Skip to main content
SpringerLink
Log in

Menselijk reproductief en therapeutisch kloneren: een juridische stand van zaken en een niet-juridische evaluatie

  • Artikel
  • Published:
Tijdschrift voor Gezondheidsrecht

Samenvatting

Sinds in het voorjaar van 1997 Schotse wetenschappers van het Roslin-Instituut te Edinburgh er in slaagden om een schaap te kloneren uit een volwassen cel, staat ongeveer overal ter wereld kloneren hoog op de politieke agenda. Kloneren kan worden onderverdeeld in het zogenaamde menselijk reproductief kloneren enerzijds, en het therapeutisch kloneren anderzijds.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Notes

  1. I. Wilmut, A.E. Schrieke, J. McWhir e.a., ‘Viable offspring derived from fetal and adult mammalian cells’, Nature 1997, 810-81. Zie hierover uitgebreid: G. Kolata, Clone. The road to Dolly and the path ahead, Allen Lane: The Penguin Press 1997.

  2. The Queen on the application of Bruno Quintavalle on behalf of Pro-Life Alliance v Secretary of State for Health (2001) EWHC Admin 918, overturned in R (on the application of Quintavalle on behalf of Pro-Life Alliance) v Secretary of State for Health (2002) EWCA Civ 29.

  3. Recent bevestigde ook de House of Lords (in zijn rechterlijke capaciteit) de uitspraak van de Court of Appeal. Zie hierover A.Grubb, ‘Cloning (Cell Nuclear Replacement): The Scope of the Human Fertilisation and Embryology Act 1990’, Medical Law Review 2003, p. 135-138.

  4. Paragraaf 1(1): ‘In this Act, except where otherwise stated: (a) embryo means a live embryo where fertilisation is complete; and (b) references to an embryo include an egg in the process of fertilisation, and, for this purpose, fertilisation is not complete until the appearance of a two-cell zygote.’

  5. Paragraaf (1): ‘A person who places in a woman a human embryo which has been created otherwise than by fertilisation is guilty of an offense.’

  6. Contra: C. Foster, ‘The HFEA 1990 begins to leak: ex parte Quintavalle and the Human Reproductive Cloning Act 2001’, Genetics Law Monitor 2002, 2:4, p. 1-3. Foster neemt de Human Reproductive Cloning Act 2001 op de korrel omdat die geen definities geeft met betrekking tot begrippen als ‘embryo’ en ‘bevruchting’. Mijns inziens is die kritiek dus niet terecht.

  7. Zie hierover verder X, ‘Reproductive Cloning in the UK. The Human Reproductive Cloning Act 2001’, Medical Law Review 2002, p. 327-328.

  8. Aldus ook DJS, ‘Human Reproductive Cloning Act’, http://www.wellcome.ac.uk/en/genome/geneticsandsociety/hg15b010.html, 19 juli 2002.

  9. Sh.A.M. MCLean, ‘What is wrong with reproductive cloning?’, Genetics Law Monitor januari/februari 2002, p. 8.

  10. Zie ook X, ‘Reproductive Cloning in the UK’, p. 329 (zie noot 8).

  11. Deel 2, 1, 9: ‘A person commits an offense if the person intentionally creates a human embryo clone. Maximum penalty: Imprisonment for 15 years’. Deel 2, 1, 10: ‘A person commits an offense if the person intentionally places a human embryo clone in the body of a human or the body of an animal. Maximum penalty: Imprisonment for 15 years’.

  12. Dit zijn mengelingen van menselijke en dierlijke cellen.

  13. Part 2, Division 2, 15: ‘A person commits an offense if the person intentionally creates or develops a human embryo containing genetic material provided by more than 2 persons. Maximum penalty: Imprisonment for 10 years’.

  14. Zie www.austlii.edu.au/au/legis/cth/consol_act/rihea2002347//.

  15. Wet van 11 mei 2003 betreffende het onderzoek op embryo's in vitro, Belgisch Staatsblad, 28 mei 2003.

  16. Zie hierover de uiteenzetting van professor Jean-Jacques Cassiman in het Verslag bij het Wetsontwerp betreffende het onderzoek op embryo's in vitro, namens de Commissie voor de volksgezondheid, het leefmilieu en de maatschappelijke hernieuwing uitgebracht door Mevrouw Colette Burgeon en Mevrouw Anne-Mie Descheemaeker, p. 32 e.v.

