semenvatting
Er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden. Bij de behandeling van angststoornissen boeken niet alleen cognitieve gedragstherapie maar ook experiëntiële psychotherapie goede resultaten. Verdere verbetering van de behandeling kan bereikt worden met behulp van lichaamsgerichte interventies. Deze focussen specifiek op de angst. Ze zijn vooral van belang in de symptoomfase van de behandeling. Als de cliënt meer beheersing krijgt over de angst kunnen onderliggende disfunctionele schema’s en vermijding effectiever behandeld worden. De in dit artikel beschreven experiëntiële en lichaamsgerichte benadering is gebaseerd op inzichten uit de neurobiologie, de gehechtheidstheorie en praktijkervaringen.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Notes
Emotion scheme: Elliott en anderen geven de voorkeur aan het woord scheme boven schema. Schema heeft een statische connotatie, terwijl scheme ook een plan van actie impliceert. Omdat dit verschil in het Nederlands niet gemaakt wordt, hou ik het noodgedwongen op ‘emotieschema’.
Literatuur
Ablon, J.S., Levy R.A., & Katzenstein, T. (2006). Beyond brand names of psychotherapy: Identifying empirically supported change processes. Psychotherapy, Theory, Research, Practice and Training, 43, 216–232.
Bateman, A., & Fonagy, P. (2004). Psychotherapy for borderline personality disorder. Mentalisation-based treatment. Oxford: Oxford University Press.
Bekker, M.H.J., & Assen, van, M.A.L.M. (2006). A short form of the autonomy scale: properties of the autonomy-connectednesss scale. Journal of Personality Assessment, 86, 51–60.
Bekker, M.H.J., & Belt, U. (2006). The role of autonomy-connectedness in depression and anxiety. Depression and anxiety, 23, 274–280.
Bloemsma, F. (2001). Procesgerichte diagnostiek, diagnosticeren, indiceren en therapie ontwerpen vanuit cliëntgericht kader. Tijdschrift voor psychotherapie 27, 105–128.
Bowlby, J. (1969). Attachment and loss, Vol. 1. Attachment. New York: Basic Books.
Elliott, R.J., Greenberg L., & Lietaer, G. (2004). Research on experiential psychotherapies. In: M.J. Lambert, Bergin and Garfield’shandbook of psychotherapy and behaviour change (5th ed.), (pp. 493-539). New York: Wiley.
Elliott,E. , Watson, J.C. ,Goldman, R.N., & Greenberg, L.S. (2003). Learning emotion-focused therapy: The process-experiential approach to change. Washington DC: American Psychological Association.
Finke, J. (2003). Gesprächspsychotherapie. Grundlagen und spezifische Anwendungen. Stuttgart: Thieme.
Fonagy, P. (2001). The human genome and the representational world: The role of early mother-infant interaction in creating an interpersonal interpretive mechanism. Bulletin of the Menninger Clinic, 65, 427–448.
Frijda, N.H. (1986). The emotions. Cambridge: Cambridge University Press.
Gendlin , E.T.(1996). Focusing-oriented psychotherapy: a manual of the experiential method. New York: The Guilford Press.
Glas, G. (2001). Angst. Beleving, structuur, macht. Amsterdam: Boom.
Greenberg, L.S., & Paivo S.C. (1997). Working with emotions in psychotherapy. New York/Londen: The Guilford Press.
Greenberg L., & Lietaer, G. (2003). Een integratief model van emotie, gedrag en cognitie. In S. Colijn S., H. Snijders & W. Trijsburg (Red.), Leerboek integratieve psychotherapie. Utrecht: De Tijdstroom.
Kabat-Zinn, J. (2005). Handboek meditatief ontspannen. Effectief programma voor het bestrijden van pijn en stress. Haarlem: Altamira-Becht.
Kabat-Zinn, J., Massion, M.O., Kristeller, J., Gay Peterson, L.G., Fletcher, K.E., Pbert, L., Lenderking, W.R., & Santorelli, S.F. (1992). Effectiveness of a meditation-based stress reduction program in the treatment of anxiety disorders. American Journal of Psychiatry, 149, 936–943.
Korrelboom, C.W., & Broeke, E. ten (2004). Geïntegreerde cognitieve gedragstherapie. Handboek voor theorie en praktijk. Muiderberg: Coutinho.
