, Regnet, E. en M. Domsch (Hrsg.), Führung von Mitarbeitern. Handbuch für erfolgreiches Personalmanagement. Stuttgart, Schäffer-Poeschel, 1991, 198-206.

  • Hell, J.G.F., W.A. Hoogduin en P.J. van den Beld (red.), Coaching, houvast in de veranderende organisatie. Houten/Diegem, Bohn Stafleu Van Loghum, 1999.

  • Hell, J.G.F., Coaching van teams in organisaties. In: Hell, J.G.F. e.a. (red.), 1999, 92-109.

  • Hoonhout, M., Andere begeleidingsvormen. In: Praagvan Asperen, H.M. van en Ph.H. van Praag (red.), 2000, 153-169.

  • Huck, H.H., Coaching. In: Strutz, H. (Hrsg.), Handbuch Personalmarketing. Wiesbaden, Gabler, 1989, 413-420.

  • Hunter, M. en D. Russel, Mastering coaching and supervision. El Segundo, TIP Publications, 1990.

  • Joyce, B. en B. Showers, Improving in-service training: The messages of research. Educational Leadership, 37 (1980) 379-382, 384-385.

    Google Scholar 

  • Joyce, B. en B. Showers, The coaching of teaching. Educational Leadership, 40 (1982) 10, 4-8.

    Google Scholar 

  • Katzenbach, J.R. en D.K. Smith, The wisdom of teams. Creating the high-performance organization. Boston, Harvard Business School, 1993.

  • Kessel, L. van, De leerweg in supervisie. Een model voor het geven van leerhulp. In: Rigter, W. (red.), Supervisor worden, supervisor blijven. Amsterdam, voortgezette opleidingen, VO-cahier 3, 1989.

  • Kessel, L. van, Supervisie als methode van indirecte agogische arbeid, gericht op begeleiden van leren in het kader van opleiden en deskundigheidsbevordering tot agogische arbeid. In: Merkies, Q. (red.), Supervisie samenspraak, zoekend terugzien voor straks. Phaedon, VO-cahier 5, Culemborg, 1990, 18-36.

  • Kessel, L. van, Werkbegeleiding als kwaliteitsmanagement van de uitvoerende functie. Balanceren tussen beheersen en ondersteunen. Supervisie in opleiding en beroep, 9 (1992) 1, 19-24.

  • Kessel, L. van, Theorie und Praxeologie des Lernens in der Supervision. Aus niederländischer Sicht – Einige Bausteine. In: Berker, P. en F. Buer (Hrsg.), Praxisnahe Supervisionsforschung. Felder - Designs -Ergebnisse. Münster, Votum-Verlag, Schriften der Deutschen Gesellschaft für Supervision, 1998, 46-68.

  • Kessel, L. van, Coaching in variaties. Deel I Verschijningsvormen van coaching in de vakliteratuur. Supervisie in Opleiding en Beroep, 19 (2002) 1, 12-40

    Google Scholar 

  • Kessels, J. en C. Smit, Opleiders in organisaties. Capita Selecta. Deventer, Kluwer Bedrijfsinformatie, 1998.

  • Koolwijk, F.J.C.M. van, Ophouden met vergaderen. De vergadering als instrument voor een radicale vernieuwing van de samenwerking. Deventer, Kluwer Bedrijfsinformatie, 1997.

  • Krijger, N.L., Coaching van gedrag, managementcoaching. In: Gerrichhauzen, J. e.a. (19962), 139-175.

  • Lingsma, M. en M. Scholten, Coachen op competentieontwikkeling. Baarn, H. Nelissen, 2001.

  • Looss, W., Coaching für Manager. Problembewältigung unter vier Augen. Landsberg/Lech, Verlag Moderne Industrie, 1991.

  • Maaß, E. en K. Ritschl, Erfolgreich coachen in Beruf und Alltag. Ein Übungsbuch. Paderborn, Junfermann, 19992.

  • Nolan, J.F. en K. Hillkirk, The effects of a reflective coaching project for veteran teachers. Journal of Curriculum and Supervision, 7 (1991) 1, 62-76.

    Google Scholar 

  • Nolte-Dickmann, H. en B. Wanner, Coaching in der Personalentwicklung. Pflege Management, 2 (1994), 5-9.

    Google Scholar 

  • Paffen, P., Coaching voor managers. In: Schramade, P.W.J. (red.), 1994, 2/55-75.

  • Pajak, E., Approaches to clinical supervision. Norwood, Christopher-Gordon Publishers, 1993. Petit, M.J.M., Situationeel coachen in transfersituaties. In: Kessels, J. en C. Smit, 1998.

  • Praag-van Asperen, H.M. van, en Ph.H. van Praag (red.), Handboek supervisie en intervisie. Leusden, De Tijdstroom, 2000.

  • Rau, H.R. en F. Trauth, Business as unusual. Coaching in Echtzeit. Organisationsberatung, Supervision, Clinical Management, 7 (2000) 1, 9-32.

  • Rauen, C., Coaching. Innovative Konzepte im Vergleich. Göttingen, Verlag für Angewandte Psychologie. 20012.

  • Ruijter, J. de e.a., De docent als coach. Baarn, Nelissen, 1997.