  17. Vooral rapporten op nationaal niveau en op het niveau van de Staten. Zie bijv. National Bioethics Advisory Commission, ‘Cloning human beings. Report and Recommendations of the National Bioethics Advisory Commission’, Rockville, Maryland, juni 1997; en tevens het recente rapport van de California Advisory Committee on Human Cloning.

  18. Meer precies gaat het hier om de Public Health Service Act. De verwijzingstitel van het amendement luidt: Human Cloning Prohibition Act of 2003.

  19. Zie: www.bioethics.gov/reports/cloningreport//.

  20. Texte Adopte n° 763, http://www.assemblee-nationale.fr/ta/ta0763.asp.

  21. Rapport Claeys-Hurlet sur le clonage, la thérapie cellulaire et l'utilisation thérapeutique des cellules embryonnaires, 24 februari 2000, http://www.assemblee-nationale.fr/rap-oecst/clonage/r2198-1.asp.

  22. Vgl. D. Bell, ‘Human cloning and internatonal human rights law’, Sydney Law Review 1999, vol.21,.222: deze auteur meent echter dat de juridische conclusie voorkomt in de preambule, wanneer er wordt gesteld dat ‘the instrumentalisation of human beings through the deliberate creation of genetically identical human beings is contrary to human dignity’. Zie ook, meer in het algemeen, M. Hailer en D. Ritschl, ‘The general notion of human dignity and the specific arguments in medical ethics’, in K. Bayertz (ed.), Sanctity of life and human dignity, Dordrecht, Kluwer Academic Publishers, 1996, 93.

  23. Raad van Europa, Explanatory Report to the Additional Protocol to the Convention on Human Rights and Biomedicine on the Prohibition of cloning human beings, http://www.coe.fr./oviedo/protrapexpl-e.htm.

  24. O.m. bestaan er vragen betreffende de anonimiteit van de donor, maar ook bijv. met betrekking tot zijn genetische antecedenten in het geval van genetisch overdraagbare ziekten, enz.

  25. Een mooi overzicht terzake biedt het advies nr. 10 van 14 juni 1999 i.v.m. het reproductieve menselijke klonen, van het Belgisch Raadgevend Comité voor de Bioethiek. Zie www.health.fgov.be/bioeth/nl/advies/advies-nr10.htm, p. 10 e.v.

  26. T. Beardsley, ‘The start of something big? Dolly has become a new icon for science’, Scientific American 1997, 11: ‘Cloning could sidestep some of the difficulties of sexual reproduction, although by limiting genetic diversity it might create its own problems.’; R. Winston, ‘The promise of cloning for human medicine. Not a moral threat but an exciting challenge’, British Medical Journal 1997, 913: ‘(…) animals with genetic diversity derived by sexual reproduction will always be preferable to those produced asexually. The risk of a line of farm animals prone to a particular disease would be ever present.’.

  27. S. Le Bris en M. Hirtle, ‘Ethical and legal aspects of human cloning: comparative approaches’, in B.M. Knoppers, ed., Socio-ethical issues in human genetics, Canada: Les Editions Yvon Blais Inc. 2000, 308-309.

  28. G. E. Pence, Who's afraid of human cloning?, New York: Rowman & Littlefield Publishers, Inc. 1997, 129.

  29. Door het introduceren van de ongeslachtelijke (d.w.z. de ‘niet-gametische’) reproductie, gaat men in tegen het loterijkarakter van de huidige genenoverdracht dat door zijn onvoorspelbaarheid een intrinsieke waarde zou hebben voor het individu als bron van vrijheid en van uniciteit.

  30. Dit betekent dat anderen een mens (de kloon) verwekken voor eigen doeleinden. Hiermee zouden de ‘ouders’ een zware fout begaan, omdat de mens nooit als louter middel mag worden gebruikt; men moet er immers altijd rekening mee houden dat de mens doel op zichzelf is.

  31. Zie in die zin bijvoorbeeld B. Gordijn, ‘De ondergang van de menselijke natuur. Kloneren van mensen’, Wijsgerig Perspectief 1999-2000, 138-142 (auteur hanteert een uitermate genetisch-deterministische visie); L. R. Kass, ‘Triumph or tragedy? The moral meaning of genetic technology’, The American Journal of Jurisprudence 2000, 8.