LeDoux, J.E. (1996). The emotional brain. New York: Simon & Schuster.
LeDoux, J.E. (2002). Synaptic self. How our brains become who we are. New York: Viking Press.
Leijssen, M. (1995). Gids voor gesprekstherapie, Utrecht: De Tijdstroom.
Miller, J.J., Fletcher, K., & Kabat-Zinn, J. (1995). Three year follow-up and clinical implications of a mindfulness meditation-based stress reduction intervention in the treatment of anxiety disorders. General Hospital Psychiatry,17, 192–200.
Ogden, P, Pain, C., & Fisher, J. (2006). A sensorimotor approach to the treatment of trauma and dissociation. Psychiatric Clinics of North America, 29, 263–279.
Ogden, P., Minton, K. & Pain, C.(2006) Trauma and the body. A sensorimotor approach to psychotherapy. New York/London: W.W. Norton & Co.
Prouty , G., Werde, D. van, & Pörtner, M. (2001). Pre-therapie. Maarsen, Utrecht: Elsevier.
Rothschild, B. (2000). The body remembers. The psychophysiology of trauma and trauma treatment. New York/London: W.W. Norton & Co.
Siegel, D.J. (1999). The developing mind. Toward a neurobiology of interpersonal experience. New York/Londen: The Guilford Press.
Swildens , J.C.A.G. (1997), Procesgerichte gesprekstherapie. Inleiding tot een gedifferentieerde toepassing van de cliëntgerichte beginselen bij de behandeling van psychische stoornissen. Leuven/Amersfoort: Acco/de Horstink.
Swildens, J.C.A.G. (1995). Gesprekstherapie bij angststoornissen. In G. Lietaer & M. van Kalmthout (red.), Praktijkboek gesprekstherapie. Psychopathologie en experiëntiële procesbevordering. Utrecht: De Tijdstroom.
Teusch, L., & Böhme, H. (1999). Is the exposure principle really crucial in agoraphobia? The influence of client-centered ‘nonprescriptive’ treatment on exposure. Psychotherapy Research, 9, 15–123.
Teusch, L., & Finke, J. (2007). Cliëntgerichte psychotherapie bij angststoornissen. Tijdschrift voor cliëntgerichte psychotherapie, 45, 33–46.
Tophoff, M.M. (2005). Opmerkzaamheidstraining in het perspectief van cliëntgerichte psychotherapie. Tijdschrift voor cliëntgerichte psychotherapie, 43, 30–39.
Tophoff, M.M. (2006). Sensory awareness as a method of mindfulness training. Person-Centered & Experiential Psychotherapies, 5, 127–137.
Velde, V. van der (red.) (2003). Multidisciplinaire richtlijn Angststoornissen. Utrecht: Trimbos-instituut.
Wolfe, B.E., & Sigl P. (1998). Experiential psychotherapy for the anxiety disorders. In L.S. Greenberg, J. C. Watson & G. Lietaer (Eds.), Handbook of experiential psychology. New York: The Guilford Press.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Additional information
Sensorimotor interventions in experiential treatment of anxiety disorders
Many roads lead to Rome. In the treatment of anxiety disorders not only cognitive behaviour therapy, but also experiential psychotherapy produces good results. Further amelioration of treatment is possible by the application of sensorimotor interventions. These interventions specifically focus on the anxiety. They are especially useful in the symptom phase of the treatment. As the client gets more control over his anxiety, the underlying dysfunctional schemes and avoidance can be treated more effectively. The experiential and sensorimotor approach is based on insights from neurobiology, attachment theory and practical experience.
marijke baljon, klinisch psycholoog/psychotherapeut, is werkzaam bij GGZ Drenthe, afdeling De Balans, een dagbehandelingcentrum voor in hun jeugd getraumatiseerde vrouwen en mannen. Daarnaast werkt ze in eigen praktijk als cliëntgericht (leer)therapeut, supervisor en opleider.
Correspondentieadres: Drs. M.C.L. Baljon, GGZ Noord Drenthe, afdeling De Balans, Postbus 30007, 9400 RA Assen.
About this article
Cite this article
Baljon, M. Lichaamsgerichte interventies in de experiëntiële behandeling van angststoornissen. PSIE 33, 161–170 (2007). https://doi.org/10.1007/BF03062283
Published:
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03062283