  • Rijkers, T., Bouwen aan zelfsturende teams. Baarn, H. Nelissen, 1997a.

  • Rijkers, T., De opleider als coach in bedrijfsopleidingen. In: J. de Ruijter e.a., 1997, 109-136.

  • Rijkers, T., De kunst van het coachen. Voorwaarden, vaardigheden, gesprekken. Baarn, Uitgeverij H. Nelissen, 2000.

  • Savelsberg, P.M. en J.G.F. Hell, Externe coaching: ’state of the art‘. In: Hell, J.G.F. e.a. (red.), 1999, 1-14.

  • Scheweer, E., Veelzijdig coachen, een praktische handleiding voor leidinggevenden en begeleiders. Schiedam, Scriptum, 2000.

  • Schön, D.A., Educating the reflective practitioner. Jossey-Bass Inc., San Francisco 1987.

  • Schramade, P.W.J. (red.), Handboek Effectief Opleiden. 's-Gravenhage, Delwel/Elsevier bedrijfsinformatie, 2001.

  • Schreyögg, A., Coaching, eine Einführung für Praxis und Ausbildung. Frankfurt/Main, Campus Verlag, 1995. (Ned. vert.: Coaching. Een inleiding voor praktijk en opleiding. Amsterdam, Addison Wesley Longman, 1997.)

  • Sergiovanni, T.J. en R.J. Starrat, Supervision, Human perspectives. New York, McGraw Hill, 1983. 144

  • Showers, B. en B. Joyce, Power of research on training for staff development. Alexandria, VA, ASCD, 1983.

  • Showers, B., B. Joyce en B. Bennett, Synthesis of research on staff development, A framework for future study and a state of the art analysis. Educational Leadership, 45 (1987) 3, 77-87.

    Google Scholar 

  • Siegers, F. en D. Haan, Handboek supervisie. Houten/Diegem, Bohn Stafleu Van Loghum, 19883.

  • Sievers, B., Mitarbeiter sind keine Olympioniken. Organisatorische Rollenberatung statt Coaching. Personalführung, (1991) 4, 272-274.

  • Sluis-den Dikken, E.C. en N.A.F.M. Schreiner, De peetouder langs de zijlijn. Coaching en mentoring als loopbaaninstrumenten. M&O. Tijdschrift voor management en organisatie, 55 (2001) 5, 37-50.

  • Steeman, L., Coaching in ontwikkelingsgericht onderwijs, het proces van zelfsturing. In: Fonderie-Tier-ie, L. en J. Hendriksen (red.), Begeleiden van docenten. Reflectie als basis voor professionele ontwikkeling in het onderwijs. Baarn, H. Nelissen, 1998, 87-103.

  • Stevens, J., D. Coenjaerts en G. van Horebeek, Praktijkbegeleiding van docenten in het perspectief van onderwijskwaliteit en professionalisering. Leuven-Apeldoorn, Garant, 1998.

  • Thomas, A., Coaching van teamleden. H. Nelissen, Baarn 1996.

  • Tracy, S.J., Models and Approaches. In: Firth, G.R. en E.F. Pajak (Eds.), 1998, 80-108.Verhoeven, W. en A. van Vlerken, De basisprincipes van coaching. In: J. de Ruijter e.a., 1997, 19-32. Visser, Y., Coaching in het primair onderwijs. CPS, Hoevelaken 1998.

  • Weiß, J. en I. Kirchner, Selbst-Coaching. Persönliche Power und Kompetenz gewinnen. Paderborn, Junfermann, 19965.

  • Whitmore, J., Succesvol coachen. De managementstijl voor betere prestaties van individu en team. Baarn, H.Nelissen, 19955.

  • Woodward, K.C., Supervision and the superintendency. In: Firth, G.R. en E.F. Pajak (Eds.), 1998, 743762. supervisie in opleiding en beroep 19 (2002)

  • Yeager, I., De integratie van coaching en counseling in de cultuur van de organisatie. In: Praktisch Personeelsbeleid. Capita Selecta – afl. 25 (mei). Deventer/Antwerpen, Kluwer, 1988, 51-66. Oorspronkelijke titel: A model for executive performance coaching. In: Manuso, J.S.J. (Eds.), Occupational clinical psychology. New York, Praeger, 1983.

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. http://www.bsl.nl/shop/supervisie-en-coaching-1572-0306.html

    Louis van Kessel

Authors
  1. Louis van Kessel
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Corresponding author

Correspondence to Louis van Kessel.

Additional information

Louis van Kessel is hoofdopleider supervisorenopleiding van VDO, opleidings- en adviescentrum van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen, en van de Transfergroep Rotterdam, Hogeschool van Rotterdam. Treedt regelmatig op als gastdocent supervisie in het buitenland. Publicaties over supervisie, intervisie, coaching en organisatieontwikkeling verschenen in zeven talen. Sinds de oprichting (1997) is hij president van ANSE (Associatie van nationale organisaties van supervisoren in Europa). Adres: Boeslaan 19, 6703 EN Wageningen;

Rights and permissions

Reprints and permissions

About this article

Cite this article

van Kessel, L. Coaching in variaties II. SPEC 19, 47–56 (2002). https://doi.org/10.1007/BF03079637

Download citation

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/BF03079637

Search

Navigation