  32. I. De Beaufort, ‘Als twee druppels water? Van Fuchsia via Dolly naar Elvis. Het kloneren van mensen nader bekeken’, in Allemaal klonen. Feiten, meningen en vragen over kloneren, Uitgeverij Boom/Rathenau Instituut, 1998, 98.

  33. B. Cyrulnik, in ‘L'oeil du psy-clone’, interview afgenomen door I. Taubes, Psychologies april 1997, nr.152, 60-61: ‘Il y aurait les différences de façonnement génétique en fin de grossesse, les différences d'environnement.’. Zie tevens D. Shapiro, ‘Cloning, dignity and ethical reasoning’, Nature, 1997, 511; R. Winston, ‘The promise of cloning for human medicine – not a moral threat but an exciting challenge’, British Medical Journal 1997, 313-314; B. Cyrulnik, Sous le signe du lien, Hachette, Frankrijk, 1989, 31-32, Ibidem, Les nourritures affectives, Parijs, Editions Odile Jacob 1993, 61.

  34. ‘Expressiviteit’ is de periode of de mate waarin een allel (= één van de varianten van een gen op een bepaalde locus) zich in het fenotype manifesteert; er is sprake van een variabele expressiviteit wanneer een allel niet steeds in dezelfde mate fenotypisch tot uiting komt; dit komt frequent voor bij autosomaal dominante kenmerken.

  35. C.C. Mann, ‘Behavioral genetics in transition’, Science 1994, 1687.

  36. G. Vines, ‘There is more to heredity than DNA’, New Scientist 1997, 16.

  37. I. De Beaufort 1998, p. 104 (zie noot 33).

  38. Vgl. B.M. Knoppers, ‘Human dignity and genetic heritage’, Protection of life series (study paper), Law Reform Commission of Canada 1991, 30 (in verband met genetica in het algemeen): ‘A new approach to defining dignity as the basic principle for human rights in the context of human genetics is called for.’. Zie ook hierover: E. Benda, ‘Erprobung der Menschenwürde am Beispiel der Humangenetik’, in R. Flohl (ed.), Genforschung, Fluch oder Segen?, München: Schweitzer 1985, 205-231. Meer algemeen R. Dworkin, Life's dominion. An argument about abortion, euthanasia and individual freedom, New York, 1st Vintage Books ed. 1994, 233-236.

  39. Aldus ook het Raadgevend Comité voor Bio-ethiek 1999, p. 24-25 (zie noot 26).

  40. Raadgevend Comité voor Bio-ethiek 1999, p. 44 (zie noot 26).

  41. Raadgevend Comité voor Bio-ethiek 1999, p. 18, nr. 3.2 en 41 (zie noot 26).

  42. Raadgevend Comité voor Bio-ethiek 1999, p. 41 (zie noot 26).

  43. Vgl. I. De Beaufort 1998, p. 96 (zie noot 33), volgens wie de mogelijke risico's voor de fysieke gezondheid eerder een argument voor een moratorium dan voor een definitief verbod.

  44. Zie ook Raadgevend Comité voor Bio-ethiek 1999, p. 21 (zie noot 26).

  45. Zie ook: S. Le Bris en M. Hirtle 2000, p. 308: deze auteurs menen dat er limieten dienen te worden geplaatst op het aantal klonen van een individu (zie noot 28).

  46. Zie hierover: J. Toth, ‘Droits de l'homme et transformations sociales’, in Justice dans le monde 1970-71, vol.XII, 16; en D. Bell, ‘Human cloning and international human rights law’, Sydney Law Review 1999, vol.21, 228.

Author information

Authors and Affiliations

  1. www.gezondheidsrecht.bsl.nl

    Nathalie Jeger

Authors
  1. Nathalie Jeger
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Additional information

N. Jeger is onderzoekster aan de Universiteit Antwerpen.

I. Wilmut, A.E. Schrieke, J. McWhir e.a., ‘Viable offspring derived from fetal and adult mammalian cells’, Nature 1997, 810-81. Zie hierover uitgebreid: G. Kolata, Clone. The road to Dolly and the path ahead, Allen Lane: The Penguin Press 1997.

Rights and permissions

Reprints and permissions

About this article

Cite this article

Jeger, N. Menselijk reproductief en therapeutisch kloneren: een juridische stand van zaken en een niet-juridische evaluatie. TGVR 28, 384 (2004). https://doi.org/10.1007/BF03056052

Download citation

  • DOI: https://doi.org/10.1007/BF03056052

Search

Navigation