Samenvatting
Naast primaire hoofdpijn komt hoofdpijn ook secundair voor, als gevolg van een andere aandoening. In de top-twintig van aandoeningen die dan in de differentiële diagnose moeten worden geplaatst, staan infecties (sinusitis, bovenste-luchtweginfecties, griep en meer algemeen virusziekten) en psychiatrische aandoeningen. Van tal van andere aandoeningen wordt min of meer ‘intuïtief’ aangenomen dat zij verband houden met hoofdpijnklachten – opvallend is dat bijwerkingen van een geneesmiddel zelden als oorzaak van hoofdpijn worden gezien.
De auteurs onderzochten de medische literatuur op dergelijke ‘secundaire hoofdpijnklachten’, en behandelen de evidentie van een causaal verband voor een aantal vaak gepostuleerde onderliggende aandoeningen: hypertensie, sinusitis, refractiestoornissen, afwijkingen van het kaakgewricht, afwijkingen van de nek, hormonaal geïnduceerde hoofdpijn. Bovendien onderzochten zij de medicatieafhankelijke hoofdpijn – een vorm waarop de huisarts misschien wat alerter zou moeten zijn.
Bij veel van de in dit artikel genoemde aandoeningen komt hoofdpijn voor, maar vaak kan dit berusten op een epidemiologische coïncidentie. Cyclusafhankelijke hoofdpijn bestaat echter wel degelijk, evenals medicatieafhankelijke hoofdpijn en waarschijnlijk ook wel hoofdpijn bij (forse) hypertensie, maar dan vooral bij snelle bloeddrukstijging. De relatie van hoofdpijn met visusstoornissen is onduidelijk, en dat geldt ook voor afwijkingen aan het kaakgewricht. Er bestaat een verband tussen afwijkingen aan de nek en hoofdpijn, maar waarschijnlijk speelt een minder specifieke relatie tussen spier- en skeletklachten en chronische hoofdpijn een belangrijke rol. Als hoofdpijn is geassocieerd met afwijkingen aan de nek, gaat het vaak om spanningshoofdpijn. Over hoofdpijn bij anemie werd geen literatuur gevonden.
Literatuur
Ohayon MM. Prevalence and risk factors of morning headaches in the general population. Arch Intern Med 2004;164:97-102.
Headache Classification Subcommittee of the International Headache Society. The International Classification of Headache Disorders. Cephalalgia 2004;24(S1):1-160.
Gladstone JP, Dodick DW. Revised 2004 International Classification of Headache Disorders: New headache types. Can J Neurol Sci 2004;31:304-14.
Silberstein SD, Lipton RB, Goadsby PJ. Headache in clinical practice. Oxford: Isis Medical Ltd. 1998.
Okkes IM, Oskam SK, Lamberts H. Van klacht naar diagnose. Bussum: Coutinho; 1998.
Cortelli P, Grimaldi D, Guaraldi P, Pierangeli G. Headache and hypertension. Neurol Sci 2004;25:132-4.
Blumenthal HJ. Headache and sinus disease. Headache 2001;41:883-8.
Gordon GE, Chronicle EP, Rolan P. Why do we still not know whether refractive error causes headaches? Towards a framework for evidence based practice. Ophthal Physiol Opt 2001;21:45-50.
Gil-Gouveia R, Martins IP. Headaches associated with refractive errors: Myth or reality? Headache 2002;42:256-62.
Kanter RJ de, Truin GJ, Burgersdijk RC, Hof MA van ’t, Battistuzzi PG, Kalsbeek H, Käyser AF. Prevalence in the Dutch adult population and a meta-analysis of signs and symptoms of temporomandibular disorder. J Dent Res 1993;72:1509-18.
Luz JGC, Maragno IC, Martin MC. Characteristics of chief complaints of patients with temporomandibular disorders in a Brazilian population. J Oral Rehabil 1997;24:240-3.
Ciancaglini R, Radaelli G. The relationship between headache and symptoms of temporomandibular disorder in the general population. J Dent 2001;29:93-8.
Liselott CG, Persson RTP, Carlsson JY. Headache in patients with neck-shoulder-arm pain of cervical radicular origin. Headache 1999;39:218-24.
Hagen K, Einarsen C, Zwart JA, Svebak S, Bovim G. The co-occurrence of headache and musculoskeletal symptoms amongst 51.050 adults in Norway. Eur J Neurol 2002;9:527-33.
MacGregor EA. Oestrogen and attacks of migraine with and without aura. Lancet neurology 2004;3:354-61.
Mattsson P. Hormonal factors in migraine: A population-based study of women aged 40 to 74 years. Headache 2003;43:27-35.
Stewart W, Lipton R, Celentano D, Reed M. Prevalence of migraine headache in the United States: Relation to age, income, race, and other sociodemographic factors JAMA 1992; 267:64-9.
Knuisting-Neven A, Bartelink MEL, Jongh TOH de, Ongering JEP, Oosterhuis WW, et al. NHG-standaard Hoofdpijn. Huisarts Wet 2004;47:411-22.
Diener H-C, Dichgans J, Scholz E, Geiselhart S, Gerber WD, Bille A. Analgesic-induced chronic headache: Long-term results of withdrawal therapy. J Neurol 1989; 236: 9-14.
Zed PJ, Loewen PS, Robinson G. Medication-induced headache: Overview and systematic review of therapeutic approaches. Ann Pharmacother 1999;33:61-72.
Fritsche G, Eberl A, Katsarava Z, Limmroth V, Diener HC. Drug-induced headache: Long-term followup of withdrawal therapy and persistence of drug misuse. Eur Neurol 2001;45:229-35.
Pini LA, Cicero AF, Sandrini M. Long-term follow-up of patients treated for chronic headache with analgesic overuse. Cephalalgia 2001;21:878-83.
Author information
Authors and Affiliations
Additional information
, huisarts in opleiding, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam.
, huisarts, staflid afdeling Huisartsgeneeskunde, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam.
Rights and permissions
About this article
Cite this article
van Donselaar-van Dijk, C.E., van Weert, H.C.P.M. Over aandoeningen die hoofdpijn zouden kunnen veroorzaken. BIJB 21, 264–271 (2005). https://doi.org/10.1007/BF03059866
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03059866